6-сабақ

Нәтиже сабақ

1. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
2. Тест сұрақтарына жауап беру.
3. Көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңдар. Ин­тернет Жер шарында орналасқан басқа компьютермен жылдам байланыстыратын... торап.
4. қалалық
5. дүниежүзілік
6. аудандық
7. аймақтық
8. Төменде берілген қатардағының қайсысы Интер­нет мүмкіндігіне сәйкес келмейді?
9. түрлі тауарларды сатып алуға болады
10. тұрғын үй салуға болады
11. ұшақ, пойыз билеттеріне тапсырыс беруге болады
12. мәтіндерді аударуға болады
13. Интернет желісіне қосылу үшін компьютерге не қажет?
14. компьютерлік үстел
15. модем
16. сайт
17. телефон желісі
18. Интернет қайда пайда болды?
19. Еуропада
20. Ресейде
21. Францияда
22. АҚШ-та
23. Интернет алғаш қандай мақсатпен құрылған?
24. хабар алысу үшін
25. ұшақ, пойыз билеттеріне тапсырыс беру үшін
26. әскери зерттеулер үшін
27. мәтіндерді аудару үшін
28. Интернетті пайдаланушылар не іздейді?
29. ақпарат
30. үй
31. сайт
32. жұмыс
33. Интернет дүкеннің қызметін табыңдар.

А. әзге адамдармен танысатын сайт

В. ауа райы туралы хабар беретін сайт

1. тауарды не қызметті жарнамалайтын сайт
2. әскери қызметтер туралы хабар беретін сайт
3. Интернет дүкендерінде есептесудің ең ыңғайлы тәсілін табыңдар.
4. пластикалық карта арқылы
5. банк көмегімен
6. пошта аударымдары арқылы
7. электрондық ақша
8. Соңғы жылдары қандай есептесу жақсы дамып келеді?
9. пластикалық карта арқылы
10. банк көмегімен
11. пошта аударымдары арқылы
12. электрондық ақша
13. Ұйымдар мен жеке тұлғаларға Интернет қызметтерін ұсынатын компания қалай аталады?
14. АҚШ қорғаныс министрлігі
15. телефон желісі
16. провайдер
17. электрондық сайт
18. Интернационалдық термин сөзді табыңдар.
19. теледидар
20. глобус
21. ғарыш
22. анықтауыш
23. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

XXIII МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Интернет жүйесіне қосылу

Кіріспе бөлімі

1-сабақ

Интернет

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. Сөздік жұмысы.

Сөздік

құрамы - состав

бүкіләлемдік - всемирный

жабдықтар - оборудование

жиынтық - сводный

қамти алу - обеспечивать

пайдаланушы - пользователь

жөнелту - отправить

мүмкіндік береді - дает возможность

бет - страница

2. 1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, ат қою. Интернационалды терминдерді теріп жазу.
3. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
4. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларын қойын жазу. Мәтінді әңгімелеу.

Жауап үлгісі:

Журнал - сіздің Интернетте жасаған саяхатыңыздың барысын қарап шығуға мүмкіндік беретін жүйе. Интернет Explorer сіздің Интернетте жасаған әрбір қадамыңызды өз бетімен тіркеп отырады. Сіздің кіріп-шыққан әрбір веб-торапқа деген сілтемелері бар бұл жазбалар журнал қалтасында сақталып тұрады.

5. 4-тапсырма. 1-тапсырмадағы мәліметтерді пайда­ланып, тірек сызба бойынша әңгіме құрау.
6. Сабақты қорытындылау.
7. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.

Сөйлесу бөлімі

2-сабақ

Интернетті қолдану

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Төменде берілген қадамдар бойынша Интернеттен Астана қаласына баратын пойыз билетіне тапсырыс беру.
3. 3-тапсырма. Интернетпен жұмыс істеуге қатысты мәліметтерді ауызша мазмұндап айту.
4. Сабақты қорытындылау.
5. Үй тапсырмасы. 2-тапсырма. Интернет желісінен Астана қаласы туралы мәліметтерді табу. Ол үшін оқулықта берілген ретпен жұмыс істеу.

3-сабақ

Электронды пошта

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. «Электронды пошта» мәтінінен Интернеттегі электронды пошта туралы мәліметтер бойынша деңгейлік тапсырмалармен жұмыс жасау.

Берілген мәтіндегі деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойыны арқылы да жүргізуге бо­лады.

Құрал-жабдығы:

1. Бағалау парағы.
2. Үш деңгейлі тапсырмалары бар парақ.
3. Жауап үлгілері.

Жетондар.

Ойынның жүру барысы

Бұл сабақта оқушылар өз білім деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай алады. Әр оқушының алдында үш деңгейлі сұрақтар бар парақтар жатады (әр парақта 2-3 тапсырмадан).

Оқушылар деңгейді таңдайды:

• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс.

Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.

Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3 минут). I деңгейді таңдап алған оқушылар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10 минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден отырады. II және III деңгей тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жа­уап береді. Сосын мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.

Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I деңгей тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп, бағалайды. Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.

Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырма­ларымен жұмыс істеген оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.

I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын мұғалім өзі толтырады.

