Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: ІІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Лексикадан  өткенді  қайталау

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың лексика  тарауы  бойынша  алған білімдерін  тереңдету,   түсініктерін  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың өз  бетінше  жұмыс  істеу,  логикалық  ойлау  қабілеттерін   кеңейту,  талдау жасау дағдыларын  дамыту.

     Сабақтың типі: қайталау

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, талдау.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

                ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

     II.Үй тапсырмасын тексеру:

1. Термин сөздер  туралы  түсінік.

                                     192-жаттығу

 2.Ата – аналарыңмен  әңгімелесіп,  олардың  істейтін 

            кәсібіне  қатысты термин  сөздерді  жазыңдар.

ІІІ Білім  тексеру:

1. Омоним  дегеніміз  не?
2. Синоним дегеніміз  не?
3. Антоним дегеніміз  не?
4. Табу деген  не?
5. Десфемизм және эвфемизм  дегеніміз  не?
6. Кірме сөздер  дегеніміз  не?

              7.Диалект  сөздер  денген  не?

                 8.Кәсіби  сөздер  деген  не?

                  9.Термин  сөздер  деген  не?

VІ. Жаңа тақырып бойынша  түсінік  тексеру:

210 – жаттығу

• Оқыған ертегілеріңнен  бір – біріне  қарама – қарсы  сипаттағы  кейіпкерлердің  қасиеттерін  жазыңдар. Олардың  ішінен  антоним  болып  тұрған  сөздерді  жұптаңдар.

215 – жаттығу

Синонимдік  қатардағы  сөздерді  қамтитын  сызбалар  құраңдар.

224 – жаттығу

• Мақалдарды бір бөлек,  мәтелдерді  бір бөлек  жаз.

       VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

1.Оқулықпен жұмыс  І топ

200  – жаттығу

• Мәтінен қазіргі  кезде қайта  жаңғырған сөздерді теріп  жазыңдар.
• Мәтін қай  ғылым  саласына тән  деп  ойлайсыңдар?
• Мәтін мазмұнына  сүйеніп  қобыздың  суретін  салыңдар.

202 – жаттығу  ІІ топ

• Төл сөздерден  жасалған  терминдік  атауларды  теріп  жазыңдар.
• Оларға әр түрлі  қосымшалар  жалғап,  түбірмен  қосымша  аралығындағы  дыбыстардың  айтылу,  жазылу  ерекшелігін  айтыңдар.

203  – жаттығу  ІІІтоп

• Компьютерге қатысты  термин  сөздерге  түсіннік  беріңдер және  сөздік  жасаңдар.
• Компьютер сыныбы туралы  термин  сөздерді  қатыстырып  мәтін  құраңдар.

2.Үлестірме  қағаздармен  жұмыс.

VІІІ. Сабақты  бекіту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
3. 227,130  – жаттығу.
4. Лексикадан өткенді  қайталау

                            Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IІІ

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы: Фонетика туралы  түсінік.  Тіл  туралы түсінік.

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға   фонетика  туралы  түсінік беру ,тіл  дыбыстарының адам  өміріндегі маңызы, құрамдары  туралы  ұғым  беру, жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын  кеңейту,  жан – жақты  тапсырмалар  беру  арқылы білімдерін  тереңдету фонетикалық  талдау жасау дағдыларын  арттыру.

     Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

   ІV  Жаңа  сабаққа  дайындық

   1.Сабақ  тақырыбын  тақтаға  жазу

2.Сабақ  мақсатын  түсіндіру

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

 Фонетика – тіл  білімінің  дыбыстық  жағын  зерттейтін  сала. Фонетика  дыбыстардың  жасалуы,  айтылуы,  естілуі және  буын,  екпін,  интонация  мәселелерін  қарастырады.

   Адамның  тілі  - дыбыстық  тіл.  Тіл  дыбыстары  болмаса,  тіл  өмір  сүре  салмайды.  Егер  сөз   дыбыстардың  тіркесі  түрінде  айтылмаса,  тіл  қатынас  құралы  да,  пікір  алысу  құралы  да  болмас  еді.

Тіл  дыбыстары  сөз  ішінде  ай  тылады.  Бір  дыбыс  әлденеше  сөздің  құрамында  қолданыла  береді.  Ол үш  түрлі  сипатта  болады. Мысалы: мал,тал, қал.  Бұл  сөздердегі  дыбыстардың  саны  бірдей, бірақ  бір  дыбыс  өзгеше  болғандықтан,  мұндағы  сөздердің  мағынасы  да  әр түрлі  болып  тұр. Екіншісі – сөздердегі  дыбыс  санының  әр  түрлі  болып  келуі  (бала, ала, ал). Үшіншісі:сөздегі  дыбыстардың  орын  тәртібі (тас – сат, қас – сақ)

Тіл  дыбыстары  сөйлеу  мүшелері  арқылы жасалады. Сөйлеу  мүшелеріне  өкпе, дауыс  шымылдығы,   ауыз  қуысы, мұрын  қуысы, таңдай, тіл,  ерін  жатады.  әр дыбыстың  жасалуына  сөйлеу  мүшелерінің  қатысы да әр  түрлі. Соған  орай  тілдегі  дыбыстар да  әр түрлі  болады.

VІ. Жаңа тақырып  бойынша  түсінік  тексеру:

 І топ

1. Ең аз  және  ең  көп  дыбыстан  тұратын  малдың,  шөптіңатын  жазу

ІІ топ

1. Ең аз  және  ең  көп  дыбыстан  тұратын  қаланың, республика  аттарын  жазу

ІІІ топ    1. Ең  аз  және  ең  көп  дыбыстан  тұратын адам 

                   аттарын  жазу.

VІІ. Жаңа сабақты бекіту.

1.Оқулықпен жұмыс

         133 -жаттығу

 * Төмендегі  сөздердің  дыбыстарын  мүмкіндігінше  өзгерте  отырып,олардың  сөз  мағынасына  тигізетін  әсері  туралы  айтыңдар.

         134 – жаттығу

* Төмендегі  сөздердің  дыбыс  санын  көбейту  арқылы  мағынасы 

басқа – басқа  сөздер  жасаңдар

         135 –жаттығу

* Метаграммаларды  шешу.

2. Үлестірме қағаздармен жұмыс.

 І деңгей

1.Төмендегі  әрбір  сөзде  қанша  әріп,  қанша  дыбыс  бар?

Астана,  тәртіп,жазушы,  алтыбақан,  кітап,  оныншы,  нан,  кесек,  нәресте.

ІІ деңгей

1.Төмендегі  дыбыстардан  антоним  сөздер  құра

    А,л,ж,т,с,қ,н,б,ы,,і,е,к,и,ө,о,р,ү,з,м,д,г.

