Қысқа мерзімді жоспар

4-сабақ

Мектеп кітапханасы

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатпын, барысын айту.

1. Сөздік диктант.

Жаяу, гүлзар, әуес, қақпа, ұстаз, білім, казіргі, мектепішілік, ғалым, мәжіліс, жанкүйер, кең.

1. Сөздік жұмыс.

шығарма - произведение               көбінесе - в основном

Ұлттық кітапхана        -        Национальная библиотека

өлеңдер жинағы                    -        сборник стихов

1. Осы сөздердің мағыналарын түсіндіру, аудару.
2. Дұрыс айтуға дағдыландыру:

- мұғалім сөздерді мәнерлеп оқиды;

- оқушылар мұғалімнен кейін сөздерді дауыстап оқиды;

- тізбекпен оқиды.

3. Жаңа сөздерден сөз тіркестерін құрау. өлеңдер жинағын сатып алу,...
4. Сөйлемдер құрау.

Кеше мен Абайдың өлеңдер жинағын сатып алдым.

5. Жаңа сөздерді сөздік дәптерге жазу.
6. 3-тапсырманы орындау. Сызбалар бойынша сөз тіркестерін құрау.

Сыныпты үш топқа болу. Әр топ берілген сызбалар бойынша сөз тіркестерін құрайды. Дайындыққа 4 ми­нут уақыт беріледі. Бірнеше жауапты тыңдау.

Үлгі: кең аула, үш қабат, менің әжем, мектеп ди­ректоры, мектепке бару.

сын есім + зат есім

сан есім + зат есім

есімдік + зат есім 

зат есім + зат есім

зат есім + етістік

1. «Мектеп кітапханасы» мәтінімен жұмыс.

а) Сынып мәтінді оқып, сандардың орнына тиісті етістіктерді қойып шығады. Дайындыққа 6 минут уақыт беріледі.

ә) Мәтінді тізбекпен оқып, тексеру. Мұғалімнің сұрақтарына жауап беру.

б) Мәтін бойынша «Шеңбер бойымен әңгімелеу» ойыны. Ойынның шарты:

Оқушылар мәтінді тағы бір рет мұқият оқып шығады. Шеңбер бойымен отырады. Ортада жүргізуші көзін жұмып, кез келген ойыншыны нұсқайды. Мәтінді ойдан жаңғыртуды сол бастайды. Бұдан өрі сағат тілінің бағытымен әрқайсысы мәтіннің бір сөйлемін айта береді. Соңыңа дейін со­лай жүреді.

VII. Сергіту жаттығу өткізу. Жаңылтпашты жаттау.

Ұқыпты бала –

Кітапты түптеп бастады.

Ұқыпсыз бала –

Кітапты бүктеп тастады,

Жұмысын басқаға жүктеп тастады.

VIII. «Саяхат» оқыта үйрету ойыны.

Сынып оқушылары 3 топқа бөлінеді. Әр топтың тақырыпқа байланысты эмблемасы болады. Әр топ өз таңдаулары бо­йынша ұпайлардың артындағы тапсырманы орындайды.

1. Аударма жұмыс.
2. Библиотека открыта? (10 балл)
3. У Жанар есть богатая библиотека. (15 балл)
4. Где находится Национальная библиотека? (20 балл)
5. Книгу «Менің атым Қожа» написал Бердибек Сокпакбаев. Это очень интересная книга. (25 балл)
6. Абай Кунанбаев - поэт казахского народа. У тебя есть сборник его стихов? Какая интересная книга! (30 балл)

ІІ. Жұмбақтар. Жұмбақтарды шешіп, жаттап алу.

1. Қырық екі аты бар,

Танысаңдар - айтыңдар. (10 балл)

2. Бір қарыс таяқ алдым,

Алдым да, жұмысқа салдым. (15 балл)

3. Темір тілді,

Күміс үнді. (20 балл)

4. Ойнақтаса қолында,

Із қалмайды соңында. (25 балл)

5. Қаласы бар, үйі жоқ,

Өзені бар, суы жоқ.

Орманы бар, бүрі жоқ,

Бақшасы бар, гүлі жоқ.

5. Оқушыға күнде еріп жүретін не?(30 балл)
6. Сурет бойынша жұмыс. Сурет бойынша диалог құрастыру. Дайындыққа 6 минут уақыт беріледі. Бірнеше жұпты тыңдау.

Керекті сөздер: оқымадым, бұрын оқығанмын, таныс емес, сирек кездесетін, әкелемін.

1. 7-тапсырма. Екі кітаптың әңгімесін қалай түсінгендерін жұпта анықтау.

Сабақ жоспары

Сабақ жоспары

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы

Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

Мақсаты:  Ж4 Әңгіме, баяндама, жарнама, күнделік, жаңалықтарда, мақалаларда бейнелеуіш құралдарды тиімді қолданады.

Тапсырма.         

Берілген суреттердің бірін таңдай  отырып, бейнелеуіш құралдарды қолданып, әңгіме жазыңыз. Әңгімеңізге тақырып қойыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы

Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

Мақсаты:  Ж4 Әңгіме, баяндама, жарнама, күнделік, жаңалықтарда, мақалаларда бейнелеуіш құралдарды тиімді қолданады.

Тапсырма

Берілген суреттердің бірін таңдап, бейнелеуіш құралдарды қолданып,  күнделік жазыңыз. Күнделігіңізде 3 күнді қамтыңыз.

