Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:           С.Торайғыров  «Шәкірт ойы»

Сабақтың мақсаты:

                                 а)  «Шәкірт ойы» өлеңін оқытып, мағынасан ашу,талдату;

                                   ә) өзіндік ой,пікір айта білуге жетелеу,шығармашылық қабілеттерін дамыту;

                                  б) өлең арқылы оқу білімге үндеу,отансүйгіштікке,еңбексүйгіштікке тәрбиелеу;

Сабақтың түрі:     шығармашылық    сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,мәнерлеп оқу,топтастыру  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,  электронды оқулық  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих,астрономия

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген Сұлтанмахмұттың «Бір адамға» өлеңін жатқа   сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

                                             б) Жаңа сабақты түсіндіру:

          Сергіту сәті.  Оқушылар орындарынан тұрады. Мұғалім айтқан қимылдарын оқушылар бейнелейді.

1. Тегіс жолда келеміз деп елестетіңіздер.
2. Енді сазды,балшықты жерде келесіздер.
3. Өзенде жүзіп келесіздер.
4. Енді қолдарыңызға дүрбілеріңізді алып қараңыздар.(Осы сәтте экранға Қазақстан бейнелеген карта шығады).
5. Не көрдіңіздер?

-Қазақ елін.

-Баянауыл аймағын.

-Сұлтанмахмұт Торайғыровты.

Тапсырма. Ақынға арнау

Өлең тармақтарының  соңғы сөздері берілген. Сол сөздерді байланыстырып өлең жазу.

                                                                          арнаған

                                                                           бар адам.

                                                                            .................

                                                                            тараған.

         Бүгінгі танысатынымыз С.Торайғыровтың келесі шығармасы –«Шәкірт ойы»

1. Өлеңді мәнерлеп оқу.
2. «Миға шабуыл» әдісі арқылы талдау.

Шәкірт нені армандайды?

Елдің жүрегі неге мұздаған?

Ол неге жұлдыз емес Күн болғысы келеді?

3. Астрономиялық тұрғыдан жұлдыз бен Күн туралы ғылыми түрде түсінік береді. (электронды оқулық)

1. Топтастыру.

Ілім-білімге құштар                                                           Қараңғылықтан құтқаратын

                                                                                         Күн болуды армандайды

                                                      ШӘКІРТ

Еліне адал қызмет еткісі келеді.                                           Надандықпен күреседі

1. «Менің ойым»,  ой түйін жасау.

6.Венн диаграммасы арқылы ортақ қасиетін табу

7.Өлең құрылысына талдау

Қараңғы қазақ //көгіне//                     а

Өрмелеп шығып //күн болам!//         б

Қараңғылықтың// кегіне//                  а

 Күн болмағанда,//кім болам?//         б

Мұздаған //елдің жүрегін //               в

Жылытуға //мен кірермін!//               в

3 шумақ, 6 тармақ , 2 бунақ , 8 буынды кезектес,шалыс ұйқас.

Бекіту

«Менің арманым», пікірлесу.

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:             1. Сұлтанмахмұттың «Шәкірт ойы» өлеңін жаттау

2.Өлең құрылысына талдау

3. «Орны отайып көгерді,Ақын арманын ел көрді» тақырыбында шығарма жазу.

Қорытынды.

         Жүсіп Баласағұнның «Біле бер, қанша білсең тағы тіле, Жетерсің мұратыңа біле-біле» деген сөзін әрқашан естеріңізге сақтап,білмекке  құмар болыңыздар. Бүгінгі сабақтан түйген ойларыңыз болашақ өмірлеріңізден көрініс тауып,Күн нұрындай баршаға шуақ сеуіп жарқырап жүріңіздер.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:           Ж.Аймауытұлы

                                            «Әнші»                               

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   Ж.Аймауытовтың өмірбаянын  шығармасына негіздей отырып талдау арқылы оның қайталанбас суреткер екенін  таныту;

                                   ә)  өнерді сүю,өнерге құштарлық тәрізді өнер адамдарына деген көзқарасты қалыптастыру;

                                   б)  қаламгердің суреткер ретіндегі мүмкіншілігін таныту,идеялық-эстетикалық мәнін ашу,логикалық ойларын дамыту;

Сабақтың түрі:     жаңа білім-білік ,дағды қалыптастыру

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,мәнерлеп оқу,сатылай талдау  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                                   а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

Түсіндіру жоспары

1. Ж.Аймауытұлы  өмірі,шығармашылық мұрасына қысқаша шолу.
2. «Әнші»әңгімесі             3. Әншімен алғаш таныстық       4. Ән құдіреті

5. Наурыздағы сауық той 6. Аруақты әнші 7. Әмірханның үйінде
6. Әншінің жүдеу тұрмысы 9. Ән салу-үлкен өнер 10. Әнші де жылайды екен.

Шығарманы сатылай кешенді талдау арқылы өтілген тақырыпты  пысықтап бекіту.                                             «Әнші» әңгімесі

1. Авторы: Ж.Аймауытұлы
2. Тақырыбы: әншілік өнер.
3. Әдеби жанры: проза (әңгіме)
4. Шығарманың негізгі идеясы:  өнерді жоғары                                                                          бағалауға,әншілік шеберлікті   тереңұғынып қадірлей білуге,өнердің қоғамдық   үндеу.
5. Шығарманың композициялық құрылысы

                                      а) Оқиғаның басталуы: Әншімен алғаш таныстық.

                                       ә) Оқиғаның  байланысы:  Ән құдіреті.

                                       б) Оқиғаның дамуы: Наурыздағы сауық той.

                                      в) Оқиғаның шиеленісуі:        Ақтамақ хикаясы

                                       г) Оқиғаның шарықтау шегі:    Өлімді жеңген өнер құдіреті

                                       ғ) Оқиғаның шешімі:  Әнші де жылайды екен

6. Шығармадағы кейіпкерлер бейнесі
7. Әдеби теориялық ұғымдар.