2. 2-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу. Элек­тронды поштаның қолданысына назар аудару.
3. 4-тапсырма. Берілген тірек сызба негізінде элек­тронды поштада хаттарды әзірлеу, жөнелту және қабылдап алу мүмкіндіктерін айтып беру.
4. 3-тапсырма. Сұрақтарға жауап беру.
5. Сабақты қорытындылау.
6. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Электронды хабарламада достарына түрлі смайликтермен сәнді хат әзірлеу.

4-сабақ

Интернетте жасалатын жұмыстар

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Берілген тірек сөздерді қолданып, Ин­тернетте жасайтын жұмыстар түрлері туралы әңгімелеу.

2.2-тапсырма. Берілген сөйлемдерді керекті сөздермен толықтыру.

Жауап үлгісі:

Интернеттің мүмкіндігі шексіз. Талғамыңыз бен көңіл күйіңізге қарай одан көп нәрсе табуға болады. Әлемде болып жатқан жаңалықтардан сол сәтте хабардар болу. Кез келген тақырыпқа материалдар алуға болады. Шалғай елге сапар шегу үшін қаламен, қонақ үймен таныса аласыз. Интернет күнделікті тұрмыс пен жұмыстың құралына айналып отыр.

3. 3-тапсырма. Берілген диалогті оқып, өзара сөйлесу.
4. Сабақты қорытындылау.
5. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Берілген сұрақтарға жауап беру. Сыныптағы достарымен өздері білетін Ин­тернет сайттары туралы пікірлесу.

5-сабақ

Тіл дамыту

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Төменде берілген сұрақтарды пайда­лана отырып, ақпараттық - іздеу порталдар, олардың кең тараған түрлері бізге неге керек екені туралы (айтып беріңдер) әңгімелеу.

Тірек сұрақтар:

1. Ақпараттық - іздеу порталдарының бізге қандай көмегі бар?
2. Ақпараттық - іздеу порталдарының кең тараған түрлері қандай?
3. Олар бізге қандай мүмкіндік береді?
4. Ақпараттық - іздеу порталдарынан не таба аламыз?
5. 2-тапсырма. Достарымен Интернетте жасайтын жұмыстары туралы диалог құру арқылы сұхбаттасу.
6. 3-тапсырма. Интернетте қызықты сайттар жиі кездеседі: екі-екіден өздері білетін Интернет сайттары туралы пікірлесу.
7. 4-тапсырма. Интернет көптеген қызмет ұсынады. Оның ішінде: қонақ үйде бөлмелерді алдын ала алу; ұшақ, пойыз, автобус, сонымен қатар спорт жарыстары билетіне тапсырыс беру; мәтіндерді аудару; туристік сапарға тап­сырыс беру; түрлі тауарларды сатып алу, т.б.

Өз отбасыларыңда Интернеттің қандай қызметтерін қолдандыңдар? Сол туралы сөйлемдер құрап, жалғау түрлерін ажырату.

1. Сабақты қорытындылау.
2. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. Өздері туралы элек­тронды поштамен достарына жіберетін хаттың үлгісін жазу.

6-сабақ

Ұялы телефон арқылы Интернетке шығу

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Диалог бойынша өзара сөйлесу.
3. 2-тапсырма. Сөйлемдерден интернационалдық терминдерді теріп жазу. Орыс тіліне ауызша аудару.
4. 3-тапсырма. Үш деңгейлі тапсырмаларды орын­дау.

Берілген мәтіндегі деңгейлік тапсырмаларды «Жеке-топтық» оқыта үйрету ойыны арқылы да жүргізуге бо­лады.

Жұмыстың бұл түрі жеке де орындалуы мүмкін. Жазба жұмысын орындағанда әрбір оқушы үш деңгейдің тапсырмалары жазылған парақ алады. Солардың біреуін таңдағаннан соң, оқушылар бірінші тапсырма­ны орындауға кіріседі. Оны орындаған оқушы қолын көтереді. Мұғалім оған өзін өзі тексеруі үшін дайын жауап үлгісін (дұрыс шешімді) береді. Өз жұмысын мұғалімнен алған дұрыс үлгісімен салыстырып, оқушы бағалау парағына баға қояды да, екінші тапсырманы орындауға кіріседі. Аяқталған соң тағы да өзін езі со­лай тексереді. Одан кейін үшінші тапсырмасын орындап, соны бағалауға кіріседі. Оқушы кез келген деңгей тап­сырмаларын орындауға құқылы (мысалы, II деңгейдің бірінші тапсырмасын орындап болған соң, ол III немесе I деңгейдің екінші тапсырмасын орындауға кірісе алады).

Мұғалім сабаққа тек 6 тапсырма дайындайды (бірінші және екінші нұсқаларға арнап үш күрделі тапсырмадан жеке-жеке парақтарда). Оларға жеке парақтарда жауап үлгілері (дұрыс шешім үлгілері) дайындалады. Содан кейін осы материал сынып оқушыларының санына қарай көбейтіледі.

1. Сабақты қорытындылау.
2. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Ұялы телефон арқылы Интернет жүйесіне қосылғандағы әр кезеңді сипаттап беру.

7-сабақ

Интернет маған не үшін керек?