__________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы

Оқушының аты-жөні:

Сыныбы:

Мақсаты:  Ж4 Әңгіме, баяндама, жарнама, күнделік, жаңалықтарда, мақалаларда бейнелеуіш құралдарды тиімді қолданады.

Тапсырма

Берілген суреттердің бірін таңдап, бейнелеуіш құралдарды қолданып,  жаңалық жазыңыз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қысқа мерзімді сабақ жоспары

Оқушы: 

Сынып:                                                                          

Пәні: Қазақ тілі                                                                                                                                                                                          Бөлім: Міржақып Дулатов шығармаларындағы әйел тағдыры

Тапсырма

Автор шығармада неліктен Ғалиды өлтіргенін түсіндіріп беріңіз. (7-8 сөйлеммен).

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi

BESINS’I SO’Z

Ko’kirek tolg’an qai’g’y kisinin’ o’zine de bi’letpei’di, boi’dy s’ymyrlatyp, by’yndy qurtyp, i’a ko’zden jas ag’ady, i’a tilden so’z bolyp ag’ady. Qazaqtar: “A’, Qudai’, jas baladai’ qai’g’ysyz qyla ko’r!” dep tilek tilegenin o’zim ko’rdim. Onysy – jas baladan go’ri esti kisi bolyp, eskermes na’rseni joqsyp, qai’g’yly kisi bolg’ansyg’any. Qai’g’ysy ne desen’, maqaldarynan tanyrsyn’: a’y’eli “Tu’stik o’mirin’ bolsa, ku’ndik mal ji’”, “O’zin’de joq bolsa, a’ken’ de jat”, Mal – adamnyn’ bay’yr eti”, “Maldynyn’ beti – jaryq, malsyzdyn’ beti – s’aryq”, “Er azyg’y men bo’ri azyg’y jolda”, “Erdin’ maly elfe, erikkende qolda”, “Bergen perde buzar”, “Alag’an qolym – beregen”, “Mal tapqan erdin’ jazyg’y joq”, “Bai’dan u’mitsiz – Qudai’dan u’mitsiz”, “Qarnyn’ as’sa, qaraly u’i’ge s’ap”, “Qai’rany joq ko’lden bez, qai’yry joq elden bez” degen osyndai’ so’zderi ko’p, esepsiz tolyp jatyr.

Bul maqaldardan ne s’yqty? Mag’lum (arabs’a – ma’lim, belgili) boldy: qazaq tynys’tyq u’s’in, g’ylym u’s’in, bilim u’s’in, a’dilet u’s’in qam jemei’di eken, mal u’s’in qam jei’di eken, biraq ol maldy qalai’s’a taby’dy bilmei’di eken, bar bilgeni maldylardy aldap almaq i’aki’ maqtap almaq eken, bermese onymenen jay’laspaq eken. Maldy bolsa, a’kesin jay’lay’dy da ui’at ko’rmei’di eken. A’i’tey’ir urlyq, qy’lyq-sumdyq, tilens’ilik, sog’an uqsag’an qylyqtyn’ qai’g’ysyn bolsa da qylyp ju’rip, mal tapsa, jazaly demesek kerek eken.

Bulardyn’ jas balanyn’ aqylynan nesi artyq? Biraq, jas bala qyzyl os’aqtan qorqy’s’y edi, bular tozaqtan da qoryqpai’dy eken. Jas bala ui’alsa, jerge ene jazday’s’y edi, bular neden bolsa da ui’almai’dy eken. Sol ma artylg’any? Qolymyzdag’yny u’lestirip talatpasaq, biz de o’zindei’ bolmasaq, bezedi eken. Izdegen elimiz sol ma?               

a’zirlegen

Begimhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jy’rnalister Odag’ynyn’ mu’s’esi