Үлгі: бар – жоқ.

ІІІ деңгей

1.Төмендегі  сөздерге  тиісті  дыбыстарды  қой  да,  сол  сөздерге  синоним  сөздер  жаз.

Үл...ілі, е...еу ,қай...р, пә...ер, қор...ақ,  жо...ары, мейірі...сіз, м...йдан.

     VІІІ. Сабақты  қорыту:

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма беру:
3. Фонетика туралы  түсінік.  Тіл  туралы түсінік
4. 236 -жаттығуды орындау

Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:  Тіркес  екпіні,  дыбыс  екпіні.

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың   тіркес   екпіні,  дыбыс   екпіні   туралы  білімдерін  кеңейту,   жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, елжандылыққа  тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың   екпін  және  оның  түрлерін  түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру,деңгейлік  тапсырмалар беру  арқылы  логикалық  ойлау қабілеттерін арттыру,  талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру 

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

       II.Үй тапсырмасын тексеру:

 1.Тасымал   туралы  түсінік.  

2. 334 -жаттығу

ІІІ Білім  тексеру:

1. Екпін дегеніміз  не?
2. Сөз екпіні  деген  не?
3. Ой екпіні деген не?
4. Қазақ тіліндегі  екпіннің  ерекшелігі  туралы  айт.

IV Жаңа  сабаққа  дайындық

1.Оқушыларға сабақтың тақырыбы мен    мақсаты туралы хабарлау                 

     V Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Кейде  тілімізде  бірнеше  сөз  тізбектеліп  барып  түгелімен бір  ғана  екпінге  ие болады. Екпіннің  мұндай   түрі  тіркес  екпіні  деп  аталады.   Мысалы: тәлім – тәрбие, ата – ана, оқу  үшін, сен  ғой, қырық  шақты, ән  сал, көк  ала, қыпша бел, Абай  көшесі, ат үсті, қас пен көздің  арасында, құлақ  сал, көп  сөйледі, тез  жазды, т.б.

Айтылуыда  тіркес  құрамына енген  сөздердің  ара  жігі  үзілмей, бірігіп  айтылады. 

       Сөйлеушінің  көтеріңкі  көңіл  күйін, абыржыған  ішкі  сезімін  тыңдаушыға жеке  бір дыбыс арқылы жеткізетін  сәттер  болады. Бір  сөздің  ішіндегі  бір дыбысты  көтеріп  не созып  айту  тәсілі  дыбыс  екпіні  деп  аталады. Қуанышты  көңіл күйді  дауысты  дыбыстарға  түскен екпін  білдіреді: т-тарт  қолыңды, тыныш  отыр-р-р, ж-жап  есікті, т.б.      

 VІ. Түсінік  тексеру

• Оқулықпен  жұмыс

345 – жаттығу

• Үлгі – сызбада көрсетілген  бір  тіркес  екпініне  бағынатын  сөздердің  тұсына  соған  тұлғалас  бірнеше  сөз  жазыңдар.

346 – жаттығу

• Ауызша орындалады.

348 – жаттығу

• Қарамен жазылған  сөздерді  буынға  бөліп  жазыңдар.

VІІ. Жаңа  сабақты  бекіту    

     1..Деңгейлік  тапсырмалар:

І деңгей

1. Дыбыс екпіні  туралы  айт  және оған  мысал  келтір.

ІІ деңгей

1. Төмендегі өлең  шумағынан  сөз  екпінін  тап.

Көк  майса  бетегелі  жерің  қайда?

Күмістей  толқындаған  көңіл  қайда?

Ың – жың  боп  жер  қайысқан  төрт  түлікпен

Жөңкіліп  көшіп  қонған  елің  кайда?     (М. Дулатов)

ІІІ деңгей

 1.Жаңылтпаш  жаз.

VIІІ. Сабақты  қорыту

1. Бағалау
2. Үйге тапсырма:

1Ой екпіні, тіркес  екпін  туралы  түсінік.  

2. 349 -жаттығу

Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім: .

     Сабақтың тақырыбы:  Фонетикадан  өткенді   қайталау

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың  тіл  дыбыстары  және  оның  түрлері   туралы түсініктерін бекіту,  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы нығайту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың  логикалық  ойлау,  өз  бетінше  жұмыс  істеу  дағдыларын арттыру, фонетикалық   талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: қайталау

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі:  сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

  1Ой екпіні, тіркес  екпін  туралы  түсінік.  

2. 349 -жаттығу

IIІ.Өткен  материалдар  бойынша  білімін  тексеру

       І деңгей

 1.Фонетика  нені  зерттейді?

2.Шаңырақ  сөзіне  фонетикалық  талдау  жаса.

    ІІ деңгей

1. Буын  дегеніміз  не?  Мысалмен  дәлелде.

2.Бақытты  фонетикалық  сөзіне  сатылай  кешенді 

        талдау  жаса.

ІІІ деңгей

            1.Тасымал  дегеніміз  не?

            2.Екпін  дегеніміз  не?  Оның  неше  түрі  бар?

3.Өз өмірбаяныңды  жазып  шық.

 VІІ. Сабақты  бекіту

1. 350 – жаттығу

І топ

   * Мәтіндегі   қарамен  жазылған  сөздердің

      мағынасын   түсіндір.

351 – жаттығу

ІІ топ  

     * Сөйлеудегі интонацияға,  кідіріске  екпінге

        көңіл  бөліңдер.

352 - жаттығу

ІІІ топ    

    * Екпін  ерекше  түсетін  сөздерді  анықтаңдар.

 VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау
2. Үй тапсырмасы:   «Көктем»  тақырыбында    мәтін  құрау.

                                 354- жаттығу

Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Сөзжасам  туралы  түсінік

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға  сөзжасам  туралы  түсінік   беру, сөздердің  мағынасын  түсініп, жасалу  жолдарын  нақтылы  мысалдар  арқылы  түсіндіру.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушыларды  қосымшалар,  тағы  басқа  тәсілдер  арқылы  арқылы  сөздердің  жасалу  жолдарын  ажырата алу дағдыларын арттыру,  талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: жаңа сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

 «Сөзжасам» дегеніміз – жаңа сөздердің  жасалуы. Ойла  дегенде  ой деген  сөзге – ла қосымшасы  жалғану арқылы ойлау  іс-әрекетін білдіретін  жаңа  сөз (ойла)жасалған.  Мал  деген  сөзге  -шы қосымшасы  жалғану  арқылы  малды  бағатын адам  мәтіндегі  жаңа  мағыналы  сөз (малшы)  жасалған. Бес  және  атар  деген екі  сөздің  бірігуінен жаңа  мағыналы  бесатар  сөзі жасалған, ол – мылтықтың  бір  түрі.