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Берілген тірек сызбаны қолданып, Интернеттің маңызы туралы әңгімелеу.
3. 2-тапсырма. Берілген сөздерге фонетикалық тал­дау жасау.
4. 3-тапсырма. Көп нүктенің орнына сөздер мен сөз тіркестерін қою.

Жауап үлгісі:

1. Маған Интернет достарыммен хабарласу үшін ке­рек.

2.Бізге Интернет хабарламаны, мәтінді, құжаттарды қабылдап алу немесе жіберу үшін қажет.

3. Күн сайын әлемдік жаңалықтармен танысып отыру үшін қажет.
4. Студентке Интернет қашықтықтан оқу үшін ке­рек.
5. Ата-анама Интернет сапар шеккенде қаламен, қонақ үймен танысу үшін қажет.
6. Сабақты қорытындылау.
7. Үй тапсырмасы. 4-тапсырмада берілген қауіпсіздік ережелерін жатқа айту.

8-сабақ

Нәтиже сабақ

1. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың, мақсатын, барысын айту.

1. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
2. Тест сұрақтарына жауап беру.
3. Интернет желісінде адасып қалмау үшін не қажет екенін табыңдар.
4. арнайы сайт қажет
5. электронды пошта қажет
6. бағыттаушы адам қажет
7. шолғыш - браузер қажет
8. Төмендегілердің қайсысы Интернеттегі ақпаратты іздеу порталына жатпайды?
9. Yandex
10. Google
11. Www
12. Rambler
13. Электронды пошта қай жылдан бастап пайда болды?
14. 1962 жылы
15. 1963 жылы
16. 1964 жылы
17. 1965 жылы
18. Электронды пошта ашу үшін қай батырманы басу қажет?
19. «Жазылу» батырмасын
20. «Келесі» батырмасын
21. «Тіркелу» батырмасын
22. «Жіберу» батырмасын
23. Электронды поштада хабарламаларды қабылдап алу көзінде хаттармен қоса файлдар болса, оны қай батырманын, көмегімен көре аламыз.
24. «Тіркелу» батырмасы
25. «Көшіру» батырмасы
26. «Сақтау» батырмасы
27. «Ашып қарау» батырмасы
28. Берілген сөйлемді мағынасына қарай аяқтаңдар. Интернеттің... шексіз.
29. уақыты
30. мүмкіндіктері
31. байлығы
32. құжаттары
33. Қайсысы Интернет мүмкіндіктеріне жатпайды?

А. хабарламалар жіберу

В. үш мезгіл ас дайындау

1. достармен сөйлесу
2. кез келген тақырыпқа ақпарат алу
3. Ұялы телефон арқылы Интернетке қосылу үшін ең алдымен не қажет?
4. ұялы телефонда бірлік болуы керек
5. ұялы телефонда модем болуы керек
6. ұялы телефон компьютермен байланысуы керек
7. дұрыс жауап жоқ
8. Көз бен компьютердің арақашықтығы қанша сантиметрдей болуы қажет?
9. 40-50 см
10. 50-60 см
11. 60-70 см
12. 70-80 см
13. Көзді сақтау үшін компьютердің алдына қандай гүл қойған пайдалы?
14. раушан
15. ақгүл
16. кактус
17. қызғалдақ

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

Қысқа мерзімді жоспар

Қысқа мерзімді жоспар

Қазақтың көне – салт дәстүрлері

Баланы үзеңгіден өткізу

Баланы қырқынан шығарысымен үзеңгіден өткізеді. Үзеңгіден атақты: ақындар, шешендер, би-батырлар өткізген. Атқа мініп тұрған адам оң аяғын үзеңгіден шығарады. Құндақтаулы баланы сол мезетте үзеңгіден өткізеді. Баламен қатар тұқымы асыл тазы, төбет иттердің күшігін де үзеңгіден өткізіп алған. «Ит – жеті қазынаның бірі» дейді қазақ. Мұндай ырым Орталық, шығыс Қазақстанда жиі кездескен. Бала өсіп ер жеткенде «Бәленнің үзеңгісінен өткен, бағы бар» деген екен ауыл ақсақалдары.

                          Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Жалпылама  лексика

     Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: оқушылардың   жалпылама  лексика  туралы түсініктерін   кеңейту.

2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

        3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту,     лексикалық  талдау дағдыларын дамыту.

     Сабақтың типі: жаңа  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, талдау,салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                                     2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                                    3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

         ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық:

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Бір  тілде  сөйлейтін  адамдардың  бәріне  түсінікті ортақ  сөздерді  жалпылама  лексика  дейді.

Жалпылама  лексика  адам  баласының  күделікті  тіршілігіне  қажетті  заттар  мен  құбылыстарды,  әрекеттерді  және т.б.  ұғымдарды  атайды. Мысалы: су,  ауа,  тамақ,  үй,т.б.

Жалпылама  лексикаға  тән  сөздер  өздерінің  тура  мағынасында  жұмсалады.

 Жалпылама  лексикаға  жататын  сөздерді  бала  да, үлкен де,  малшы да,  ғалым  да – бәрі  бірдей  түсінеді  және  сөйлеу  мен  жазуда  қолданады. Мысалы: биыл  қар  аз  жауды  деген  сөйлемдегі  сөздер  өзінің  тура  мағынасында  ғана  қолданылып  тұр. Осы  сөйлемдердегі  сөздердің  барлығы  жалпылама  лексикаға  жатады.