 Рухани жаңғыру

ТҰРМЫСТЫҚ, ШАРУАШЫЛЫҚ САЙМАНДАРЫ

• Құрал-сайман – шаруашылықта қолданылатын еңбек құралы.
• Айыр – шөп үюге, жинауға арналған 3-4 тісті темір сапты ағаш.
• Күрек – темірден жасалған ағаш сапты күреу аспабы.
• Тоқпақ – қазық қағатын ағаш құрал.
• Керме – ат байлайтын керме арқан.
• Кетпен – жер қазатын құрал.
• Орақ – егін оратын құрал.
• Бел орақ – шөп, қамыс шабатын құрал.
• Арба – жаз көлікке жегетін 2-4 дөңгелекті тасымал құралы.
• Шана – қыс көлікке жегетін тасымал құралы.
• Күймелі арба, күймелі шана – адам отыратын жабық арба немесе шана.
• Ат шана – жеңіл және әдемілеп жасалған шана.
• Мала – шөп, қамыс таситын шананың бір түрі.
• Қорап – шыбықтан тоқылған шанаға салып зат т.б. таситын құрал.
• Мосы – шәйнек іліп отқа қоятын үш аяқты мүлік.
• Темірошақ – қазан асатын үш үш аяқты темір мүлік.
• Жер ошақ – жерден қазылып қазан асатын орын.
• Диірмен – ұн тартатын тас құрал.
• Еркек тас – диірменнің астыңғы беті.
• Ұрғашы тас – диірменнің үстіңгі беті.
• Шүлдік – еркек тас ортасындағы кіндік, темір.
• Бақалақ – ұрғашы тастың кіндік кіретін ағаш қалағы.
• Иінағаш – иыққа салып су таситын мүлік.
• Көсеу – от көсейтін темір.
• Шімшуір – шоқ ұстайтын темір құрал.
• Тұтқыш – қол күймес үшін қазан құлағын ұстайтын киіз қалта.
• Қоржын – жолаушының ат артына бөктеретін, керек-жарағын салатын қос қалталы бұйым.
• Қанар – жүн салатын үлкен қапшық.
• Сүймен – мұз оятын құрал.
• Қалжуыр – үш қармақты темір.
• Шот – ағаш шабатын үй құралы.
• Шотаяқ – шөп суыратын құрал.
• Жады – малға құрақ, сабан, жүгері турап беретін құрал.
• Келі – тары түйетін құрал.
• Келісап – келі ішіндегі тарыны түйетін құрал.
• Сақар – қурайды өртеп алатын тұнба.
• Сабын (кір сабын) – сақарға мал майын араластырып қайнатып жасайтын кір кетіргіш қосынды.
• Бұзаушық – кішкене сабын.
• Алқынды – сабынның әбден жұқарған қалдығы.
• Ау – балық аулайтын құрал.
• Қаза – қамыстан тоқып балық аулайтын құрал. Оның екі жақ басында балық тұратын қоржыны болады.
• Сүзекі – қазадағы балықты сүзіп алатын торкөз.
• Қармақ – балық аулайтын құрал.
• Жұтпа – балықты тірі шаншып шортан аулайтын қармақ.
• Қайық – өзеннен өтуге немесе жазда аудан балық алу үшін жасалған құрал.
• Қақпан – аң аулайтын темір құрал.
• Тұзақ – сымнан немесе қылдан жасайтын аңшы құралы.
• Ара, балға, балта, тістеуік – тұрмыс құралдары.
• Инелік – ау тоқитын құрал (ағаш).
• Кісен – ұры алмас үшін ат аяғына салынатын құлыптың бір түрі.
• Шошала – артық зат, құрал-жабдық қоятын үйшік.
• Насыбай тостаған – насыбай үгетін ыдыс.
• Үккіш – насыбайды үгетін шоқпар.
• Жайнамаз – намаз оқитын жайма, төсеніш.
• Тәсбиық (тәшбиық) – мұсылмандардың намаздан кейін мінәжәт ететін моншақ, тізбегі.
• Оқтау – қамыр ысатын жұмыр ағаш.
• Нантақтай – қамырды илейтін және оқтаумен ысатын тегіс, жалпақ тақтай.
• Диірмен тері – диірмен астына төсейтін төсеніш.
• Елеуіш – ұн елейтін дөңгелек жиекті, тор көзді дүние.
• Қайрақ – пышақ, балта қайрайтын тас.
• Түбіттарақ – түбіт түтетін темір тісті ағаш құрал.
• Қап, қапшық – бұйым салуға арналған жүннен, қалың матадан жасалған бұйым.
• Қырғыш – ыдыс түбіндегі қаспақтарды қыратын темір.
• Сүйретпе – екі басын ат арқасына салып, зат сүйрететін ағаш құрал. Оған адам да отырады.
• Орындық – адам отыратын отырғыш.
• Орындық – саба, мес астына қоятын төрт аяқты мүлік.
• Оттық – от шығаратын күкіртті зат.
• Шақпақ тас – бір-біріне шағып от шығаратын тас.
• Жаңғырық – ағаш шапқанда астына қоятын дөңбек.
• Істік – піскен етті қазаннан түйреп алатын қатты ағаштан, аршадан, тобылғыдан жасалған сүйрік.
• Күрсі – кітап оқығанда астына қоятын орындық.
• Сүлгі – жуынғанда сүртінетін түкті мата (орамал).
• Орамал – қол сүртетін, жуған ыдыстарды жуған ыдыстарды сүртетін мата.
• Майлық – майлы, кірлі заттарды сүртетін шүберек.
• Алмас – шыны кесетін құрал.
• Пышақ – тамақ, зат т.б. кесетін аспап.
• Лөкет – мал соятын үлкен пышақ.
• Бәкі – қалтаға салып жүретін мүлік.
• Қын – пышақ салып жүретін мүлік.
• Ұстара – сақал-мұрт, шаш алатын өткір құрал.
• Сыпырғыш – ірі құс қанатынан немесе шілік, жусаннан буып жасалған үй сыпыратын мүлік.

әзірлеген

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ

Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі

 Hakim Abai’dyn’ qara so’zderi

TO’RTINS’I SO’Z

A’rbir bai’qag’an adam bilse kerek: ku’lki o’zi bir mastyq ekenin, a’rbir mas kisiden g’afi’l (arabs’a – bei’qam, salaq, alan’g’asar) ko’p o’tetug’ynyn da, a’rbir mastyn’ so’i’legen kezinde bas ay’yrtatug’ynyn. Bulai’ bolg’anda, ku’lkige salyng’an kisi ne s’ary’adan, ne aqyldan, ne ui’at kelerlik isten qur, g’afi’l ko’p o’tkizip otyrsa kerek. Osyndai’ g’afi’ldik ko’p o’tkizip, o’lmegen kisinin’ ne du’ni’ede, ne ahi’rette (arabs’a – arg’y du’ni’e, o du’ni’e) basy bir ay’yrmai’ qalmasa kerek.