                                      А) Эпитет: ми дала, меңіреу шөл,күміс көлдер т.б

                                      ә) Теңеу:   үйректей,қаздай қалқып т.б

                                     б) Метафора: бұлбұлмын,тұлпармын.

 Білімді бекіту:  Шығармадағы әрбір оқиға,штрих-детальді жазушы өзінің эстетикалық мұрат-мақсаттарын бейнелеу үшін ұтымды ала алғандығын байқата отырып,шәкірттерге жазушының суреткер ретіндегі мүмкіншілігін таныту.   

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:             Ж.Аймауытұлының «Әнші» әңгімесін оқып мазмұндап келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:           Ж.Аймауытұлы

                                            «Ақтамақ хикаясы»                               

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   Мәтіннің мазмұнын меңгерту арқылы әншінің мәрттігі мен адамгершілігін,адалдығын ұғындыру;

                                   ә)  жазушы тілінің көркемдігіне тінті ете отырып,Ақтамақ хикаясы тақырыбында ой толғату,тілін ұштау;

                                   б)   өнер құдіретін сезінуге тәрбиелей отырып,ұлттық құндылығымыз бен намысымызды қорғай білуге баулу;

Сабақтың түрі:     жаңа  материалды өздігінен игеру

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,сатылай талдау,өзара талқылау т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                                   а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын

1. Ж.Аймауытұлының қандай шығармасын білесіңдер?
2. «Әнші» әңгімесінде қаланың кедей жатақтарының кәсібі мен тұрмысы қалай суреттеледі.?
3. 3. Әншінің салған әні мен тыңдаушылардың алған әсері, сезім-күйлері қалай беріледі?
4. Әншінің автор баяндайтын тағы қандай мінез-қылығы бар?

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

 Түсіндіру жоспары

1. Әншінің қарапайымдылығы 2. Әншінің орындаушылық шеберлігі
2. Әншінің өнерге сүйіспеншілігі 4. Әншінің адамға үйірсектігі
3. Азаматтық тұлғасы 6. Ән салу шеберлігі 7. Махаббатқа адалдығы

Әмірханның мінездемелік сипатына сатылай кешенді талдау арқылы өтілген тақырыпты пысықтап бекіту.

 Әмірханның мінездемелік сипаты

1. Қарапайымдылығы: Әмірхан қол ұстасып,сыпайы амандасып отырды.

2. Әншінің орындаушылық шеберлігі: Ұшатын құстай қымтанып,қомданып алды.

1. Өнерге сүйіспеншілігі:  Ән салса өз-өзін ұмытады,даусы көмейінен шықпайды,жүрегінен шығады.   ... рахаттанып гүл-гүл жайнайды.
2. Адамға үйірсектігі:Әмірхан кісіге тез үйір болатын,жолдасқа жанын қиятын жігіт.
3. Азаматтық тұлғасы: Өзінің бірдемесін сұрасаң бере салады.Кісіні алдауды білмейді.
4. Махаббатқа адалдығы
5. Мәтіндегі түсінігі қиын сөздер:

Жетішатыр-Семей қаласының ескі атауы

Орамал тастау-ұлттық ойын

Жанторсық-қымыз құятын ыдыс

Таң асып тұрған-бабына келген

Жөпшеңді-анау-мынау жай.

 Білімді бекіту:   Әміре Қашаубаев -ән асқары, қазақ өнерінің жарық жұлдызы,ұлттық мақтанышымыз.    

 Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:              «Әміре-ән асқары» тақырыбынды шағын мәтін жазу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:            Жамбыл Жабаев  (1846-1945)

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   оқушыларға жүз жасаған алып ақын Жамбалдың  өмірінен мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету;

                                   ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;

                                   б) Сабақ барысында  оқушыларды өз ойын айта білуге,  мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Сабақтың түрі:     жаңа    сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Ж.Аймауытұлының қандай шығармасын білесіңдер?
2. «Әнші» әңгімесінде қаланың кедей жатақтарының кәсібі мен тұрмысы қалай суреттеледі.?
3. Әншінің салған әні мен тыңдаушылардың алған әсері, сезім-күйлері қалай беріледі?
4. Әншінің автор баяндайтын тағы қандай мінез-қылығы бар?

                                                        б) Жаңа сабақты түсіндіру:

              Жамбыл Жабаев Шу өзенінің бойында дүниеге келген.Ауыл молдасының діни оқуында  сауат ашқан Жамбыл молданың ұрып-соғуына көнбей,оқуды тастап кетеді. Жастайынан ән мен өнерге құмар ақын естіген өлеңдерін жаттап,өзі де жанынан, өлең шығарады

Суырып салма                          өлең сөздің даңғылы                       Дара жүйрік 

                                                       Жамбыл

өнерлі                               Ауыз әдебиетін жалғастырушы                    Айтыс ақын

Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. Жамбылдың ұстазы кім?
2. Қандай дастанын білесіңдер?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:             Ж.Жабаевтың өмірбаянын оқып келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:            Жамбыл Жабаев

                                                 «Аттандыру»

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   оқушыларға жүз жасаған алып ақын Жамбалдың  шығармашылығынан мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету;

                                   ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;

                                   б) Сабақ барысында  оқушыларды өз ойын айта білуге,  мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Сабақтың түрі:     арлас   сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Жамбылдың  ұстазы кім?

2. Қандай дастанын білесіңдер?

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

              Жамбыл Жабаевтың шығармаларынан мәлімет бере отырып, «Аттандыру» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ашу. Алғадай деген ұлын Ұлы Отан соғысына аттандырғанда айтқан бата іспеттес өлеңі.

 Өлеңді мәнерлеп оқып беремін.

Топпен жұмыс: Бата туралы және оның қазіргі жағдайда қалай орындалып жүргені жайында ойларын ортаға салып,әңгіме жүргізеді.

Кітаппен жұмыс:      Өлеңді мәнерлеп оқып, құрылысына қарай талдайды.

                                5                   3

                    Атаңнан бата// ал,балам,

                    Арғымақ атқа// мін,балам!