 Жалпылама  лексикаға  жататын  сөздер  жалпы  халыққа  түсініктілігімен,  анықтылығымен,  қарапайымдылығымен  ерекшеленеді.        Олар әдеби  тілдің  негізгі  қоры  болып  табылады.

  VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

       Сұрақ жауап

1.Жалпылама  лексика  деген  не?

2.Жалпылама  лексика  сөздік  қорға  жата  ма,  сөздік  құрамға  жата ма?

VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

        1.Оқулықпен жұмыс

              168-жаттығу (жазбаша)

      * Қазақ  тілінің  түсіндірме  сөздігінен  жалпылама  лексикаға  жататын табиғат  құбылыстарының  атауларына  қатысты бірнеше  сөз  теріп  жазыңдар.

     * осы  сөздерді  қатыстырып  жыл  мезгілдерін  суреттеңдер.

 .

2. Үлестірме қағаздар бойынша жұмыс.

  VІІІ. Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
3. 169 -жаттығу.

      2 Жалпылама лексика  туралы  түсінік.

  Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Сөздердің  қолдану  ерекшелігі

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың  сөздердің  қолданылуы  туралы түсініктерін кеңейту  және оны жаттығу жұмыстары арқылы  нақтылау.

 2.Тәрбиелік: оқушыларды ой қорытындысын жасай  білуге жаттықтыру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

 3.Дамытушылық: адамгершілік сезімдерін дамыту, достық, түсіністік сезімдерін тереңдету, елжандылыққа тәрбиелеу.

     Сабақтың типі: аралас сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, әңгімелеу, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                                    2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                                   3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. 169 -жаттығу.

      2 Жалпылама лексика  туралы  түсінік.

ІІІ Білім  тексеру:

       Өздік жұмыс

• Мәтіннен сөздік  қорды  бір  бөлек,  сөздік  құрамды  бір  бөлек  жаз.

Тұсау  кесу - қазақтың  өмір  сапарының  алды.

Мұны  сәтті  басталсын  деп  ырым  жасағаны, бір  жағынан  Аллаға  құлшылық  жасап  садақа  бергені.

Біреудің  ала  жібін  аттама, бүлінгеннен  бүлдіргі  алма  дегенді  әу  бастан- ақ  құлағына  сіңісті  етеді. (А.Жүнісов)

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

         Қазақ  тіліндегі  сөздер  қолдану  өрісі  жағынан  әр  түрлі  болып келеді.  Оны  мына  кестеден  байқауға  болады:

VІ Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

1. Сөздердің қолдану  өрісіне  қарай  түрлерін  ата

      VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

  Өздік  жұмыс

• Қолданыс өрісі  тар  және  қолданыс  өрісі  кең  лексикаларды  жаз  және  төмендегі  сөздерді  осы  лексикалар  түріне  қарай  ажырат.
• Үлкен, ақ, күрпі, газет, бақыт, сиса, күршек,  ұлыс,  дүние,  әбдіре,  сот,  әйел,  бөшке,  тебек,  дұға,  күрең махаббат,  жасық,  шәкірт, құрылтай,  шен.

2. Үлестірме қағаздар бойынша жұмыс.

     VІІІ. Сабақты  бекіту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
3. Жалпылама  лексика  туралы түсінік.
4. 170 -жаттығу.

                                 Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Қайталау

     Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: оқушыларға  лексика таруы   туралы лингвистикалық білім беру, жаттығу жұмыстары арқылы бекіту.

2.Тәрбиелік: оқушыларды сабақта қолданылған дидактикалық материалдар арқылы адамгершілікке, еңбекті дәріптеуге, ана тілді құрметтеуге тәрбиелеу.

 3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту, лексикалық  талдау жасау дағдыларын дамыту.

     Сабақтың типі:  қайталау сабағы

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                            2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. Жалпылама лексика туралы түсінік.
2. 170 -жаттығу.

        ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

ІІІ Білім  тексеру:

       Өздік жұмыс

VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

      1.Оқулықпен жұмыс

             -жаттығу

         -жаттығу (ауызша)

VІІІ.Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:

1. Лексика жөнінде түсінік
2. «Көктем» тақырыбында ойтоғау  жазу.

Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

2.Сыныбы: 5

3.Күні, айы, жылы:

4.Тоқсан: ІІІ

5.Мұғалім:

Сабақтың тақырыбы: Кірме сөздер

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік:  тіліміздегі  кірме  сөздер,  олардың  тілімізге  кіру  себептері  туралы  мағлуматтар  беру.

2.Тәрбиелік: оқушыларды халқымыздың тарихын қастерлеуге, ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

3.Дамытушылық:  өмір  ағымынан  қалмай  ілесіп  отыру  үшін  де  кірме  сөздер  мен  жаңа  сөздерлі  меңгере  білулерін,  басқа  халықтар  туралы  да  көптеген  мағлуматтар  білулерін  дамыту.