Кәрі және  жас деген сөздердің  қосарлануы  арқылы (кәрі-жас)  бүкіл  жұртшылық  дегенді  білдіретін  жаңа  мағыналы сөз  жасалған.

Тілімізде  қол  деген сөз бар: бастапқы  мағынасы – дене мүшесінің   атауы, кейінгі мағынасы – әскер (қол).

 Айғыр  және  жуа  сөздерінің  тіркесуінен (айғыр жуа) өсімдіктің атын  білдіретін  жаңа  мағыналы  сөз  туған.

Жаңасөз  тудырудың бірнеше  тәсілі  бар: жұрнақарқылы, екі  сөзді  біріктіру  арқылы, екі  сөзді  қосарлау  арқылы, екі  сөзді  тіркестіру  арқылы  жасалады.

Қазақ  тіліндегі  сөздер  түбір  сөздер  және туынды  сөздер  болып  бөлінеді. Жоғарыдағы  келтірілген  мысалдар – туынды сөздер. Ал  түбір  сөзге сөздің  бастапқы мағынасы  жатады: ой, мал, бес, ат, кәрі, жас, бала, айғыр, т.б.

 VІ Түсінік  тексеру

            І топ

     155 -жаттығу

1. Мына  сөздердің  қайсысы  түбір,  қайсысы  жаңа  мағынаға  ие  болған  туынды  сөз  екенін  айтыңдар.

     ІІ топ

156 - жаттығу

1. Мәтінді көшіріп  жазып,  әр  түрлі  тәсілмен  жасалған  туынды  сөздердің  астын  сызыңдар.

ІІІ топ

157 - жаттығу

1. Мәтіндегі  туынды  сөздерді  табыңдар.  Олардың  қалай  жасалғанын  айтыңдар.

 VІІ. Сабақты  бекіту

 Терме  диктант  жазу.  

Екі  жақ  та  қолға  түскендердің  қолдарын  байлап,  өз жағына  қарай  айдап  әкетіп  барады,  әсіресе, иесіз  қалған  аттарды  қуып  жүргендер

 көп – ақ. Енесей  қашуға  жөнелген  бір  топ  аттарды  қуа  жөнеліп еді,

мойнынан  оқ тиіп,Енесейдің  аты  омақаса  құлап,  Енесей  жерді  сүзе  құлады. Қосалқы  атты  жетелеп  жүрген Бекентай  ауыздығымен  алысып  қызып  алған  тың  атты тоса  берді. 

      VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

  2.Үй  тапсырмасы:  

1. Сөзжасам туралы түсінік

2.360,361 - жаттығу

                                      Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Лексикалық  жолмен  жасалған

                                                 туынды  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың    лексикалық  жолмен  жасалған  туынды  сөздер     туралы түсініктерін кеңейту, өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілетін  дамыту ,  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  адамгершілік  қасиеттерге     тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың   лексикалық  жолмен  жасалған  туынды  сөздерді   ажырата алу дағдыларын арттыру,  сөз  байлығын  дамыту , талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: аралас  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

1. Сөзжасам туралы  түсінік

2.360,361 - жаттығу

 ІІІ Білім  тексеру

   Өздік  жұмыс

Өз  ойларыңнан  «Тамаша, көктем»  тақырыбында  мәтін  құраңдар.   Ирек сызық  түбір  сөз,  түру  сызық – туынды  сөз.  

 ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

                   Туынды  сөздердің лексикалық  жолмен жасалуы  дегеніміз – сөздің  сыртқы  түрі  өзгермей – ақ, жаңа  мағыналарға  ие  болуы. Мысалы, Ақ: 1) ақ (ағу – бастапқы  мағына); 2) ақ (ақ  жіп, ақ сүт – түсті  білдіретін бастапқы  мағына); 3)ақ – жаңа  мағына (сүттен  жасалатын  тағамның  атауы). Айдар: 1)ерекшелікті  көрсету  үшін әскери  бас  киімнің  үстіне  жасалатын  бөлігі (бастапқы  мағына); 2) баланың шашын  алғанда, көз тимесін деп маңдай  шашын  не  төбе  шашын  әдейі  алмай  қалдырған оның  шоқ  шашы (бастапқы  мағына); 3) баспасөзде , телерадиохабарларда  берілетін жаңа  тақырыптар (жаңа  мағына).

         Қазақ  тілінде осындай  жолмен  жасалған сөздерге көп  мағыналы  және  омоним  сөздер жатады.

 VІ Түсінік  тексеру

    Сұрақ  жауап

1. Сөзжасам деген не?
2. Түбір  сөз  деген  не?
3. Туынды сөз  деген  не?

VІ І. Сабақты  бекіту

       362 – жаттығу

1. Мына  сөздердің  қанша  мағынада  жұмсалатынын  табыңдар.

         363– жаттығу

1. Қарамен  жазылған сөздерді  жақша  ішіндегі  сөздермен  тіркестіріп  айтқанда,  мағыналарында  қандай  өзгерістерболатынын   түсіндіріңдер.

        364 – жаттығу

1. Берілген сөздердің  әрқайсысы  бірнеше  мағына  беретіндей  етіп  сөйлем  құраңдар.

VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

2.Үй  тапсырмасы:   

1.Лексикалық  жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.365,366 - жаттығу

                                      Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Бірігу  жолмен  жасалған

                                                 туынды  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың    бірігу  жолмен  жасалған  туынды  сөздер     туралы түсініктерін кеңейту, өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілетін  дамыту ,  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы бекіту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  адамгершілік  қасиеттерге     тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың бірігу  жолмен  жасалған  туынды  сөздер     түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру, логикалық  ойлау  қабілеттерін, сөз  байлығын  дамыту , талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: аралас  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

  1.Лексикалық  жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.365,366 - жаттығу

 ІІІ Білім  тексеру

   Өздік  жұмыс

1. Төмендегі түбірлерден  түберлес  сөздер  жаса

Жақ, тақ,  қар,  орын.

 ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

                    Екі  я  оданда  көп сөзден бірігіп, жаңа  лексикалық  мағына  беретін  сөздер  жасалады. Мысалы: Ақтөбе, көкқұтан, өнеркәсіп, Үштөбе, Сырдария, Болатбек, тасбақа, т.б.  Бұларды тіл білімінде  біріккен сөздер  деп  атайды.