                    Ақ сақалым// желбіреп,

                    Артыңнан қарап //мен қалам;

1 шумақ ,     4. тармақ ,     8 бунақ ,  8 буынды

Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. Жамбыл кімдермен айтысқан?
2. Есімін неге Жамбыл деп қойған?
3. Қандай атақты ақынды жеңді?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:             Ж.Жабаевтың  «Аттандыру» өлеңін жаттап  келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:            Жамбыл Жабаев

                                                 «Алғадай туралы әрбір ой»

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   оқушыларға жүз жасаған алып ақын Жамбалдың  шығармашылығынан мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету;

                                   ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;

                                   б) Сабақ барысында  оқушыларды өз ойын айта білуге,  мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Сабақтың түрі:     арлас   сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

 1.Жамбыл кімдермен айтысқан?

2.Есімін неге Жамбыл деп қойған?

3.Қандай атақты ақынды жеңді?

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

              Жамбыл Жабаевтың шығармаларынан мәлімет бере отырып, «Алғадай туралы әрбір ой» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ашу. Алғадай деген ұлы Ұлы Отан соғысына  барып қаза болғаннан кейін шығарған жоқтау өлеңі..

 Өлеңді мәнерлеп оқып беремін.

Шығармашылық  жұмыс:  Тұрмыс-салт жырының  түрлерін соның ішінде жоқтау туралы  айтады.

Кітаппен жұмыс:      Өлеңді мәнерлеп оқиды

. Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. Өлеңнің І-ІІ бөлімдерінің мазмұнынан баласын жоғалтқан әкенің қайғысын қалай байқауға болады?
2. ІІІ бөлімде әке өзіне қалай тоқтау айтады?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:             Ж.Жабаевтың  «Алғадай туралы әрбір ой» өлеңін жаттап  келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:             Сәкен Сейфуллин

                                                             (1894-1938)

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   С.Сейфуллиннің өмір жолын,шығармашылығын, қоғам қайраткері екенін таныту;

                                   ә) адамгершілік қасиеттерге баулу,үлгі-өнеге ету;

                                   б) шығармашылық ізденіске бағыттау,ой бөлісу, өз ойын көркемдеп еркін айтуға баулу,мәнерлеп оқуға дағдыландыру,ізденімпаздыққа төселу;

Сабақтың түрі:     жаңа    сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары, портреті,шығармалар жинағы  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                                     а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

        С.Сейфуллин  Ақмола облысы,Нілді болысында туған. Ауыл молдасынан арбша хат таныған Сәкенді ата-анасы Нілдідегі орысша оқуға береді. Бұнда екі жыл оқыған Сәкен  1908-1913 жылдары  Ақмолада Прихордская школады, қалалық училищеде білім алады.

Кітаппен жұмыс:   Сәкенің өлеңдерін  мәнерлеп оқиды

 Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. Сәкен неге жазықсыз жалаға ұшырады?
2. Үш бәйтерекке тағы кімдерді жатқызамыз?
3. Қандай газетте еңбек етті?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:              С.Сейфуллиннің өмірбаянын оқып келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:             Сәкен Сейфуллиннің

                                                 «Сыр сандық» өлеңі

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   С.Сейфуллиннің өмір жолын,шығармашылығын, қоғам қайраткері екенін таныту, «Сыр сандық» өлеңінің мазмұнын меңгерте отырып,идеялық көркемдік ерекшелігін таныту;

                                   ә) адамгершілік қасиеттерге баулу,үлгі-өнеге ету;

                                   б) шығармашылық ізденіске бағыттау,ой бөлісу, өз ойын көркемдеп еркін айтуға баулу,мәнерлеп оқуға дағдыландыру,ізденімпаздыққа төселу;

Сабақтың түрі:     жаңа    сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: сызбалары, портреті,шығармалар жинағы  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                      Үйге берілген тапсырманы  сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

                                           б) Жаңа сабақты түсіндіру:

   -Оқушылар,біз бүгін Сәкен Сейфуллиннің  «Сыр сандық» өлеңін оқимыз.

Сәкеннің өмірінен мәлімет беремін

Топтастыру стратегиясы:

                        Ақын                                                       жазушы                       

Ұстаз                                   Сәкен Сейфуллин                              драмашы

                   Зерттеуші                                            қоғам қайраткері

Оқушылар пікірін толықтырып отырамын.

«Сыр сандық» өлеңін мәнерлеп оқу. Сынып оқушылары алты топқа бөлінеді. Әр топ өлеңді композициялық ,сюжеттік құрылымына с әйкес  оқып,мазмұндайды. Топ мүшелері толықтырады.  (Өлеңді топтың оқу жүйесі: 1-2,3-4,  5-7,  8-11,  12-19,  20-21 шумақтары)

     1-топтың жауабы Жалған достар қолыңда жемің болса,сені шырқ айналып,қасыңнан кетпейді. Ал қолыңнан билік кетсе, жемің таусылса,ол жалт береді. Ол дос емес,жалған дос.

      2-топтың жауабы.   Нағыз достар сырын ақтарып,бірін-бірі ұғынып,сыр түйінін берік сақтайды. Ондай достардың жан сарайы,жүрегі-берік қойма.  Оны ақтаруға кез-келгеннің қолы жете бермейді. Тек достың досы ғана ақтара алады.

      3-топтың жауабы. Сәкен де сағына сырласатын нағыз дос іздейді. Шын досының   ішкі сырын мысал етіп жырлайтынын ескертеді.

     4-топтың жауабы. Ақын досының ішкі сырын Сарыарқаның биік шыңдарына ,оның қалың нулы орманы,мұз бұлақтары мен табиғи  байлығына теңейді. Меніңше, бұл суреттеме-досының жан дүниесі.

      5-топтың жауабы. –Сол тауда биік шың бар,шың басында қойма бар,онда қымбат жасау бар; сол асыл бұйым,ғажап перне,сен оның кілтін тауып аш та,сым пернені басып қара; дұрыс бассаң ғана сырын ақтара аласың. Ақынның суреттеген қоймасы-досының жан дүниесі,жүрегі .