A’rbir y’ai’ym-qai’g’y oi’lag’ys’ kisi ne du’ni’e s’ary’asyna, ne ahi’ret s’ary’asyna o’zgeden ji’naqyraq bolsa kerek. A’rbir ji’naqylyqtyn’ tu’bi ka’nis’ (parsys’a – is-a’reket, jumys a’reket) bolsa kerek. Endi olai’ bolg’anda, u’nemi y’ai’ym-qai’g’ymenen ju’re alamyz ba? U’nemi ku’lmei’ ju’ry’ge jan s’ydai’ ma eken? Joq, men u’nemi y’ai’ym-qai’g’ymenen bol demei’min. Y’ai’ym-qai’g’ysyzdyg’yn’a y’ai’ym-qai’g’y qyldag’y, sol y’ai’ym-qai’g’ysyzdyqtan qutylarlyq oryndy hareket (arabs’a – a’reket, is, jumys) taby’ kerek ha’m qyly’ kerek. A’rbir oryndy hareket o’zi de y’ai’ym-qai’g’yny azai’tady, orynsyz ku’lkimenen azai’tpa, oryndy hareketpen azai’t!

S’yg’ar esigin taba almai’ y’ai’ym-qai’g’ynyn’ is’ine kirip alyp, qamalyp qalmaq, ol o’zi de – bir anturg’andyq. Ja’ne a’rbir jaman kisinin’ qylyg’yna ku’lsen’, og’an rahattanyp ku’lme, yza bolg’anyn’nan ku’l, yzaly ku’lki o’zi de – qai’g’y. Ondai’ ku’kige u’nemi o’zin’ de salynbassyn’, a’rbir jaqsy adamnyn’ jaqsylyq tapqanyna rahattanyp ku’isen’, onyn’ jaqsylyqty jaqsylyg’ynan tapqandyg’yn g’i’brat (arabs’a – o’nege, u’lgi, sabaq) ko’rip ku’i. A’rbir g’ibrat almaqtyn’ o’zi de mastyqqa jibermei’, y’aqytymen toqtatady. Ko’p ku’ikinin’ ba’rin de maqtag’anym joq, onyn’ is’inde bir ku’lki bar-ay’, Qudai’ jaratqan ornymenen is’ten, ko’kirekten, ju’rekten kelmei’di, qoldan jasap, syrty menen bet-ay’zyn tu’zep, bai’bai’ ku’lkinin’ a’nin sa’ndep, a’demis’ilik u’s’in ku’letin boi’ama ku’lki.

Adam balasy jylap ty’ady, kei’ip o’ledi. Eki ortada bu du’ni’enin’ rahatynan qai’da ekenin bilmei’, birin-biri an’dyp, birine-biri maqtanyp, esil o’mirdi eskery’siz, bosqa, jaramsyz qylyqpen, qor etip o’tkizedi de, tay’sylg’an ku’nde bir ku’ndik o’mirdi bar malyna satyp aly’g’a taba almai’dy.

Qy’lyq say’maq, ko’z su’zip, tilenip, adam say’maq – o’nersiz i’ttin’ isi. A’y’eli Qudai’g’a syi’ynyp, ekins’i o’z qai’ratyn’a su’I’enip, en’begin’di say’, en’bek qylsan’, qara jer de beredi, qur tastamai’dy.               

a’zirlegen

Begimhan KERIMHANULY

Qazaqstan Jy’rnalister Odag’ynyn’ mu’s’esi

Жалпы білім беретін Шежін орта мектеп-балабақшасы

Салахитденова Гульнура Талаповна

бастауыш сынып мұғалімі                                                                                                                    

Сыныбы: 3

Пәні: қазақ тілі

Күні:  

Сабақтың тақырыбы: Болымды және болымсыз етістік

Сабақтың мақсаты: Етістік бойынша алған білімдерін пысықтау және сөйлем ішінен етістіктерді тауып талдай білуге, оларды бір-бірінен ажырата білуге үйрету, етістік түрлерін меңгертуге, сөз құрамына талдап, қосымша түрлерін ажыратуға үйрету. Қазақ тілінің байлығы арқылы оқушылардың тіл байлығын дамыту. Олардың сабаққа деген белсенділігін, іздену, ойлау, талдау, салыстыру қабілеттерін дамыту. Оқушыларды ұқыптылыққа, іздемпаздыққа, жинақтылыққа, сауаттылыққа, әріпті көркем жазуға тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру,

Көрнекіліктер: Интербелсенді тақта, кесте, жұмбақ, карточкалар.

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Психологиялық дайындық

Күлім қағып қолымды,

Бір,екі,үш деп соғайын.

Қарап тұрған көршіме,

Қолымды мен бұлғайын.

Жылы-жылы жүзбенен,

Маңдайынан сипайын.

Жылы-жылы сөзбенен,

Жүрегімді сыйлайын.

Ыстық алақаныммен,

Қолыңды бер қысайын.

Амандасып өзіңмен,

Құшақтап бір қысайын

І. Қызығушылығын ояту.

Заттың қимылын білдіретін сөз табы  (етістік)

Етістіктің    сұрақтары  (не істеді? не қылды?  қайтті?)