 VІ Түсінік  тексеру

1. Жаңа сөздер  қандай  жолдармен  жасалады?
2. Лексикалық жолмен  жасалған  туынды  сөздерге  мысал  жаз.
3. Бірігу жолмен  жасалған  туынды  сөздерге  мысл  жаз.
4. Бірігу тәсілімен  жасалған  қандай  құс,  аң,  өсімдік,  жер  атауларын  білесіңдер?

VІ І. Сабақты  бекіту

• – жаттығу

*  Төмендегі  сөздердің  қандай  сөздерден  бірігіп  жасалғанын  айтыңдар.

         375– жаттығу

       *    Мына  біріккен  сөздерді  қатыстырып,  бірнеше  сөйлем  құраңдар.

        377– жаттығу

       * Мәтіннен біріккен  сөздерді  тауып  жазыңдар.

VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

2.Үй  тапсырмасы:   

1.Бірігу   жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.380 - жаттығу

                                      Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Қосарлану  жолмен  жасалған

                                                 туынды  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың    қосарлану  жолмен  жасалған  туынды  сөздер     туралы түсініктерін кеңейту, өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілетін  дамыту .

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  адамгершілік  қасиеттерге     тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың қосарлану   жолмен  жасалған  туынды  сөздер     түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру, логикалық  ойлау  қабілеттерін, сөз  байлығын  дамыту , талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: аралас  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

   1.Бірігу   жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.380 - жаттығу

ІІІ Білім  тексеру

   Өздік  жұмыс

• Төмендегі біріккен  сөздердің  қандай  түбірлердің  бірігуінен жасалғанын  айтыңдар

Итжуа, жетіқарақшы,  кемпірқосақ,  көкжиек, әлдекім, күншығыс,Жанбота, Алатау,Тазқара, Қолғанат,Жұмаділ.

 ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

                   Кейде  екі сөз  қосарланып, бір тексикалық мағына береді. Мұндай  сөздерді  қос  сөздер  деп  атайды. Қос  сөздің сыңарлары мағыналық  жағынан  байланысы  бар, бір тектес  заттардың аттарынан, синоним  сөздерден, кейде антоним  сөздерден   жасалады. Мысалы: сауыт-сайман, көрпе-жастық, ыдыс-аяқ, үлкен-кіші, жақсы-жаман, алыс-жақын, туған-туысқан, ығы-жығы.

 VІ Түсінік  тексеру

1. Екі сыңары  да  мағыналы  сөздерге  мысалдар  жазу
2. Бір сыңары  мағыналы,  бір  сыңары  мағынасыз  қос  сөздерге  мысалдар  жаз.
3. Екі сыңары  да  мағынасыз  қос  сөздерге  мысалдар  жаз.
4. Күшейткіш буын  арқылы  жасалған  қос  сөздерге  мысалдар  жаз.

VІ І. Сабақты  бекіту

382– жаттығу

*  Төмендегі  қос  сөздердің  қайсысында  жаңа  лексикалық  мағына  бар  екенін,  қайсысынгда  ондай  мағына  жоқ  екенін  анықтаңдар.

         381– жаттығу

       *    Мына    сөздерден  қос  сөз  жасап  жазыңдар

        383– жаттығу

       *  Қосарлану  арқылы  жасалып  тұрған  сөздердің  мағынасын  ашып  түсіндіріңдер.

VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

2.Үй  тапсырмасы:   

1.Қосарлану    жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.384 - жаттығу

                                      Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:   Тіркесу  жолмен  жасалған

                                                 туынды  сөздер

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушылардың    тіркесу  жолмен  жасалған  туынды  сөздер     туралы түсініктерін кеңейту, өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілетін  дамыту .

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  адамгершілік  қасиеттерге     тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың тіркесу   жолмен  жасалған  туынды  сөздер     түрлерін ажырата алу дағдыларын арттыру, логикалық  ойлау  қабілеттерін, сөз  байлығын  дамыту , талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: аралас  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

1.Қосарлану    жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.384 - жаттығу

ІІІ Білім  тексеру

   Терме  диктант

1. Деменқұдықтан Қызылауызға  жету  үшін,  елу  шақырым  шөл  даланы  басып  өту  керек. 2. Сарытауқұмынан  оқпақ  деп  аталатын  құс  табылыпты. 3. Есалаң  көкқұтан  семіз  денесін  жасырып,  жартасқа  тығылады.4.  Асқар  Кенжетайдан  бөлінген соң,  Бурабай  көлін  жағалап,  Оқжетпеске  қарай  тартты.

 ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

                   Тіркесу жолымен  жасалған сөздер екі не одан да көп   сөзден  құралып, бір  екпінмен айтылып, бір ғана  лексикалық  мағынаны  білдіреді. Мысалы: он алты, қызыл  ала, қол созым  жер, көз ілмеді,  темір жол, ғарыш  кемесі, келіп кет, көк ала, жер  жүзі, күн  сәулесі, т.б.  Мұндай  күрделі  сөздердің әрбір  сыңары  бөлек  жазылады.

 VІ Түсінік  тексеру

Өздік  жұмыс

1. Екі зат  есімнен  біріккен  2  қала  атын  тауып  жазыңдар.
2. Сын есіммен  зат  есімнен  біріккен 3  қала  атын  жазыңдар.
3. Екі зат  есімнен  біріккен 5 адам  атын  жазыңдар.

 VІ І. Сабақты  бекіту

385 – жаттығу

*  Төмендегі   күрделі  сөздер  нелердің  атауы  болып  тұрғанын  түсіндіріңдер

         386 – жаттығу

       *     Берілген   сөздерден  күрделі  сөз  құрап  жазыңдар

        387– жаттығу

       *   Мәтіннен  біріккен  сөздерді  табыңдар.

VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

2.Үй  тапсырмасы:   

1.Тіркесу    жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.388 - жаттығу

Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім: .

     Сабақтың тақырыбы:  Сөзжасамнан  өткенді   қайталау

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға  сөзжасамнан  өткенді  қайталау  арқылы   түсініктерін кеңейту,  жаттығу жұмыстары мен қосымша тапсырмалар арқылы нығайту.  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке еңбекті дәріптеуге ана тілді    құрметтеуге тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың  логикалық  ойлау,  өз  бетінше  жұмыс  істеу  дағдыларын арттыру,    талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: қайталау

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі:  сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару

ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

 1.Тіркесу    жолмен  жасалған  туынды  сөздертуралы  түсінік.

2.388 - жаттығу

IIІ.Өткен  материалдар  бойынша  білімін  тексеру

       І деңгей

1. Біріккен сөздерге  мысал  жаз

   ІІ деңгей

1. Антоним және  синоним  қос  сөздерді  жаз.