Сабақтың типі:жаңа  сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

Сабақтың барысы:

I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                            2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

 Кірме  деген  сөз  «жергілікті»  немесе  «тұрғылықты»  емес  деген  ұғымды  білдіреді. Жер  бетінде  бірде  бір  басқа  тілден  енбеген  сөз  жоқ десек  қателеспейміз. Себебі  кез  келғен  халық  басқа  халықпен  аралас- құралас  болады,  көрші  тұрады. Сол  себепті  бір  тілден  екінші  тілге  міндетті  түрде  сөздер  ауысады,  кіреді. Қазақ  тіліне  арап,  парсы, монғол  тілдері  енген  көп  сөздер  бүгінде  қазақ  тілінің  өз  сөзіне  айналып  кетті, тіпті  айырмайдай  да  қаламыз. Мысалы:  Қаскелең,  Шамалған  деген  жер  атаулары  монғолдың  батырларының  аты  екен,  өкінішке  орай  әлі  өзгерте  алма  келеміз. Сол  сияқты,  Тарбағатай,  Нарынқол, ұлыс,  нөкер, жасақ,  аимақ, т.б.  сөздер  осылай  кірген  екен. Ал,  ғасырлар  бойы  бірге  өмір  сүріп  келе  жатқандықтан  орыс  тілінен  де көптеген  сөздер  тілімізге  енген.  Жәшік,  кереует,  бәтеңке, кәмпит,  тәрелке,т.б.  ал,  орыс  тілінен  кірген  көптеген  сөзер  өзгеріссіз  сол  қатпында  айтылады.  телефон,  телеграф т.б. Орыс  тіліне  шет  тілдерінен  кірген  футбол, баскетбол,  волейбол  деген  сөздер  орыс  тілі  арқылы  бізге  енді.  Ал  енді  қазақ  тілінен  орыс  тіліне  енген  сөздерді  көрейік;  орыс  тіліне  түркі  тілінен  яркий   деген  сөз  жарық, ярық деген  сөзінен, топтать – таптайды, кремль – кремін т.б. сөздер  енген  екен т.б.  сөздермен  түсінік  береді. Орыс  тіліне  түркі  тілінен  енген  сөздер  туралы  қазақтың  белгілі  ақыны  Олжас Сүлейменов «АЗиЯ» деген  кітап  жазған. Кейін үлкен  болғанда  осы  кітапты  оқыңдар т.б.  деп түсініктер  береді.

   Өздерің  байқап  отырғандай,  бұл  сөздер  қазақ  тілінің  дыбыстық  қалпына  түсіп  өзгерген.  Кейін,  кеңестік  дәуірде,  орыс  тілінен  енген  термин  сөздер  өзгеріссіз  қалпында қолданылды: телефон,  телеграф,  автомобиль, т.б.

Соңғы  жылдары  кірме  сөздердің  біразы қазақшаға  аударылды:  самолет – ұшақ, вертолет – тік  ұшақ, коллектив – ұжым т.б.

  VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

1.Қандай  кірме  сөздерді  білесіңдер?

2. «Түсіндірме» сөздікпен таныстырып, олармен  қалай  жұмыс  істеуді  үйрету, 5-6 кірме  сөздер  жазу

VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

          1.Оқулықпен жұмыс

1. 173 – жаттығуды ауызша орындап,  мақсатқа  жету.
2. Тақтамен жұмыс. Тақтаға 2,3, оқушы  шығарылып  оларға  171, 172, 176 – жаттығулардың  ішінен  кірме  сөздерді  теріп  жазу  тапсырылады. Қалғандарымен  175- жаттығумен  жұмыс  жүргізіледі.

          2.Үлестірме қағаздар бойынша жұмыс.

  І деңгей

1. Төмендегідей  сөзер  қай  тілден  енген?

Дүние, хабар,  азамат,  баға,  сәби,  ұлыс,  нөкер,  баға, жасақ, қоян, құрылтай,  бөшке, божы, бишік,  бархыт, сіріңке, шәйнек.

ІІ деңгей

Монғол  тілінен  енген  сөздерді  бір  бөлек,  арап – парсы  тілінен  енген  сөздерді  бір  бөлек,  орыс  тілінен  енген  сөздерді  бір  бөлек  жаз.

   Сәби, жариа,  газет,  бақыт,  сиса, күршек, ұлыс, дүние, әбдіре, сот,  әйел, бөшке, тебек, дұға,күрең махаббат, жасақ,  шәкірт,  құрылтай,  шен.

ІІІ деңгей

Ішінде  кірме  сөздері  бар  мақал – мәтелдер жаз  және  мақал – мәтелде  не  себептен  кездесетінін  түсіндір.

Үлгі: Адам  бақытын  қонанын  білмейді,  ұшқанын  біледі.

VІІІ. Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:

1. Кірме сөздер  туралы  түсінік

             2.177- жаттығу

                              Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы:

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Кірме  сөзер -  халық  тарихының  айнасы

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың  кірме  сөздер  туралы түсініктерін кеңейту,  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын  кеңейту.

     Сабақтың типі: аралас

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. Кірме сөздер туралы  түсінік

   2.177- жаттығу

ІІІ Білім  тексеру:

       Өздік жұмыс

• Жаңылтпаш  шығар  және  оны  лексика  түрлеріне  ажырат.