Құрамына қарай (дара және күрделі)

Тұлғасына қарай  (негізгі және туынды)

Іс-әрекеттің орындалуына қарай  (болымды және болымсыз)

Сөйлемде қандай қызмет атқарады? (баяндауыш)

• Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Болымды және болымсыз етістік» болмақ.

ІІ. Мағынаны ажырату.

1. «Наурызкөже» тапсырмасы

  Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесін дәстүрлі наурыз көжесіз елестету мүмкін емес. Бұл күні әрбір үйде қазан оттан түспей, уыз қатырылып, сорпа сапырылады, наурыз көже дайындалады. Ырымшыл қазақ халқы әу бастан киелілікке, қасиетті сандарға мән берген. Сол себепті бұл тағамды жеті түрлі тағамнан жасап, молшылық болсын, береке болсын деп ниет еткен.

2. 1-жаттығу (ауызша оқушылардың жауабы)

  Берілген сөздердің ішінен болымды етістіктерді бір бөлек, болымсыз етістіктерді бір бөлек көшіріп жаз.

Дәптермен жұмыс

 Көркем жазу минуты:

Ее Ее Ее  Ее Ее Ее Е

Е әрпі кездесетін етістіктер жазыңдар

Қолға қалам алайық,
Салақтықтан қашайық.
Дәптерімізді ашайық,
Көркем етіп жазайық._

3. «Көкпар» ойыны

  Көкпар жігіттің күш-жігерін, төзімділігін, батылдығы мен ептілігін, ат үстінде мығым отыруын қалыптастырады. Сонымен қатар – аттың қалай бапталып үйретілгенін, жүйріктігін де сынайтын спорт. Көкпар жаппай және дода тартыс болып екіге бөлінеді. Жаппай тартыста әркім серкені өзі ғана иеленуге тырысады. Дода тартыста құрамы бірдей екі топ сынға түседі. Мұны кейде марта тарту деп те атайды. Қазір кәсіби ойында осы екінші жолмен көкпар тартады.

  2-жаттығу Сөйлемдерді оқып, тек болымсыз етістігі бар сөйлемдерді көшіріп жаз. Тақтаға орындалады.

 Айдын, балаларды сатыдан секіртпе. Әлжан мен Бота бүлдірген термеді. Балалар ағашты жармайды. Нанды бір қолмен үзбе.

4. «Бәйге» ойыны

  Қазақ халқының ұлттық спорт ойынының бірден-бір көп тарағаны — бәйге мен аламан бәйге. Спорттың бұл түрінің өзгеше бір ерекшелігі сол — жарыс тек жазық жерлер мен ипподромдарда ғана өтіп қоймайды, спортшының өзі мен оның атына жоғары талап қойылатын ойлы-қырлы, жасанды, бөгесінді жерлерде де өткізіледі. Бәйге мен аламан бәйге табандылыққа, батылдыққа, тапқырлыққа үйрететін ұлттық спорттың бағалы түрі болып табылады.

3-жаттығу
 Жыр үлгісіндегі нақылды түсініп оқы
Бір сөз айтсаң жақсыға,

Аталы сөзге тоқтайды.

Бір сөз айтсаң жаманға,

Өмірінде ұқпайды.                   Жанқұтты шешен

(хормен оқу, тізбектеліп оқу, бір-бірден оқу, қатармен оқу)
Сергіту сәті

5. 5. «Қыз қуу» ойыны

  Ерте заманда күйеу жігіт батылдығы мен күшін, ептілігін көрсететін әр түрлі сыннан өтетін. Сондай сыннан мүдірмей өткен жігіт қалыңдықты алу үшін ат жарысында қызды қуып жетуі тиіс болатын. Кейін бұл ұлттық спорт ойынының арнайы ережелері жасалып, бір жүйеге келтірілді. Қыз қуудан Қазақстандағы алғашқы спорттық жарыстар - өткен ғасырдың 23 жылы ұйымдастырылды. Қыз қуу ұзындығы 300 — 400 метр, ені 30 — 40 метр болатын тегіс жерде өтеді. Айналып қайтар жерге жалауша қойылады. Қыз жігіттен 10 метр қашықтықта тұрып, төрешінің белгісі бойынша жарысты бастайды. Егер жігіт айналып қайтатын жерге дейін қызды қуып жетсе, оны ат үстінде құшақтап сүйеді. Бұл жігіттің жеңгені болып есептеледі. Ал қуып жете алмаса, қайтар бағытта қыз жігітті және оның атын қамшының астына алады. Бұл қыздың жеңгенін білдіреді.

4-жаттығу
 Түгенде, жаз етістіктерін болымсыз етістіктерге айналдырып, көп нүктенің орнына жаз.

Мен .....

Сен .....

Сіз .....

Ол .....