       6-топтың жауабы.  –Адамның жүрегі-алтын қойма,оның жайын сезе білетіндер ғана кілтін тауып аша алады.  Ол-шынайы досың,  жаныңның  ұғатын жан.

           Өлең 21 шумақтан,7-8 буынды шалыс ұйқаспен жазылған.

Сарыарқаның бір тауы бар,

Бір тауы бар сымбатты.

Сол таудан сен сыр тауып ал,

Сыр тауып ал,қымбаттым! –деп,Сәкен өмір қызығы –достықта,достастықта. Туған топырағыңда досың көп болсын! –деп тілеген екуен. Менің де тілегім-сендерге осы достық,-деп сабақты қорытындылаймын.

 «Ой талқы сұрақтары» атты плакатты тақтаға ілемін.

1Достық дегенді қалай түсінесің?

2. Жақсы досты қалай табу керек?
3. Досыңның білместігін кешіруге бола ма?
4. Досыңның кім екенін ата-анаң білу ге тиіс пе?
5. Досыңның қандай болғанын қалайсың?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:            С.Сейфуллиннің «Сыр сандық» өлеңінен үзінді жаттап  келу.

Күні:                                   Пәні: қазақ әдебиеті                            Сыныбы: 7

Сабақтың тақырыбы:             С.Сейфулли   «Қамаудан»

Сабақтың мақсаты:

                                 а)   оқушыларға жүз жасаған алып ақын Сәкеннің  шығармашылығынан мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету;

                                   ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу;

                                   б) Сабақ барысында  оқушыларды өз ойын айта білуге,  мәнерлеп оқуға дағдыландыру;

Сабақтың түрі:     арлас   сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену  т.б

Сабақтың көрнекілігі: шығармалар жинағы,   портреті  т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:

                                          а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                               ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

                 Үйге берілген С.Сейфуллинің «Сыр сандық» өлеңін жатқа сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1Достық дегенді қалай түсінесің?

2. Жақсы досты қалай табу керек?
3. Досыңның білместігін кешіруге бола ма?

                                        б) Жаңа сабақты түсіндіру:

                  С.Сейфуллиннің алғашқы өлеңдер жинағы 1914 жылы, 20 жасында Қазанда басылады. Жинақтағы өлеңдер ағартушылық бағытта, сыншыл реализммен жазылған.

         Сәкен 1918-1919 жылдары Колчак түрмесінде,Аненковтің азап вагонында,Омбының тұтқындар лагерінде азап шегеді.   1919 жылы наурыз айында тұтқындар лагерінен қашып шығып  біраз қызметтер атқарады.

          1938 жылы сталиндік жазалауға ұшырайды. Міне , осындай қиыншылықта түрмеде отырып «Қамаудан» өлеңін шығарады.  Өлеңді мәнерлеп оқып беріп,ақынның айтпақ болған ойын түсіндіремін.

Дәптермен   жұмыс:  Өлеңдегі тың,бейнелі,айшықты сөздерді тауып дәптерлеріне жазады..

Кітаппен жұмыс:      Өлеңді мәнерлеп оқып, құрылысына қарай талдайды.

 Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

1. Тұтқын табиғатпен қалай сырласады?
2. Тұтқын бостандықты неге теңейді?
3. Оның көңілі кімге асығып, кіммен іштей сырласып отыр?

Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:              С.Сейфуллиннің   «Қамаудан» өлеңін жаттап  келу.

А.Құнанбаев  «Жазғытуры» өлеңі, Қарасөздері

Батыс Қазақстан облысы Жаңақала ауданы №3 жалпы орта білім беретін қазақ мектебінің қазақ тілі әдебиеті пәні мұғалімі Жаманкулова Аягул Орынгалиевна

Сабақтың  тақырыбы: А.Құнанбаев  «Жазғытуры» өлеңі, Қарасөздері

Сабақтың мақсаты:  Ұлы  ақын  Абайдың шығармашылығы  бойынша өткен сабақты пысықтау.

Дамытушылық:  Ақын шығармаларының кез-келгенін талдай  білу дағдысын одан әрі қалыптастыру,өз пікірі эстетикалық талғамы бар, сауатты оқырман даярлау.

Тәрбиелік:  Оқушыларды адамгершілікке,еңбекке,имандылыққа,ата-ананы қадірлеуге,жауапкершілікке тәрбиелеу.

Көрнекілігі:  Ақын портреті,слайд,қарасөздер кітабы, бейне ролик.

Сабақтың эпиграф: « Асыл сөзді іздесең,

                                       Абайды оқы, ерінбе!»  С.Торайғыров

Сабақтың түрі:   Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі:   1. сұрақтарға жауап   

2. реферат қорғау
3. топтастыру әдісі

                                4.инсерт әдісі

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру  бөлімі

                                     а.  амандасу

                                     ә.   кезекшімен сұхбат

Үй  тапсырмасы:   Ұяшықтарға жасырылған сұрақтар арқылы тексеру

1.       Абай қай жылдары өмір сүрді?
2. «Абай жолы» романының авторы кім?
3. Ұлжан Абайға кім болып келеді?
4. Абайдың шын аты кім?
5. Абай кай жерде дүниеге келді?
6. Абайдың аяқталмаған поэмасы қалай аталады?
7. Абай «Приходская школында» қанша уақыт оқыды?

   Жаңа сабақ

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу үшін интербелсенді тақта арқылы жазғытұры мезгілі бейнеленген сурет корсетілді.

Абайдың қарасөздерін бейне ролик арқылы бесінші қарасөзін тыңдады.Осы көрнекіліктер арқылы оқушылар өз пікірлерін ортаға салып, сабақ тақырыбын ашты.

   Абайда дыбысты топ-тобымен қайталаушылықта жиі кездеседі.        Мысалы:  Жазғытұры  олеңіндегі :

              Түйе боздап, қой қоздап, қорада шу

               Көбелекпен құстарда сайда ду-ду,-

Деген үзіндіде боздау,қоздау,шу,ду,құстар,көбелек деген ұқсас ұйқас дыбыстарды қайталау арқылы өлеңнің әсерлілігін күшейтіп берген.