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Кез  келғен  халық  басқа  халықпен  аралас- құралас  болады,  көрші  тұрады. Сол  себепті  бір  тілден  екінші  тілге  міндетті  түрде  сөздер  ауысады,  кіреді. Қазақ  тіліне  арап,  парсы, монғол  тілдері  енген  көп  сөздер  бүгінде  қазақ  тілінің  өз  сөзіне  айналып  кетті, тіпті  айырмайдай  да  қаламыз. Мысалы:  Қаскелең,  Шамалған  деген  жер  атаулары  монғолдың  батырларының  аты  екен,  өкінішке  орай  әлі  өзгерте  алма  келеміз. Сол  сияқты,  Тарбағатай,  Нарынқол, ұлыс,  нөкер, жасақ,  аимақ, т.б.  сөздер  осылай  кірген  екен. Ал,  ғасырлар  бойы  бірге  өмір  сүріп  келе  жатқандықтан  орыс  тілінен  де көптеген  сөздер  тілімізге  енген.  Жәшік,  кереует,  бәтеңке, кәмпит,  тәрелке,т.б.  ал,  орыс  тілінен  кірген  көптеген  сөзер  өзгеріссіз  сол  қатпында  айтылады.  телефон,  телеграф т.б. Орыс  тіліне  шет  тілдерінен  кірген  футбол, баскетбол,  волейбол  деген  сөздер  орыс  тілі  арқылы  бізге  енді.  Ал  енді  қазақ  тілінен  орыс  тіліне  енген  сөздерді  көрейік;  орыс  тіліне  түркі  тілінен  яркий   деген  сөз  жарық, ярық деген  сөзінен, топтать – таптайды, кремль – кремін т.б. сөздер  енген  екен т.б.  сөздермен  түсінік  береді.

   VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

1 Кірме  сөздерден  диалект  сөздердің  айырмашылығы  неде?

2.Төмендегі  кісі  аттарындағы  кірме  сөздердің  астын  сыз.

   Хамит, Сәбит, Ботагөз,Бижамал, Қарашаш, Айгүл, Раушан, Мұхтар, Мақсат,  Бауыржан, Асқар, Әміре, Ескендір, Мәлік.

     VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

       1.Оқулықпен жұмыс

            178 -жаттығу (ауызша)

Мәтінен  кірме  сөздерді  тауып,  олардың  қазақша  баламаларын  іздестіріңдер.

            179 -жаттығу

1 .Қазір  тілімізге  сырттан  көптеген  сөздер  еніп  жатыр.  Сондай  үш  сөзге  қосымша  жалғап  жазыңдар  және  сол  сөздерді  кірістіріп  сөйлем  құраңдар.

2.басқа  тілден  енген  осы  сөздердің  біздің тілімізде  баламасы  бар  -жоғын  салыстырыңдар.

     VІІІ. Сабақты  бекіту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:

1. Кірме  сөздер – халық тарихының айнасы  туралы  түсінік
2. 180 -жаттығу

                    Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Диалект  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға  диалект  сөздер туралы түсінік  бере  отырып, жаттығу жұмыстары арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын  кеңейту,лексикалық  талдау жасау дағдыларын  дамыту.

     Сабақтың типі: аралас

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1.   Кірме  сөздер – халық тарихының айнасы  туралы  түсінік
2. 180 -жаттығу

ІІІ Білім  тексеру:

       Өздік жұмыс

• «Қазақ лексикасындағы  жаңа  қолданыстар»  атты  сөздіктен  қайта  жаңғырып  жатқан  сөздерді  теріп  жазыңдар.

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

 Диалект  сөздер  - белгілі  бір  жердегі  тұрғындардың  сөйлеу  тілінде  ғана  қолданылатын  сөздер. Диалект  сөздер  жалпыхалықтық  болып  есептелмейді. Өйткені  олардың  көпшілігінің  әдеби  тілде  баламалары болады.Мысалы, әдеби  тілдегі  тәртіп  сөзі Орал  облысында нұсқау, бұйрық  денген  мағынада  қолданылады; әдеби  тілдегі  шалбар  сөзі  Алматы, Шығыс  Қазақстан  облыстарында сым  деп  айтылады; әдеби  қабырға  сөзі  Ақтөбе облысында  жар  дегенді  білдіреді; әдеби  жұмыртқа  сөзін  Оңтүстік  Қазақстан  облысында  тұқым  деп  атайды.

       Диалект  сөздер  түрліше  болып  келеді.  Мысалы, тыңла  - тыңда,  құдағай – құдағи, полат – болат, баралы – баралық, бережақ – берешек,  келулі – келді, т.б.

   Қазіргі  әдеби  тілімізге  біраз  диалект  сөздер еніп, жалпыхалықтық  тілге  айналды. Мысалы: арасан  суы, жейде, ұжым,  кеден, немелтай, (шөберенің  баласы), үшен,  төртем, т.б.

  Тілдегі  бұл  жағдай  әдеби  тілді  байытудың  бір  жолы  болып  табылады.

 VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінігін  тексеру:

         Өздік  жұмыс

• Төмендегі диалект  сөздердің  әдеби  баламасын  жаз.