6. «Айтыс» өнері тапсырмасы

Айтыс – халық ауыз әдебиетінің ерекше бір түрі. Айтыс өнері – қазақтың ауызекі әдеби - музыкалық өнерінің көлемді және аса құнды салалардың бірі. Суырып салма ақындық өнерінің желісі болып табылады. Айтыста халықтың әдет - ғұрпы, салт - дәстүрі, дүниетанымы, эстетикалық рухани және әлеуметтік көзқарасы, қалыптасу байқалады. Айтыс атауы - айтысу деген сөзден шыққан. Ол өлең сөзбен жарысу, сайысу, дауласу, тартысу, сынасу, мағынасында қолданылады. Айтысу қара сөзбен де, күй тарту арқылы да, суырып салма өлеңмен де болуы мүмкін.
Айтыс өнерінің бірнеше түрлері бар.
Ең ежелгі, көне түрі «Бәдік» айтысы. Белгісі бір аурудан малды емдеу үшін, айтылатын арбау өлең.
Жар - жар»айтысы – қыз бен жігіттің үйлену тойы кезінде орындалады.
«Ақындар» айтысы – атақты белгілі ақындар арасындағы айтыс.
«Қыз бен жігіт» айтысы көбінесе ойын - тойларда айтылады

Шығармашылық тапсырма

        Ұйқасын тап

      Сабақтан мен.......

      Жаман бала............

      Жақсылармен..........

      Айтқан серттен.........

      Үлкендерді..........

      Айтқандарын.........

      Көмектесем..........

      Көріңдер,мен.........

Ой толғау   Сабақты бекіту

7. Өзбетіндік жұмыс

Жұмбақ шешу

Көзге көрінбейді,

Қолға ілінбейді.

Кейде сипап өтер,

Кейде ұйпап өтер.

(Шешуін тап, етістіктерге сұрақ қой)

Сабақты қорытындылау

Бүгін сабақта --------    үйрендім.
Бүгін сабақта ---------   қызықты болды.
Бүгін сабақта ---------   қиын болды.
Келесі сабақта білгім келеді.

Үйге тапсырма

Күнделікті енді ашайық
Үй тапсырмасын жазайық.
Бүгінгі  алған білімді,
Ұмытпай есте сақтап алайық

Бағалау           5 – жаттығу  51 бет

Қызылорда қаласындағы №197 қазақ орта мектебінің     

қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалім

Жүнісбаева Жадыра  

5-сынып

Сабақтың тақырыбы: Буын.

Сабақтың мақсаты:

  Білімділік: Буын туралы мәлімет беру, өткен сабақтарда алған теориялық білімдермен ұштастыру;Білімді алуда үнемі қайталап, сабақтан кейін алған білімдерін бекіту;Буынды дұрыс қолдана отырып, сауатты сөйлеп, жаза білуге төселдіру; Терең де тиянақты, саналы түрде білім негіздерін үйрету, меңгерген білімдерін ұмытып қалуға жол бермеу.

   Тәрбиелік:Оқушылардың ана тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру, өз тілін дұрыс меңгеріп, таза сөйлей білуге, ана тілін қастерлеуге тәрбиелеу;

Өз күшіне сенуге ықпал жасау; Мейірімділікке, имандылыққа жетелеу; Еңбексүйгіштікке, жауапкершілікті сезінуге тәрбиелеу.

   Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;

Білім алуға деген саналы көзқарастарын, танымдық, ізденімпаздық қабілеттерін қалыптастыру;Өткен тақырып пен жаңа тақырыпты өздігінен іздене отырып, байланыстыра білуге, өз бетінше жұмыс жасауға үйрету;

Ойды көркемдеп, әсерлі жеткізуге дағдыландыру.

 Сабақтың типі:  Жаңа сабақ

 Сабақтың түрі:  Аралас сабақ

 Сабақтың көрнекілігі:  интерактивті тақта арқылы арнайы дайындалған слайдпен жұмыс жасау, оқулық.

 Сабақтың әдісі: түсіндіру,сұрақ-жауап,семантикалық кесте, топтастыру, математикалық әдіс, Б.Б.Ү.

Пәнаралық байланысы:  қазақ әдебиеті, математика,жаратылыстану.сурет

 Сабақтың құрылымы:

1. Ұйымдастыру кезеңі
2. “Ер дәулеті - еңбек” - өткенді қайталау
3. “Білгенге маржан” – жаңа сабақты меңгерту
4. “Бәрін білгім келеді” – бекіту
5. “Бейнет түбі - зейнет” – бағалау
6. Үй тапсырмасын беру
7. Қорытынды

 Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі.

Кабинет жағдайы (кабинет ауасының тазалығы, бордың болуы);

Оқушыларды түгендеу, журналға белгі соғу;

Оқушылар назарын сабаққа аудару.

“Ер дәулеті - еңбек” -өткенді қайталау

   Жұмбақтар

Фонетикалық екі ұғым,

Бірімен бірі сыбайлас.

Бірі айтылады да естіледі,

Екіншісі  жазылады да көрінеді.

                                         (әріп,дыбыс)

Бір  ағашта  отыз жеті  алма,

Оны алып жемек болсаң.

Он шақтысы еркін өтеді,

Қалғандары қақтығып барып өтеді.

                                         (дыбыс,дауысты,дауыссыз дыбыстар)

«Орамал тастамақ» ойыны.

Сұрақтарға жылдам жауап беріледі.

1.Фонетика нені зерттейді?

Тіл дыбыстарын зерттейді.

2.Қазақ тілінде неше әріп бар?

Қазақ тілінде   42 әріп бар.

3.Дауыссыз дыбыстың түрлерін ата.

1.Қатаң

2.Ұяң

3.Үнді

    Ой қозғау

(ребус шешу арқылы сабақтың тақырыбын анықтау)

                 ,,,,,,,                                                      ,

           ,    ,         ,                      ,,

                                                                   Буын

Жаңа сабақты меңгерту.