Қарасөз дегеніміз- ғылым туралы,философия туралы,дін туралы қарасөзбен жазылған еңбек.  А.Құнанбайұлының  1890-1898 ж арасында жазылған  45  қарасөзі бар.

 Топтастыру әдісі:  « Абай  кім?»

                                        ұлы ақын    

          аудармашы                      АБАЙ                         сазгер

                    күйші                                                      ел билеуші

                                                  философ

Оқушылар 3 топқа бөлініп әр түрлі тапсырмалар беріледі.

  1 топ- Ибрахим

          Абай өмірімен шығармашылығы

   2 топ-Телғара

          Абайдың қарасөздері туралы түсінік беріп,кейбір қарасөздеріне       тоқталып кету

   3 топ-Абай

          Жазғытұрым өлеңін мәнерлеп оқып,жылдың қай мезгілі бейнеленгенін  айту

Сабақты бекіту  Инсерт әдісі:

 Білемін                Үйрендім            Білгім келеді

Оқушылар өз ойларын ортаға салып, бөлісті.

 Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау

 Үйге тапсырма : Абайдың қарасөздерінен өздеріңе ұнағанын жаттау

«Менің сүйікті  ақыным » тақырыбында эссе жазу

Қорытынды

            «Асыл сөзді іздесең,

        Абайды оқы, ерінбе.

        Адамдықты көздесең,

        Жаттап тоқы,көңілге,-деп ақын Сұлтанмахмұт жырлағандай,    Абай өлеңдерін, сырлы да,сұлу сөздерін оқып, көңілімізге тоқиық..   «Абай –таусылмайтын жыр, таусылмайтын ән».

   Сондықтан да одан ғибрат, өнеге алудан жалықпайық..

«Маған таныс әлеуметтік желі» деген тақырыпта етістіктің шақтарын  пайдаланып, «Досқа хат»  жазыңыз. Сөз саны (30-40 сөз).

Үлгі:

Сәлем, менің досым! ______________________________________________________________________ Мен мынадай әлеуметтік желілерді білемін______________________________________________________________________ Осының ішінде мен пайдаланатын ______________________________________________________________________ сенде бар ма  ____________________________________________________________________Оның пайдасы_________________________________________________

Зияны___________________________________________________________

__Сау бол________________________________________________________

Дескриптор                Білім алушы

- хаттың құрылымын сақтап жазады;

- жазылым тақырыбынан ауытқымайды;

 -етістіктің шақтарын кеңінен қолданады.

Қазақ тілі
Тақырыбы: Дара және күрделі сын есім
Сабақтың мақсаты:
1). Оқушылардың сын есім жайлы алған мағлұматтарына сүйене отырып, ұғымдарын кеңейте түсу, сын есімнің дара және күрделі түрлерімен таныстыру, сөйлем ішінен дара және күрделі сын есімдерді табуға, сұрақ қоюға, бір - бірінен ажырата білуге үйрету;
2). Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеттерін арттыру, ауызекі тілін дамыту, сөздік қорын молайту; байланыстырып сөйлеуге дағдыландыру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;
3). Өз тілін сүюге, қастерлеуге баулу. Қатесіз, әрі көркем жазуға баулу. Кішіпейілділікке, адамгершілікке, әдептілікке тәрбиелеу.
Тәрбиелік: Оқушыларды сауатты, көркем жазуға баулу
Сабақтың типі: Жаңа сабақ
Сабақтың түрі: Түсіндіру, сұрақ - жауап

Көрнекілік: Сурет, кесте
І. Ұйымдастыру кезеңі.
1) Сәлемдесу.
2) Психологиялық дайындық. (Жақсылықты сіңіру, жамандықтан аулақ болу).
3) Үй жұмысын тексеру «Сыңарын тап» ойыны.
(Терең - таяз, ыстық - суық, адал - арам, жұмсақ - қатты, жуан - жіңішке)
А) Осы сөздермен сөйлем құрастыру.
4) Жеке карточкалармен жұмыс. Тексеру. Бағалау. (4 оқушы).

ІІ. Жаңа тақырып:
1) Сабақтың тақырыбы мен мақсатын хабарлау.
2) Дәптерге ай, күнді жазу.
3) Көркем жазу:
долана парта Сапар
Әдепті бала ата - анасын мақтатар.
Әдепсіз бала ата - анасын қақсатар.
- Мақалды оқу. Мағынасын түсіндіру.
- Көшіріп жазу. Сын есімдерді табу. Сұрақ қою.
4) Сөздік жұмыс. Көк ала, сары ала.
- Жазылуын, мағынасын түсіндіру. Сөйлем құрастыру.
Мен көк ала дәптер сатып алдым.
- Сөйлемді сөйлем мүшесіне талдау.
5) Ереже құрастыру. (Кесте бойынша)

ІІІ. Оқулықпен жұмыс. 1) 135 - бет (оқу, талдау)
2) жаттығу (тақтада, жазбаша )
- Сын есімді табу. Дара, күрделі екенін айту.
- Дара сын есімдер неше сөзден тұрады? Күрделі сын есімдер ше?
- Күрделі сын есімнің құрамындағы сөздер қалай жазылады?
3) Жұмбақ шешу.
4) - жаттығу. (Ауызша оқу). Терме жұмысы.
Дара Күрделі
Ұзын Қызғылт сары
Қысқа Қара сұр
Қызыл
Ақ
- 1 - бағанға қандай сын есімдерді жаздық? Неге?
- 2 - бағанға ше?
ІV. Сергіту сәті. «Менің есімім» (өз есімінің бастапқы әрпіне өзіне лайықты жақсы қасиетт айту).
V. Бекіту. 18 - жаттығу. Өздік жұмысы.
- Сын есімдерді табу. Дара немесе күрделі екенін айту.
2) Шығармашылық жұмыс.

Батыс Қазақстан облысы Жаңақала ауданы №3 жалпы орта білім беретін қазақ мектебінің қазақ тілі әдебиеті пәні мұғалімі Жаманкулова Аягул Орынгалиевна

Сабақтың  тақырыбы: А.Құнанбаев  «Жазғытуры» өлеңі, Қарасөздері

Сабақтың мақсаты:  Ұлы  ақын  Абайдың шығармашылығы  бойынша өткен сабақты пысықтау.