  ІІІ деңгей

1. Күрделі сөзден  тұрақты  тіркестердің  айырмашылығын  айт  және  мысал  келтір.

Үлгі: Ала  қарға  көк  бауыр. (Күрделі  сөз)

          Көзі  ашылды,  жүрек  жұтқан (Тұрақты  тіркес)

Сөзжасамды  қайталауға  арналған  тапсырмалар

1. Орыс тілінде  приставкалар  бар. Ал  қазақ  тілінде  сөздің  алдынан  қосымшалар  жалғана ма?
2. Екі буыны  да  мағыналы  болатын  атауларды  табыңдар.
3. Екі сөзден  бірігіп  жасалған  аң-құс  атауларын  жазыңдар.
4. Түбір сөздегі  буын  дыбыс  ерекшеліктерін  талғамай  жалғанатын  қосымшаларды  атаңдар  және  оларды  қатыстырып  сөйлем  құраңдар.
5. «Ой» сөзінен  туындайтын  сөздерді  жазыңдар.
6. Сөздердің бірігуі  арқалы  жасалған  неологизм  сөздерді  тауып  атаңдар.
7. Біл, кел,  бас,үй  сөздерінен  түбірлес  сөздер  жэасап,  олардың  мағыналық  бірлігі  мен  айырмашылығын  айтыңдар.
8. Жұрнақ жалғану  арқылы  жаңа  мәнге  ие  болған  сөздерге  бірнеше  мысал  тауып  атаңдар.

 VІІ. Сабақты  бекіту

І топ

388– жаттығу

• Мәтіндегі туынды  сөздерді  теріп  жазып,  олардың  қалай  жасалып  тұрғанын  айтыңдар.

ІІ топ  

     389 – жаттығу

* Мәтіндегі   қарамен  жазылған  сөздер тіркесу  жолымен  жасалған  сөздерге  жататын,  жатпайтынын  табыңдар.

390 - жаттығу

ІІІ топ   

 *  Мәтінен  тұрақты  тіркестерді  тауып,  олардың  білдіретін  мағынасын  анықтаңдар

 VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау
2. Үй тапсырмасы:   «Қысқы  көрініс »  тақырыбында    мәтін  құрау.

                                 391 - жаттығу

Сабақ жоспары

      1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:    Тіл  мәдениеті, әдеби  тіл  нормасы

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға  тіл  мәдениеті, әдеби  тіл  нормасы   туралы  түсінік   беру, сөздердің  мағынасын  түсінуге  үйрету.

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  ана тілді    құрметтеуге, мәдениетті  сөйлеуге  тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушыларды   сөз  байлықтары  мен  сөздік  қорларын,  сөйлеу  тілдерін  дамыту, шығармашылық  жұмыс  жасауға дағыландыру.

     Сабақтың типі: жаңа сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

  Тіл  мәдениеті  дегеніміз – сыпайы, ізетті, сауатты  сөйлей білу мен  жаза білу және сөзді  дәл  айта  білу, оны  орнымен, әсерлі  етіп  қолдана  алу  шеберлігі. Халықтың  ұшан – теңіз сөз  байлығының ішінен  ең  қажетті, ең  ұтымды  тілдік  құралдардытаңдап  алып, оларды  айтылмақ  ой мен  мәтіннің мазмұнына, мақсатына сай  етіп тіркестіре  алу білгірлік пен  шеберлікті  қажет  етеді. Мәтінді  жүелі түрде мазмұндай  алу да тіл  мәдениетіне  жатады.

 VІ Түсінік  тексеру

            І топ

     392  -жаттығу

• Мәтіндегі тілге  қойылатын  талаптардың  астын  сызыңдар.

     ІІ топ

393  - жаттығу

• Суреттер топтамасындағы  19- суретке  қарап,  таңертеңгі  қарбалас  іс  туралы  мәтін  құра.

ІІІ топ

395 – жаттығу

• Мақал – мәтелдердің ауыекі  сөйлеу  тіліне  жататындарын  бір  бөлек,  жазба  тілге  қатыстыларын  бір  бөлек  топтап  жаз.

 VІІ. Сабақты  бекіту

 Өздік  жұмыс

1. «Менің  анам»  деген  тақырыпта  ойтолғау  жаз.

      VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

  2.Үй  тапсырмасы: 

1. Тіл мәдениеті  туралы  түсінік

2.395, 396 – жаттығулар.

  Сабақ жоспары

1.Пән аты: Қазақ тілі

      2.Сыныбы: 5

      3.Күні, айы, жылы:

      4.Тоқсан: IV

      5.Мұғалім:

     Сабақтың тақырыбы:    

     Сабақтың мақсаты:

 1.Білімділік: оқушыларға       туралы түсініктерін  тереңдету , өз  бетінше  жұмыс  істеу  қабілетін  дамыту .  

 2.Тәрбиелік: оқушыларды  ұқыптылыққа,  адамгершілік  қасиеттерге     тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушыларға   деңгейлік  тапсырмалар  беру  арқылы ойлау  қабілетін  жетілдіру, талдау  дағдыларын арттыру.

     Сабақтың типі: аралас  сабақ

     Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру, сұрақ-жауап, жаттығу, салыстыру.

     Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты кесте,үлестірмелер.

     Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті,

     Сабақтың барысы:

     I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу

                                           2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру

                                           3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару 

 ІІ Үй  тапсырмасын  сұрау

 ІІІ Білім  тексеру

    Терме  диктант

Батыр  адам  беліне  қадалған  оқты  өз  қолымен  жұлып  алып,  лақтырып  жіберді де, ол  ет  қызумен  шаба  берді,  жақын  қалған  жүздікке  ұшырасқанша,  жараланғанын  білдірген  жоқ...  Енесей  мен  Ұлпан, Несібелі – үшеуі  қастарында  төрт  жігіт  жолдастары  бар, Артықбай  ауылына  салт  шығып,  мөлшерлі  жерге  жеткенде,  үш  ат  жеккен  пәуескемен  Тілеміс  тосып  жүр  екен.

   ІVжаңа  сабаққа  дайындық

1. Сабақ тақырыбын  тақтаға  жазу
2. Сабақ мақсатын  түсіндіру

       V  Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Оқушыларға лингвистикалық білім беру

 .

 VІ Түсінік  тексеру

    Сұрақ  жауап

VІ І. Сабақты  бекіту

 І деңгей

ІІ деңгей

VIІІ  Сабақты  қорыту

1. Бағалау

2.Үй  тапсырмасы

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы:  Синтаксис

Сабақтың мақсаты:

                                      білімділік – оқушыларға синтаксис туралы түсінік беру,сабаққа деген қызығушылығын арттыру.