Нән, әйдік, шырпы, оттық, жуалдыз, чербек, борми,  алажақ, бережақ, күн  баю, айылдап  келу,

       VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

     1.Оқулықпен жұмыс

             183 –жаттығу

• Берілген диалект  сөздермен  сөйлем  құраңдар

             184 –жаттығу

• Сөйлемдегі диалект  сөздерді  табыңдар.

            185 –жаттығу

• Мәтіндегі диалект  сөздердің  әдеби тілдегі  баламасын жазыңдар.

     VІІІ. Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:

1. Диалект сөздер  туралы  түсінік.
2. 187, 188 -жаттығу

             Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Кәсіби  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың   кәсіби  сөздер  туралы  білімдерін  кеңейту,жаңа тақырыпты  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушыларға  деңгшейлік  тапсырмалар  беру  арқылы  талдау жасау дағдыларын  дамыту,  өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілеттерін  дамыту.

     Сабақтың типі: аралас

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. Диалект  сөздер  туралы  түсінік.
2. 187, 188 -жаттығу

ІІІ Білім  тексеру:

       Өздік жұмыс

 Суреттер  топтамасындағы  17- суретке  қарап,  диалект  сөздерді  қатыстырып  мәтін  құра.

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Кәсіби  сөздер  дегеніміз – жұрттың  бәріне  белгілі  бола  бермейтін, белгілі  бір  кәсіппен  я  шаруашылық  саласымен  шұғылданатын  адамдардың  арасында  ғана  айтылатын сөздер. Кәсіби  сөздерді  үлкен  екі  салаға  бөлуге  болады

1. Қолөнершілікке ( ағашшылық, ұсталық, өрімшілік, тоқымашылық, зергерлік, т.б.) қатысты сөздер: пышқы, ( араның  бір  түрі), шербек (үлкен  ара), ыңғыру (ағаш  оятын құрал), тышуыр (бұрап  кесетін  құрал), пәрбі (ағаш  оятын тескіш ), атауыз( шеге  суырғыш), т.б.
2. Ауыл шаруашылығына (мал , стық, балық,  аңшылық, бау – бақша, темекі,   мақта,  күріш,  қызылша)  байланысты  сөздер:  1) мақтаға  қатысты  қоза ( мақта  өсімдігі), шит (мақтаның  тұқымы), терімші(мақта  теруші), балдаң (мақтаның  сабағы); 2)  жүгері  түрлері: дүмбі,пәшік,сота,т.б.  3)қауын  аттары: әңгелек,  жәмше,  торлама, т.б. 4) қызылша  шаруашылығына байланысты:  қылша,  түбір,  өркен,  түбіртек,  жом, т.б.

VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

І деңгей

1.Кәсіби  сөздер  деген  не?

2.Кәсіби  сөздің  айырмашылығы  неде?

ІІ деңгей

• Төмендегі сөздерден  балық  шаруашылығына  байланысты  айтылған  сөздерді  бір  бөлек,  мақта  шаруашылығына  байланысты  байланысты  сөздерді  бір  бөлек  жаз.

Жылым,  сүзекі,  қауашақ, қоза,  қозапая, қорма,  шөктірме,  көсектеу,  шит  егу,  азна,  күнжара.

   ІІІ деңгей

• Қолөнершілікке және  ауыл  шаруашылығына  байланысты  кәсіби  сөздер  жаз  және  олардан  сөйлем  құрап  көр.

     VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

1.Оқулықпен жұмыс

                                   193 –жаттығу

1.Мәтінен  ұсталық  кәсіпке  байланысты  сөздерді  теріп  жазыңдар.

                         194-жаттығу

• Суреттер топтамасынан  6 – суретте  бейнеленген ыдыс  түрлерінің  аттарын  қолданып, «қазақтың  тұрмыстық  бұйымдары» деген  тақырыпта мәтін  құраңдар.

                         195-жаттығу

• Кәсіби сөздерді  теріп  жазыңдар.

     VІІІ. Сабақты бекіту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:

1. Кәсіби сөздер туралы  түсінік.
2. 198 -жаттығу

                                      Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Терминдер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың  термин  сөздер  туралы  білімдерін  кеңейту, жаңа тақырыпты  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың  термин  сөздерді   ажыратуы арқылы қисынды ойлауларын дамыту,  деңгейлік  тапсырма  беру  арқылы  лексикалық   талдау жасау дағдыларын  дамыту,   ойлау  қабілетін  арттыру.

     Сабақтың типі: аралас

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. Кәсіби сөздер  туралы  түсінік.
2. 198 -жаттығу

ІІІ Білім  тексеру:

       Шығармашылық  жұмыс

• «Біздің Байқоңыр» атты тақырыпқа  ойтолғау  жазу.

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

 Термин  сөздер  днгеніміз -  ғылым,  техника, өндіріс және т.б. саласындағы  арнаулы  ұғымдар  мен  зат  атауларын  білдіретін  сөздер.

Терминдер  жеке  бір  ұғымды  білдіретін  болғандықтан, бір  мағыналы  болып  келеді. Терминдердің  мағынасы  әрқашан  тұрақты  болады.