Дамытушылық:  Ақын шығармаларының кез-келгенін талдай  білу дағдысын одан әрі қалыптастыру,өз пікірі эстетикалық талғамы бар, сауатты оқырман даярлау.

Тәрбиелік:  Оқушыларды адамгершілікке,еңбекке,имандылыққа,ата-ананы қадірлеуге,жауапкершілікке тәрбиелеу.

Көрнекілігі:  Ақын портреті,слайд,қарасөздер кітабы, бейне ролик.

Сабақтың эпиграф: « Асыл сөзді іздесең,

                                       Абайды оқы, ерінбе!»  С.Торайғыров

Сабақтың түрі:   Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі:   1. сұрақтарға жауап   

2. реферат қорғау
3. топтастыру әдісі

                                4.инсерт әдісі

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру  бөлімі

                                     а.  амандасу

                                     ә.   кезекшімен сұхбат

Үй  тапсырмасы:   Ұяшықтарға жасырылған сұрақтар арқылы тексеру

1.       Абай қай жылдары өмір сүрді?
2. «Абай жолы» романының авторы кім?
3. Ұлжан Абайға кім болып келеді?
4. Абайдың шын аты кім?
5. Абай кай жерде дүниеге келді?
6. Абайдың аяқталмаған поэмасы қалай аталады?
7. Абай «Приходская школында» қанша уақыт оқыды?

   Жаңа сабақ

Жаңа сабақтың тақырыбын ашу үшін интербелсенді тақта арқылы жазғытұры мезгілі бейнеленген сурет корсетілді.

Абайдың қарасөздерін бейне ролик арқылы бесінші қарасөзін тыңдады.Осы көрнекіліктер арқылы оқушылар өз пікірлерін ортаға салып, сабақ тақырыбын ашты.

   Абайда дыбысты топ-тобымен қайталаушылықта жиі кездеседі.        Мысалы:  Жазғытұры  олеңіндегі :

              Түйе боздап, қой қоздап, қорада шу

               Көбелекпен құстарда сайда ду-ду,-

Деген үзіндіде боздау,қоздау,шу,ду,құстар,көбелек деген ұқсас ұйқас дыбыстарды қайталау арқылы өлеңнің әсерлілігін күшейтіп берген.

Қарасөз дегеніміз- ғылым туралы,философия туралы,дін туралы қарасөзбен жазылған еңбек.  А.Құнанбайұлының  1890-1898 ж арасында жазылған  45  қарасөзі бар.

 Топтастыру әдісі:  « Абай  кім?»

                                                  ұлы ақын    

          аудармашы                      АБАЙ                         сазгер

                    күйші                                                      ел билеуші

                                                  философ

Оқушылар 3 топқа бөлініп әр түрлі тапсырмалар беріледі.

  1 топ- Ибрахим

          Абай өмірімен шығармашылығы

   2 топ-Телғара

          Абайдың қарасөздері туралы түсінік беріп,кейбір қарасөздеріне       тоқталып кету

   3 топ-Абай

          Жазғытұрым өлеңін мәнерлеп оқып,жылдың қай мезгілі бейнеленгенін  айту

Сабақты бекіту  Инсерт әдісі:

 Білемін                Үйрендім            Білгім келеді

Оқушылар өз ойларын ортаға салып, бөлісті.

 Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды бағалау

 Үйге тапсырма : Абайдың қарасөздерінен өздеріңе ұнағанын жаттау

«Менің сүйікті  ақыным » тақырыбында эссе жазу

Қорытынды

            «Асыл сөзді іздесең,

        Абайды оқы, ерінбе.

        Адамдықты көздесең,

        Жаттап тоқы,көңілге,-деп ақын Сұлтанмахмұт жырлағандай,    Абай өлеңдерін, сырлы да,сұлу сөздерін оқып, көңілімізге тоқиық..   «Абай –таусылмайтын жыр, таусылмайтын ән».

   Сондықтан да одан ғибрат, өнеге алудан жалықпайық..

.

Қазақ әдебиеті 5-сынып

Сабақтың тақырыбы:  Ыбырай Алтынсарин «Өзен»өлеңі

Сабақтың мақсаты: а)білімділік:Ы.Алтынсарин жайлы қысқаша мәлімет,өлеңінің мазмұнын меңгерту арқылы табиғаттағы,адам өміріндегі өзеннің атқарар жүгін таныту,өлеңді түсініп,мәнерлеп,көркем оқи білуге баулу,Ыбырай шығармаларының көркемдік ерекшеліктерін түсіне білу.ә)дамытушылық: оқушының ауызшы және тіл мәдениетінқалыптастыру,ақын тіліне деген көзқарасын білу,өлеңнің эстетикалық мәнін түсінуге,өзіндік талдау жасауға,шапшаңдыққа,тапқырлыққа,өз ойларын әдеби тілмен жеткізе білуге төселдіру,шығармашылық қабілетін дамыту.б) тәрбиелілік:адам өміріне жарап жатқан өзеннің пайдасын білуге,оны қорғауға,қоршаған ортаға құрметпен қарауға баулу,табиғатты сүю,туған жерін,елін құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:  Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі мен тәсілдері: Ойтолғау,топтастыру,5 жолды өлең,түртіп алу әдістері.

Көрнекілігі:Ы.Алтынсарин портреті,өзен туралы мәліметтер,үлестірме қағаздар.

Пәнаралық байланысы: жаратылыстану,бейнелеу,қазақ тілі

                               Сабақтың өту барысы:

1.Ұйымдастыру бөлімі:

Сыныпты жергілікті өзен атауларымен топқа бөлу

1-топ  «Жайық»      2-топ  «Көшім»

2.Үй тапсырмасын сұрау.

Тапсырмаларды орындау арқылы жасырын сөзді табу.

1.Жайық:   Махамбет кім?