                                    дамытушылық – оқушылардың іскерлігі мен біліктілік дағдыларын жетілдіре отырып,ойлау қабілетін,сөздік қорын дамыту;

                                 тәрбиелігі – оқушыларға туыстық атаулар туралы ұғым бере отырып,алыс-жақынын тани білуге шақыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Оқыту әдісі:талдау,сұрақ-жауап,шығармашылық ізденіс,кітаппен жұмыс.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірмелі  кеспе қағаздар, деңгейлік тапсырмалар т.б.

Сабақтың барысы. 

                                           а)   Ұйымдастыру кезеңі:

                          Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына назар аудару

                                           ә)   Үй тапсырмасын пысықтау :    

                    Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Өткен сабақтарды қалай меңгергенін білу үшін оқушыларға кеспе қағаздар үлестіріп,жауап талап етемін.

                                             б)  Жаңа сабақты түсіндіру :

              Синтаксис –гректің  «құрау,біріктіру, рет» деген мағынадағы сөзі.  Қазіргі кезде синтаксис тіліміздегі сөз тіркесі мен сөйлемнің құрылым-құрылысы,басқа да ерекшеліктерін қарастыратын грамматиканың бір саласы ретінде түсініледі. 

           Тілдің   ойды білдіреті ең кіші  бөлшегі-сөйлем. Сөйлем сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсуі арқылы құралады.

           Синтаксис сөйлемді, оның мағыналары мен түрлерін, сөйлемнің қалай құралатынын, яғни сөйлемдегі сөздердің қалай грамматикалық байланысқа  түсетінін және оның нәтижесінде сөздердің бір-бірімен тіркесіп қолданылуын қарастырады.

  Жаттығумен жұмыс:     230-жаттығу.    Көшіріп жазып, сөйлемдегі сөздерді  бір-бірімен байланыстырып тұрған тұлғалардың астын сызып көрсетіңдер.              

 «Кім көп біледі?» ойыны   Ойынның шарты мынадай.  

1. Бірнеше жазушылардың шығармаларын атап шығамын, оқушылар кімнің шығармасы екенін табады.
2. Әдеби шығармалардығы кейіпкерлерді табу.

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Өткен тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Грамматиканың синтаксис саласы нені қарастырады?
2. Сөйлем құрауда сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсуінің орны неге ерекше?
3. Тіл білімі неше салаға бөлінеді?

Бағалау : Оқушылардың сабаққа жақсы қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : 231-жаттығу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы:    Сөздердің грамматикалық байланысы

Сабақтың мақсаты:

                                      білімділік – оқушыларға сөздердің грамматикалық байланысы туралы түсінік беру,сабаққа деген қызығушылығын арттыру.

                                    дамытушылық – оқушылардың іскерлігі мен біліктілік дағдыларын жетілдіре отырып,ойлау қабілетін,сөздік қорын дамыту;

                                 тәрбиелігі – оқушыларға туыстық атаулар туралы ұғым бере отырып,алыс-жақынын тани білуге шақыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Оқыту әдісі:талдау,сұрақ-жауап,шығармашылық ізденіс,кітаппен жұмыс.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірмелі  кеспе қағаздар, деңгейлік тапсырмалар т.б.

Сабақтың барысы. 

                                           а)   Ұйымдастыру кезеңі:

                          Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына назар аудару

                                           ә)   Үй тапсырмасын пысықтау :    

                    Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Өткен сабақтарды қалай меңгергенін білу үшін оқушыларға кеспе қағаздар үлестіріп,жауап талап етемін.

                                             б)  Жаңа сабақты түсіндіру :

               Сөздер ойды білдіру үшін  бір-бірімен белгілі грамматикалық байланысқа түсіп, сөйлем құрайды. Сөйлемдегі сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысы әр түрлі болуы мүмкін, сөздер бір-бірімен белгілі тәсіл арқылы байланысады. Мысылы: Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін  деген сөйлемдегі мен жазбаймын, ермек үшін жазбаймын болып сөздер бір-бірімен байланысқа түскен.

  Осы сөйлемдегі сөздерді байланыстырып тұрған тұлғаларды алып тастасақ,сөйлем түсініксіз болып қалар еді. Мен жазбаймын өлең ермек. Осыдан көрінетіндей,біріншіден мағыналық жағынан бір-бірімен сәйкес,үйлес сөздер ғана байланыса алады.  Екіншіден, сөздер белгілі бір амал-тәсілдер арқылы байланысыды.

  Жаттығумен жұмыс:     233-жаттығу.    Көшіріп жазып, сөйлемдегі сөздерді  бір-бірімен  грамматикалық байланысына қарай бөлек-бөлек көшіріп жазыңдар.

Үлгі: Оспан кіріп келді,сырттан кіріп келді, сөйткенше кіріп келді.              

Тақтамен жұмыс :  Тақтаға бірнеше сөйлем жазып синтаксистік, морфологиялық талдау жасайды.

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Өткен тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Грамматиканың синтаксис саласы нені қарастырады?
2. Сөйлем құрауда сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсуінің орны неге ерекше?
3. Тіл білімі неше салаға бөлінеді?

Бағалау : Оқушылардың сабаққа жақсы қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : 234-жаттығу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Сөздердің байланысу тәсілдері

Сабақтың мақсаты: білімділік – сөйлем құрылысынан сөздердің байланысу тәсілдерін ажыратуға үйрету;

                                     дамытушылық – оқушылардың жеке өнімді қызметтерін дамытушылық тапсырмалар арқылы байқау,логикалық тапсырмалар арқылы жұмыстану, практикалық тапсырмалар арқылы оқушы қызметінің әрекетін арттыру;

                                  тәрбиелік – лексикалық тапсырмалар арқылы оқушының сезіміне әсер ету,жан дүниелерін байыту.

Әдісі: баяндау,түсіндіру,анализ ,синтез.

Көрнекілігі: сызбалар,үлестірме топшамалар,көркем шығармалар,портреттер.

Пәнаралық байланыс: әдебиет,математика.

Сабақтың  барысы.

                                            а)   Ұйымдастыру кезеңі:

                          Оқушылармен амандасу, түгелдеу,оқу құралдарын тексеру. Сыныптың тазалығына назар аудару

                                           ә)   Үй тапсырмасын пысықтау :    

                    Үйге берілген жаттығуды тексеремін. Өткен сабақтарды қалай меңгергенін білу үшін оқушыларға кеспе қағаздар үлестіріп,жауап талап етемін.

                                              б)  Жаңа сабақты түсіндіру :

           Қазақ тілінде сөздер бір-бірімен төрт түрлі тәсіл арқылы байланысады:

  Жаттығумен жұмыс:     235-жаттығу.     жалғаулар арқылы байланысқан сөздерді өзі тіркескен сөзімен бірге  теріп жазыңдар.