Қазақ  тіліндегі  термин  сөздер  екі  түрлі жолмен  жасалады.

1. 1. Басқа тілден енген  сөзге  қазақ  тілінен  тілінен  балама  табу: 1)жергілікті  және  көне  сөздер  алынған:  кеден –таможня,  егемен –суверенитет, әмбебап – универсал, кешен – комплекс, ғарыш – космос.

2)тілімізде  бар  сөздерді  біріктіру  арқылы   термин  жасаған:  отбасы – семья, әуежай –аэропорт, төл құжат- паспорт,  мұражай – музей, елтаңба – герб, әнұран – гимн.

2. 2. Тілімізге орыс тілі  арқылы  кеоген,  қазақша  баламалары  жоқ интернационалдық  терминдер. Мысалы: математика  терминдері: квадрат,куб, коэффициент т.б. химия  терминдері: аммиак, азон,  дром, гидрат,т.б. география  терминдері: глобус, карта,т.б.  лингвистика  терминдері: синоним,  антоним, дисфемизм, диалект, т.б.

Термин  сөздерді  өз  орнымен  дұрыс  қолданып  сөйлеу  әрі  білімділікті,  әрі  тілдің мәдениеттілігін  танытады. 

VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

 І деңгей

• Кәсіби сөздерге  мысалдар  жаз.
• Мәтіндегі термин  сөздердің  астын  сыз.

Белоктың  құрамына  азот  бар  органикалық  заттар  жатады.  олардың  құрамы  өте  күрделі және  әртүрлі. Олар  организмде  аса  күрделі  қызметтер  атқарады.

    ІІ деңгей

• Термин сөздердің  басты  ерекшелігін  айт және  мысал  келтір.
• Мәтіндегі терминдерді  тап  және  терминдердің  жасалу  жолы  туралы  айт.
• Жезқазған аймағының  экологиялық  жағдайы  мәз  емес.  Екі  бұйірден  Байқоңыр  ғарыш  аймағы  мен  Семей  палегоны  қыспаққа  алып  тұр. Ғарыш  кемелерінің  техникалық  бөлшектері мен  атом  қалдықтары – тептил  көктен  түсіп,  жерді  уландырып,  ластап  жатыр.  Семей палегоны  радиоактивті  заттарды  төңірекке  сіңірді.

ІІІ деңгей

• Термин сөздерді  қатыстыра  отырып, «Жаңа  әлемдегі  жаңа  Қазақстан» атты  шығарма  жазу.

      VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

    1.Оқулықпен жұмыс

                         191-жаттығу

• Математика, тарих,  география,  химия  пәндері  бойынша  өздерің  білетін  термин  сөздерді  теріп  жаз.

                  199 –жаттығу

• Мәтінен термин  сөздерді  теріп  жаз.

VІІІ. Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
3. Термин сөздер  туралы  түсінік.

                               192-жаттығу

   2.Ата – аналарыңмен  әңгімелесіп,  олардың  істейтін 

           кәсібіне  қатысты термин  сөздерді  жазыңдар.

                                Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы: Диктант «Қоштасу»         

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларды сауатты жазуға баулу,    лексикадан алған білімдерін бекіту.,

  2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге, туған өлке табиғатын қорғауға  тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың  дүниетанымдарын  кеңейту, лексикалық  талдау жасау дағдыларын  дамыту, жай сөйлем мен құрмалас сөйлемді ажырата алу дағдыларын  дамыту.

     Сабақтың типі: бақылау

     Сабақтың түрі: диктант

Сабақтың әдіс-тәсілі: жазба жұмысы,  талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, жануартану

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

                                    4.Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен

                                                  мақсаты туралы хабарлау                 

1. Оқушыларды диктант мәтінімен таныстыру; жазу

Қоштасу

                 Күн шыққан жоқ. Қиқу үдей түсті. Көкжиекке күннің алтын иегін арта бергені-ақ мұң екен, Балқаш айдынынан ең алдымен ырғала-ырғала қаңқылдап, қоштаса сұңқылдап, үнін әсемдікпен әндете созып, аққулар тобы көтерілді. Олар көлден тіп-тіке күнге қарай көтерілді де, керуен басы алға шығып, санын түгендеп алған соң, тұп-тура Оңтүстікке Қаратауға, Сырға, Аралға, Каспийге бет алды. Аққулар тізбегі көл үстін бір айналып өтіп, бетін өз бағытына қарай бұрған шақта, ұшқыр үйректер топ-топ боп, өздерінше тізбек-тізбектер жасап, жол бастаған аққу-арулардың соңынан асығыс ұшты. Ең соңында қараша қаздар қалбақтап, көл үстінде у-шу боп, бейберекет көтерілді де, жоғарылай-жоғарылай келіп, сапын түзей бастады. Кейбірі тым көп қаңқылдап, керуен басылыққа таласты. Бірін-бірі итермелеп, сапты түзеп, батыры мен батылы алға шықты. Аққулар салған керуен жолына түсіп ап, оңтүстікке қарай бұлар да самғай тартты. Сәске түске дейін көл үсті бұлан-талан боп, көшкен құстан айықпады.

                                                                                 (С.Бақбергенов, 145 сөз)

1. Сабақтың аяқталуы.