2.Шаған:   Соғыс өлеңі кімнің өлеңі?

3.Сарыөзен:  «Қызғыш құс» өлеңін жатқа айту

4.Қараөзен:  «Қызғыш құс» өлеңіндегі ақынның ойы қандай?

5.Қалдығайты:  Махамбет қай жылдарда өмір сүрген?

6.Елек:   Махамбеттің тағы қандай өлеңдерін білесің?

7.Деркөл: Исатай мен Махамбет бастаған ұлт-азаттық көтеріліс қай жылдарда болды?

8.Көшім: Махамбет өлеңдері неге тәрбиелейді?

-Оқушылар бұл тапсырмалардағы сөздер нені білдіреді?

-Өзендер

-Бұл өзендер БҚО-ның қай аудандарында ағып жатыр?

-Ендеше,бүгінгі жаңа сабағымыз Ы.Алтынсариннің «Өзен» өлеңімен танысамыз.

3.   «  Табиғатпен тілдесейік» сұрақ-жауап әдісі

-Біздің айналамызды не қоршап тұрады?

-Табиғат

-Табиғат дегеніміз не?

-Айналамызды қоршаған ауа,су,жер

-Ендеше Ы.Алтынсариннің «Өзен» өлеңі лириканың қай түріне жатады?

-Табиғат лирикасына

4. Жаңа сабақты түсіндіру.

Ы.Алтынсарин 1841 жылы 20 қазанда қазіргі Қостанай облысында туып,1889 жылы 30 шілдеде қайтыс болған.Ыбырай әкесі Алтынсары ерте қайтыс болып,атасы Балқожаның тәрбиесінде өседі.1864 жылы  8 қаңтарда мектеп ашылып , онда өзі мұғалім болады.Қазақ шәкірттеріне арнап оқулықтар жазады. «Қазақ хрестоматиясының» авторы  - Алтынсариннің қаламынан туған аудармалар , өлеңдер , әңгімелер,мысалдар,ертегілер оқырман жүрегіне жол тауып жатыр.Ыбырай Алтынсариннің көрнекті шығармалары «Кел балалар оқылық»,  «Өнер білім бар жұрттар» ,«Асан мен Үсен», «Бай баласы мен жарлы баласы », «Әдептілік» т.б.

Ата-бабамыз «Жер-қазына,су-алтын,мал-байлық» деп айтып кеткен.Дариялар мен өзендердің,көлдердің жағалауларына,жалпы сулы-нулы жерлерге егін егіп,кең далада ,жайлауда төрт түлік мал өсірген.Аққан өзеннің суретін көрсете отырып, «Өзен » өлеңін мәнерлеп оқу.

                             5.Оқулықпен жұмыс

Ы.Алтынсариннің  «Өзен» өлеңін мәнерлеп мұғалімнің оқуы

Сынып оқушыларына тізбектей оқытып шығамын.

                          6.Түртіп алу.    Сөз мағынасын ашу.(сөздікпен жұмыс)

Өксіген-шөлдеген

Қынарда-жағасында,маңында

Жай-орын,қоныс

Жанабында-жанында

Дерт-ауру

-Өзен дегеніміз не?

-Балалар,Қазақстанда қандай өзендер бар ?   Картадан кім көрсете алады?

-Өзіміздің жергілікті жерімізде тағы қандай өзендер бар?

-Өзен табиғатта,адам өмірінде қандай игілікке жарап жатыр?

-Өзеннің тіршілік үшін маңызы неде?

7. Қосымша мәлімет

Өзен дегеніміз- табиғи жолмен жасалған арна арқылы ағатын су.Өзендердің барлығы бірдей,үлкені – кішісіне                                              қарамай,мұздықтардан,көлдерден,бұлақтардан басталады.

Өзеннің басталар жерін – бастау деп атаймыз.

Өзеннің басталар жерінен құяр жерін ,ал құяр жеріне дейінгі аралықты өзен алыбы деп атайды.

Қазақстандағы ең ұзын,ең суы мол өзен –Ертіс ұзындығы-4242км.

Қазақстанда85мыңнан астам ірілі-уақты өзендер бар.Тобыл-1600км,Жайық-2428км,Есіл-2450км,Сырдария-2212км,Іле-1400км,Шу-1186км.

Пайдасы:кеме жүзуге,жүк тасмалдауға пайдалы.Ертіс өзенінің суын электр энергиясын өндіруге пайдаланады.

Елбасының Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдаған «Қазақстан-2050»стратегиялық жолдауындағы бағыттардың бірі экологияға арналып отыр.Қоршаған ортаны  ластауға,экологиялық қалыпты жағдайды булдіруге жол бермеуге зор көңіл бөлінген.

8.           Суға байланысты тыйым сөздер
9. Кешқұрым құдықтан су алма
10. Суды қарызға сұрама
11. Бір-біріңе су шашуға болмайды
12. Судың бетін ашық қалдыруға болмайды

                        9.Топтық жұмыс   (Әдебиет теориясы бойынша)

1топ: «Жайық»тобы өлең құрылысына қарай талдау.

Өлеңнің бір шумағына компазициялық талдау жасаймыз.

Авторы :Ы. Алтынсарин

Тақырып:Өзен.

Идеясы : Табиғатты қорғау, өзеннің сұлулығын суреттеу.

Жанр: Өлең.

Шумағы :4

Тармағы:18

Тау // лар // дан   ө // зен  а // ғар сар // қы // ра // ған.-а

Ай// на// дай  сәу//  ле  бе// ріп  жар// қы //ра//ған.-а

Жел соқ  //са, ыс // тық соқ // са,   бір  //  лып // та,-б

А//  ра  //лап  тау мен тас //ты  ар// қы // ра//  ған.-а

Бунақ-3

Ұйқас түрі-қара өлең

2-топ   «Көшім» тобына

Он  мың  мал  ай  //дап  өт // сең  лай  //қал  //май // ды-а

Та  //сы // са,  су   бар // ма  // ған  сай //  қал  //май  //ды,-а

Та//  сы //  ған   ө // зен  су  // дың   қу // а // ты //  мен-б

Көк   шал //  ғын   шөп   біт//   пе  // ген   жай   қал //  май //   ды-а

10.         Көркемдеуіш сөздермен топтық жұмыс

1-топ:  «Жайық»  тобы

Эпитет-заттың,құбылыстың өзгеше белгілерін көрсету.