Үлгі: Оспан кіріп келді,сырттан кіріп келді, сөйткенше кіріп келді.              

Тақтамен жұмыс :  Тақтаға бірнеше сөйлем жазып синтаксистік, морфологиялық талдау жасайды.

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Өткен тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Грамматиканың синтаксис саласы нені қарастырады?
2. Сөйлем құрауда сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсуінің орны неге ерекше?
3. Тіл білімі неше салаға бөлінеді?
4. Сөйлемде сөздер бір-бірімен қалай байланысады?
5. Септеулік шылаулар сөздерді қалай байланыстырады?

Бағалау : Оқушылардың сабаққа жақсы қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма : 237-жаттығу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы :                  Диктант

Сабақтың мақсаты :

                                 а) Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту,өз ойын еркін жеткізе білуге,сауатты жазуға дағдыландыру.

                                  ә) Мұқият тыңдап, ұқыпты жаза білуге үйрету.

                                б) Өз ісіне ұқыпты,мейірімді,кешірімшіл болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі :                    қайталау

Сабақтың әдісі:                      баяндау

Сабақтың көрнекілігі :          диктанттар жинағы         

 Сабақтың барысы :

                                       а)   Ұйымдастыру кезеңі :

 Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқушылардың зейінін аудару.

     Тақтаға  бүгінгі күн мен диктанттың тақырыбын жазып қоямын.

                                                   ә)   Жаңа сабақты түсіндіру;

                                    Біздің қала

             Біз Алматы қаласында тұрамыз. Алматы қаласы-ең әдемі қалаларының бірі.Таудан төмен қарай созылған тіп-тік,әдемі көшелері неше түрлі ағаштармен көмкерілген. Көшелердің екі жағынан сылдыраған мөлдір бұлақтар ағып жатады. Достық атындағы сарай,Спорт сарайы,Оқушылар сарайы және көп қабатты қонақ үйлер өздерінің керемет көркемдігімен көздің жауын алады. Қаланың оңтүстігін басынан өмір бойы қар кетпейтін ақ бас Алатау қоршаған. Тау беттерін қысы-жазы өзгермей,ылғи жап-жасыл болып тұратын шыршалар мен қарағайлар,ақ қайыңдар жапқан.  Етегінде атақты «Медеу» мұз айдыны,көптеген демалыс,сауықтыру-емдеу орындары бар. Олар алуан түрлі гүлдерге,бау-бақшаларға бөленеген. Қалада тарихи орындар,мұражайлар,көрікті жерлер,бақтар өте көп. Қаланың батысы мен шығысынан Үлкен Алматы,Кіші Алматы өзендері ағып жатады. Алматы қаласының табиғаты-сирек кездесетін тамаша табиғат!

                                                                       (111 сөз)

Тапсырма:        Мәтіннен сөздердің байланысу түрлерін табыңдар.

 Үйге тапсырма :     Сөздердің байланысу түрлерін,тәсілдерін  қайталап келу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың  тақырыбы :                   Жаттығумен жұмыс

Сабақтың мақсаты :

                                  а)  Түрлі әдістерді пайдалана отырып балалардың  тапқырлық,жылдамдық,есте сақтау қабілеттерін артыру.Сөйлеу тілін жетілдіріп,шешендік өнерге баулу;

                                   ә)  Оқушылардың туған жер тарихына деген патриоттық сезімін ояту,адамгершілікке баулу,,халық даналығы,халық өсиеттерінен нәр алғызу,сөз өнеріне деген қызығушылығын арттыру ;  

                                  б) Ой еркіндігіне,ізденімпаздыққа баулу,сөйлеу мәдениетін жетілдіру,өз бетімен әрекеттенуге дағдыландыру.

Сабақтың түрі :                                Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі :                               сұрақ – жауап,тіл дамыту т.б.

Сабақтың көрнекілігі :                   суреттер т.б.

Пәнаралық байланыс :                   әдебиет

Сабақтың барысы : 

                                              а)  Ұйымдастыру кезеңі :

                            Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                    ә)  Үй тапсырмасын пысықтау :

   Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Грамматиканың синтаксис саласы нені қарастырады?
2. Сөйлем құрауда сөздердің бір-бірімен грамматикалық байланысқа түсуінің орны неге ерекше?
3. Тіл білімі неше салаға бөлінеді?
4. Сөйлемде сөздер бір-бірімен қалай байланысады?
5. Септеулік шылаулар сөздерді қалай байланыстырады?

                                      б) Жаңа сабақты түсіндіру :

                    Көп нүктенің орнына жіңішке дауыстылардың тиістісін қойыңдар.

Б... р жарлы шал есг ... не м .. н .. п келе жатыр ед ...  Олар шалды   ... жуалап, мазақ етк ... пе ...р ... кел ... п :

-  Ата, неге есег ..ң..зд ... өлең айтуға үйретт ... ң ... з? депті. –Есег..м  ...лең айтпайды.Сендердей жақсы жолдасын к...рген соң қуанғаннан бақырады,-депт...

Топпен жұмыс : Мына сөздермен сөз тіркестерін құрыңдар.

                                                                                         бала

                       бала                    

әдепті                                                      әдепсіз

                                                                                                ниет

ізетті                                                            ізгілік                 

Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма: «Егер де мен ...» тақырыбына мәтін жазып келу.

Пәні:   қазақ тілі

        Сыныбы:  7-сынып

     Сабақтың тақырыбы:            Тест тапсырмалары

Сабақтың мақсаты:

                                   а) оқушылардың  қазақ тілі    пәнінен алған білімдерін тиянақтау;

                               ә)  тәрбиелік мәні бар мысалдар келтіре отырып оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу;

                                   б) оқушылардың білімін бақылау арқылы сауатты жазуға    дағдыландыру;

Сабақтың түрі:       қайталау

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, т.б

Сабақтың көрнекілігі:  тест парақшалары   т.б

Пәнаралық байланыс:          тарих

Сабақтың барысы:                              а) Ұйымдастыру кезеңі:

                         Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу.  Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                         б) Жаңа сабақты түсіндіру:

1. Етістіктің райы неше түрге бөлінеді?

А) 2                 В) 4                            С) 3

2. Үш жақтың бірінде қолданылып,сөйлеушінің шындыққа қатысын баяндайтын рай түрі

А) қалау рай                    В) шартты рай               С) ашық рай

3. Көбіне ІІ жаққа қаратылып, қимылдың орындалуын талап ету мағынасын білдіретін рай түрі.