     Буын-сөз құрамындағы бір немесе бірнеше дыбыстардың тобы.

 Буын сөздегі дауысты дыбысқа негізделеді, яғни сөзде қанша дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.

Буынның негізгі белгілері:

1.Жеке тұрып, дауысты дыбыс өзі бір буын құрайды.

 Мысалы: а-па, ө-рік.

2. Дауыссыз дыбыстар жеке тұрып буын құрай алмайды.
3. Сөзде неше дауысты дыбыс болса, сонша буын болады.

4.”Екі дауыссыз бір буында қатар келетін болса, дауыстының соңында ғана келеді”. Еш уақытта алдында екі дауыссыз қатар келмейді.

Мысалы:ант,жұрт т.б.

 Сөз ішіндегі келген үнді дауыссыз дыбыстар:

у, й, ң – буынға бөлінгенде, келесі буынның бірінші әрпі болады: Мысалы: қа-уын,қа-йық, қо-ңыр т.б

  Қатар келген 3 дауыссыз дыбыс буынға бөлінгенде, алғашқы екеуі бірінші буында қалады, ал үшінші дауыссыз дыбыс екінші буынға кетеді.

 Мысалы: құ-мырс-қа, жұ-мырт-қа т.б.

 Қазақ тілінде буын ішіндегі дыбыс саны төрт түрлі болады:

1.Бір дыбысты буын: а-ла;ә-ке, о-рақ, ұ-ран;

2.Екі дыбысты буын: ба-ла;

3.Үш дыбысты буын: көз, бал, ұлт, ант;

4.Төрт дыбысты буын: қант, тарс, жұрт.

 Қазақ тілінде бір дауыстыдан тұратын буын сөздің басында (а-та), ортасында (ки-е-лі) және соңында (әу-ли-е) келе береді.

Қазақ тілінде буынның 3 түрі бар:

1. Ашық буын
2. Тұйық буын
3. Бітеу буын

«Бәрін білгім келеді»

296-жаттығу

 І-топ

Өлеңді оқын,мазмұнын айтады.

Өлеңнің тақырыбын табады

Тақырыбы:Батырлық,ерлік.

ІІ-топ

Көнерген сөздерді табады.

 Сөздікпен жұмыс

 САДАҚ – Ағаштан доғаша иіп немесе иілген іспетті екі бөлікті жалғастырып, екі ұшын қайыспен керіп, сол кермеге оқ (жебе) салып, тартып ататын өте көне заманнан келе жатқан қару.

 БАЛДАҚ – Қылыштың, пышақтың сабын  бекітіп тұратын сақина.

 БІЛТЕЛІ – Шақпақпен, оқпен тұтатып ататын ауыр қара мылтық.

 ҚОРАМСАҚ – Садақ оғын салып, белге байлап немесе иыққа асып

алатын оқ сауыты, оқшантай.

ҚОЗЫ ЖАУЫРЫН  – Үлкендігі қозының жауырынындай садақ оғы.

  ІІІ-топ

Өлеңнің тармағын,буынын, ұйқасын табады.

Өлеңде 12 тармақ бар.

Бер-кі-ніп са-дақ а-сын-бай....   ( 8буын)

Шұбыртпалы ұйқас

297-жаттығу

  1.Мәтінді буынға бөліп оқиды,түсінгендерін айтады.

   Алғашқы сөйлемді буынға бөліп жазады.

Б.б.  б.б.   т.б. а.б. а.б. б.б. б.б. а.б а.б  б.б..б.б. а.б.б.б .а.б.  б.б.  б.б.а.б.а.б.а.б Құс-тың  от- қа- шы-ғар   мез-гі- лі   таң-ның  сі-бір-ле-уі-нен  бас-та-ла-ды.

2.Аңшылық туралы қандай мақал-мәтел білесіңдер?

Қыран құс қисық ұшып,түзу ілер

              ***.

Аң таппаған атына көреді,

Ата алмаған мылтығынан көреді.

               ***

Құстың бәрі сұңқар болмас,

 Аттың бәрі тұлпар болмас.

   3.Біздің жерімізде қандай құстар мекендейді?

  Қаздар, бірқазандар, дегелектер, қоқиқаздар, тырналар – су жағалауы мен батпақты жерлерді мекендейтін құстар. Олардың кейбір түрлері өсімдіктермен де, жануарлармен де қоректене береді.

   298-жаттығу

Мәтінді оқиды.

Бүгін күн ерекше шайдай ашық.

Тақтамен жұмыс

Дыбыстарға математикалық тәсілмен мінездеме беру.

       І-топ

Бер: Аспан               □      

                                 ∆

   Тілдің қатысына қарай:

          Жуан  2□ (2а)

          Жіңішке

  Жақтың қатысына қарай:

 ашық      2□ (2а)

 қысаң  

         еріндік           

         езулік   2 □ (2а)

 3 ∆     қатаң  2  ∆ (с,п)      ұяң

               Үнді  1 ∆(н)

2Т.б. 3б.б.

Ас - пан

ІІ-топ

 Бер: Күн        □    

                       ∆

 1         Жуан 

          Жіңішке 1(ү)

  Жақтың қатысына қарай:

 ашық     

 қысаң   1□(ү)

         еріндік   1□(ү)          

         езулік  

 3 ∆     қатаң 1 ∆ (к)      ұяң

                   Үнді 1 ∆(н)

3б.б.