Тілсіз тұрған тоғайлар,көк шалғын шөп.

2-топ   «Көшім» тобы

Теңеу-көркемдеп суреттеуде затты,құбылысты екінші зат,құбылыспен салыстырып бейнелеу.

Айнадай сәуле беріп жарқыраған

   Салыстыру

                         11.Сөздерді сәйкестендіру

Орман                                            Ауру

Дерт                                               Маңында

Сай                                                Күш

Жағасында                                   Байқау

Сынау                                           Жыра

Қуат                                               Тоғай

12.   Сабақты қорытындылау

Қазақстан,туған жерім-киелім

Қастерлеймін,басымды да иемін

Табиғатың-таптырмас жан байлығым

Бәрін-бәрін аялаймын,сүйемін-демекші бүгінгі сабағымызды мынадай тапсырмалар орындау арқылы қорытындылаймыз.

Әр топқа орындау үшін жеке тапсырмалар беру

1-топқа

    1-тапсырма                   5 жолды өлең құрастыр

Зат есім-

Сын есім-

Етістік-

    2-тапсырма                     Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдың?

2-топқа

1-тапсырма                   Ы.Алтынсарин    кім?  

                                 Топтастырып жазу

2-тапсырма

 Бүгінгі сабақ ұнады  ма? Сен үшін қай бөлім қызықты болды?

13. Үйге тапсырма

1.Ы.Алтынсариан шығармашылығы мен « Өзен» өлеңін жаттау.

2.Өзен тақырыбына шығармашылық жұмыс ағып жатқан өзеннің суретін салу.

14.    Сабақты бекіту,бағала

           Қазақ тілі 7-сынып

САБАҚ №2

Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасы

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Сабақ барысында сөйлесу арқылы дұрыс сөйлеу дағдыларын қалыптастыру. Жаңылтпаш, қазақ тіліндегі дыбыстарды дұрыс және анық айтуға машықтандыру.

Тәрбиелік: Қазақстан Республикасын сыйлау, құрметтеу арқылы әңгіме жүргізу.

Дамытушылық: Мәтінмен жұмыс істеу арқылы ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақтың әдісі: көрнекілік, ізденушілік, сұрақ- жауап, әңгімелеу

Көрнекіліктер: слайдтар, суреттер, тірек кестелер

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III.    Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Лексикалық тақырып.
2. Тапсырмалармен жұмыс.

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып,тәуеолік жалғауы бар өздерді теріп жазу.

2-тапсырма. Диологты оқып, жалғастыру.

3-тапсырма. Суреттерге қарап, сұрақтарға жауап беру.

1. Сөздікпен жұмыс

Көмір – уголь

Мұнай – нефть

Темір – железо

Мыс – медь

Кендері – ископаемые

Ерекше – особенный

Мақта – хлопок

Мақтан етемін – горжусь

Биіктеген сайын – чем выше

Мөлдір - прозрачный

1. Қорытындылау.

Сұрақ-жауап әдісі арқылы сабақты бекіту

• Үйге тапсырма беру. 63-бет, 4-тапсырма (жазбаша)

Отан туралы мақал-мәтелдер

1. Отан – оттан да ыстық
2. Халықтың ортақ үйі – Отан.
3. Елін сүйген ер болар.
4. Отансыз адам –

Ормансыз бұлбұл.

5. Елінен безген ер оңбас,

Көлінен безген қаз оңбас.

6. Родина – мать народу,

Народ – мать жигиту.

7. Все земли хороши,

А своя – всех лучше.

8. И лук на Родине сладок.
9. Каждому родная земля – рай.
10. Туған жердей жер болмас,

        Туған елдей ел болмас.

11. Туған жер – алтын бесік.

САБАҚ №3

Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның қалалары

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Тәуелдік жалғауын  меңгертуді жалғастыру. тақырыпқа байланысты әңгіме айтуға үйрету.

Тәрбиелік: Өз туған жеріңнің ерекшелігін айтып түсіндіру, құрметтеу керектігін көңілге тоқыту.

Дамытушылық: Сөйлесу арқылы оқушылардың ой - өрісін байыту. Мақал-мәтелдерді жаттау арқылы оқушылардың есте сақтау қабілетін арттыру.

Сабақтың әдісі: ізденушілік, сұрақ-жауап, аударма, түсіндіру

Көрнекіліктер: түлі- түсті суреттер, тірек кестелер

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын сұрау.

III.    Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Лексикалық тақырыппен жұмыс.
2. Жұптық жұмыс.

1 – тапсырма. Диологты толықтыру, тәуелдік жалғауы бар сөздерді теріп жазу.

2 – тапсырма. Сұрақтарға жауап беріп, суреттегі қала туралы айту.

3 – тапсырма. Деңгейлік тапсырмаларды орындау.

Қостанай қаласы мен Астана қаласы туралы әңгіме жүргізу.

Қостанай қаласы

     Қазақстан Республикасының әдемі, көркем қалаларының

 бірі -  Қостанай қаласы. Қостанай қаласы жылдан жылға көркейіп, гүлдене түсуде. Көшелері өте таза, көрікті. Жаңадан көп қабатты зәулім ғимараттар мен үйлер салынып жатыр.

Астана қаласы

       Астана қаласы Қазақстан Республикасының астанасы.

Астана – бас қала. Астана қаласы өте сұлу қалалардың санына жатады. 1998 жылдан бастап Ел Басымыз Нұрсұлтан Әбішұлының бастауымен  Қазақстан Республикасының астанасы Алматы қаласынан Астана қаласына көшіріліп көркейіп, гүлдене түсуде.     

1. Қорытындылау.
2. Нені білдік?
3. Нені үйрендік?

VII. Бағалау.

1. Үйге тапсырма беру. 65-бет, 4-тапсырма