А) шартты рай                   В) бұйрық рай                   С) ашық рай

4. Іс-әрекеттің іске асу,аспау мүмкіндігінің шартын білдіріп,-са,-се жұрнағы арқылы жасалатын рай түрі.

А) шартты рай                   В) бұйрық рай                   С) ашық рай

5. Оқуға түскім келеді рай түрі

А) қалау рай                    В) шартты рай               С) ашық рай

6. Есімшенің жұрнағы

А)-ғалы,-гелі,-қалы,-келі                     В) –а,-е,-й                   С) –атын,-етін

7. Есімшенің тәуелденуі

А) берермін                  В) берерім                 С) берерден

8. Адасқанның айыбы жоқ. Есімшенің сөйлемдегі қызметі.

А) толықтауыш                    В) пысықтауыш                                  С) анықтауыш

9. Көп сөйлегенді ұнатпаймын. Есімшенің сөйлемдегі қызметі

А) толықтауыш                    В) пысықтауыш                                  С) анықтауыш

10.Есімшенің көпше түрде жіктелуі

А) Келгенмін               В) келгенбіз               С) келгенде

11. Есімшенің септелуі

А) көрмесім              В) көрмеспіз                     С) көрместен

12. Менің ұстаз болғым келеді. Рай түрі

А) қалау рай                    В) шартты рай               С) ашық рай

13. Атаның баласы болма, Адамның баласы бол. Рай түрі

А) шартты рай                   В) бұйрық рай                   С) ашық рай

Білімді бекіту:   Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.       

  Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына  қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:         Қайталау   

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы:           Сөз тіркесі туралы түсінік

Сабақтың мақсаты: 1.Білімділігі: оқушыларға  сөз тіркесі туралы түсінік беру,теориялық білімдерін практикамен ұштастыру,оқушы білімін есепке алу.

                                      2.Дамытушылық: әдеби жанрлардың түрлерінен мысалдар келтіру арқылы әдебиетке деген қызығушылығын дамыту,ізденімпаздық қасиетін қалыптастыру,шығармашылыққа баулу,тіл байлығын жетілдру.

                                      3.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке.ізеттілікке,әдептіліке,шапшаңдыққа тәрбиелеу,ұлттық салт-дәстүрді қадірлеуге баулу,өз елін,тілін сүюді үйрету.

Сабақтың түрі:  аралас  сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,топпен    жұмыс,СТО стратегиялары,

Сабақтың көрнекілігі:  кубик,қима қағаз,перфокарта,сызба таблицалары,көркем әдебиет.

Сабақтың барысы:

                                              а)  Ұйымдастыру кезеңі :

                            Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                             ә)  Үй тапсырмасын пысықтау :

     Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

                                             б) Жаңа сабақты түсіндіру :

                 Сөйлемде кем дегенде екі толық мағыналы  мағыналы сөздің бірі екіншісіне сабақтаса байланысқан сөздер тізбегін сөз тіркесі  дейміз.

Жаттығумен  жұмыс :  224-жаттығу. Сөздердің байланысын тауып,басыңқы сөзден бағыныңқы сөзге  сұрақ қойыңдар.      

Бағыныңқы сөз                                                Басыңқы сөз

1. Асқардың кімнің? тірі қалғанын
2. Тірі қалғанына неге? куанған
3. Қуанған қай? Ботагөз

4.Баланың                            кімнің?               атын

5. Атын нені? Амантай қойды

 Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Сөз тіркесі дегеніміз не?
2. Сөз тіркесінің тіркесті сөзден айырмашылығы  қандай?
3. Есімді сөз тіркесіне қандай сөз тіркестері жатады?
4. Етістікті сөз тіркесіне қандай сөз тіркестері жатады?

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:  226 жаттығу.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы:  7-сынып

Сабақтың тақырыбы:     Сөз тіркесі  және күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер

Сабақтың мақсаты: 1.Білімділігі: оқушыларға  сөз тіркесі туралы түсінік беру,теориялық білімдерін практикамен ұштастыру,оқушы білімін есепке алу.

                                      2.Дамытушылық: әдеби жанрлардың түрлерінен мысалдар келтіру арқылы пәнге  деген қызығушылығын дамыту,ізденімпаздық қасиетін қалыптастыру,шығармашылыққа баулу,тіл байлығын жетілдру.

                                      3.Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке.ізеттілікке,әдептіліке,шапшаңдыққа тәрбиелеу,ұлттық салт-дәстүрді қадірлеуге баулу,өз елін,тілін сүюді үйрету.

Сабақтың түрі:  аралас  сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,топпен    жұмыс, іздендіру

Сабақтың көрнекілігі:   қима қағаз,перфокарта,сызба таблицалары,көркем әдебиет.

Сабақтың барысы:

                                              а)  Ұйымдастыру кезеңі :

                            Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

                                             ә)  Үй тапсырмасын пысықтау :

     Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

                                             б) Жаңа сабақты түсіндіру :

                 Сөз тіркесі кемдегенде екі сөзден құралатын болса,  күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер де екі сөзден құралады.

      Күрделі сөздер де, тұрақты тіркестер де, біріншіден орындары тұрақты болады, екіншіден , бір ғана ұғымды білдіріп,бір сөздің орнына қолданылады,сондықтан бірінен екіншісіне сұрақ қоюға болмайды. 

        Күрделі сөздерге күрделі зат есіс, күрделі сан есім, күрделі сын есім, күрделі етістік, сондай-ақ негізгі сөздер мен көмекші сөздердің  тіркесі жатады. Күрделі сөздер мен тұрақты тіркестер сөз тіркесінің құрамына еніп,басыңқы да, бағыныңқы да  сыңары бола алады.  Ондай сөз тіркестері күрделі сөз тіркестері деп аталады.

Жаттығумен  жұмыс :  247-жаттығу.  Орфографиялық я түсіндірме сөздікті пайдалана отырып күрделі сөзге 5 мысал,сөз тіркесіне 5 мысал, тұрақты тіркеске  5 мысал келтіріп, өзіндік ерекшеліктерін талдап көрсетіңдер.      

 Топпен жұмыс:     248-жаттығу    І топ сөз тіркестерін теріп жазады.

                                                       ІІ  топ күрделі сөздерді теріп жазады.

                                                  ІІІ топ тұрақты тіркестерді теріп жазады.

 Білімді бекіту : Оқушылардың түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. Сөз тіркесі дегеніміз не?
2. Сөз тіркесінің тіркесті сөзден айырмашылығы қандай?
3. Есімді сөз тіркесіне қандай сөз тіркестері жатады?
4. Етістікті сөз тіркесіне қандай сөз тіркестері жатады?

Білімді бағалау : Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма:  249- жаттығу.