1. Басқа тілден енген сөздерді кірме сөздер деп атаймыз. Қазақ тіліне араб, парсы, монгол тілінен енген сөздер бар. Мысалы: әдеп, әйел, мерген, пан, апта. т.б. Қазақ тілінде орыс тілі арқылы енген сөздер екі тәсілмен жасалған: бірі - қазақ тілінің дыбыстық қалпына түсіп өзгерген сөздер. Мысалы: жәшік, самаурын, кірпіш, т.б. Екіншісі - өзгеріссіз сол күйінде енген сөздер. Мысалы: глобус, метр, автобус, т.б.
2. Іс-әрекеттің атқарушысы, қимыл иесі орындаушының өзі болып, -ын, -ін, -н жұрнақтары арқылы жасалатын етістің түрін ездік етіс деп атаймыз. Мысалы: киінді, жуынды, таранды, т.б.
3. Қазақ тіліндегі сөздерде дауысты дыбыстар не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке болып орналасады. Бірақ бұл үндестікті сақтамайтын қосымшалар да бар. Олар:
1. Көмектес септік жалғауы: адамдармен, қаламмен, садақпен, т.б.
2. -нікі (-дікі,-тікі), -тай, -тал, -дар, -еке,-тар
Мысалы: баланікі, көкетай, апаеке, сезімтал, т.б.
3. –би, -кер, -гep, -қор, -паз, -цой, -кеш, -хана, -кес.
Мысалы: саудагер, ойынпаз, санқой, дәріхана, т.б.
4. -ов, -ова. -ев. -ева. -ин.-ина.
Мысалы: Тәжібаев, Көтенбаева, Мағауин, Әбілқаев,
Хангелдин, Табылдиев, Шәріпов, т.б.
|