 Күн

ІІІ-топ

Бер: Бүгін              □      

                               ∆

   Тілдің қатысына қарай:

2         Жуан 

          Жіңішке2 □ (ү,і)

  Жақтың қатысына қарай:

 ашық     

 қысаң  2□ (ү,і)

         еріндік  1 □ (ү)       

         езулік   2 □ (і)

 3 ∆     қатаң         ұяң   1∆ (б,г)

               Үнді  1 ∆(н)

2а.б. 3б.б.

Бү - гін

 299- жаттығу

   Суреттер топтамасындағы суретке қарап, 4-табиғат көрінісін суреттеу.

   300- жаттығу

Көр-тыш-қан

 Көртышқан топырақтың жоғарғы кабатын мекендейді. Оның барлық өмірі жер астында өтеді. Жер бетіне інін су басып кеткенде ғана шығады.

    І-топ

Бірінші азат жолдағы бір буынды сөздарді тауып жазу.

Мен,те,бар,ол,жер,біз. (6)

   ІІ-топ

 Екінші азат жолдағы екі буынды сөздарді тауып жазу.

Қас-қыр,тәу-лік,жей-ді. (3)

  ІІІ-топ

 Үшінші азат жолдағы үш буынды сөздерді тауып жазу.

Қо-ре-гі,қо-ңыз-дар,ұ-йық-тап,ұя-ла-рын,о-лар-дың,ой-лан-бай. (6)

 Сабақты қорыту.

Оқушылар  кесте  толтырады.

 “Бейнет түбі - зейнет” – бағалау

   Үйге тапсырма

301-жаттығу

Мәтінді мазмұндау.Мәтінге ат қою

  Бір буынды,екі буынды,үш буынды сөздерді теріп жазып келу.Буынды түрлеріне ажыратып жазу.

Сабақтың тақырыбы:  Ел еркесі -  Ақан сері

Сабақтың мақсаты:

Ақан сері Қорамсаұлы өмірін және шығармашылық жолын түсіндіре отырып,әндерінің көркемдік ерекшелігін талдап,орындау барысында оқушыларға түсіндіру,әнді тыңдау, орындау арқылы баланың іс-қимыл әрекетін, қиялын дамыту. Сазгердің әндеріне деген сүйіспеншілігін арттыру.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру

Сабақты ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап,сергіту сәті,топпен жұмыс,пікір-талас

Сабақтың көрнекілігі: Слайдтар,интербелсенді тақта, бейнекөріністер, сазгерлердің  портреттері, домбыра.

Музыкалық материалдар: Ақан серінің «Маңмаңгер»,А.Маханбетова мен А.Асылбектің «Балалық шақ» әндері.

Сабақтың барысы:

1. Психологиялық дайындық

Тренинг «Тамаша»

2. Үй тапсырмасын қайталау

Ашық сұрақтар:

-Сен қандай халық әндерін білесің?

-Халық музыкасы дегенді қалай түсінеміз?

-Қандай халық сазгерлерімен біз таныспыз?

-Халық әні, халық биі, халық күйі деген ұғымды қалай түсінуге болады?

3.Ой ашар

Ақан Сері туралы бейнефильм көрсетемін

4.Жаңа сабақ – Ел еркесі – Ақан сері

Бейнефильмнің мазмұны бойынша оқушылар Ақан Сері туралы әңгімелейді.

Ақан сері (1843-1913) – ақын,әнші,композитор. Ол Көкшетау өңірінде дүниеге келген.

Ақан серінің шын аты – Ақжігіт. Халық оны еркелетіп, «Ақан сері» атап кеткен. Қазақ халқында өзі әнші,өзі ақын,өзі аңшы сұлу жігіттерді «сал-сері» деп атаған. Сал-серілер елден ерекше киініп,басына үкі тағып, сұлу ат мініп, қасына бір топ өнерлі әнші-күйші, палуан жігіттерді ертіп жүретін болған.

Ақан серінің Құлагер деген жүйрік аты болады. Атақты Сағынай байдың асына жер-жердегі халықтың барлығы шақырылады. Осы аста ат жарысы болады. Бәйгеге үш жүзден астам ат қосылады. Ақан сері де Қүмагерін дайындайды.Құлагерді бүл бәйгеде бірінші болып келеді деп ешкім ойламайды. Өйткені,Құлагер жай жүрген кезде жүйрік атқа ұқсамайтын. Тек айқай шыққанда ғана қызып, шаба жөнеледі екен. Ат жарысының алдында Құлагерді ққыдыртып жүргенінде атбегілер: «Мынау шабатын атқа ұқсамайды ғой»,- деп күлкі етеді. Сонда Ақан сері: «Аттың жүйрігін бәйге көрсетер» деп, Құлагерін жетектеп жүріп кетеді. Ал,Құлагер болса,аяғын жайбарақат маң-маң басып кете барады. Бұл бәйгеде Құлагер үш жүз аттан озып,бірінші болып келеді. Сонда Ақан сері Құлагердің маңдайынан сипап,оның маң-маң басқан жүрісіне арнап «Маңмаңгер» деген ән шығарады.

Музыка тыңдау: Ақан серінің «Маңмаңгер» әнін тыңдау.

«Ойлан да айт».

-Сен нағыз ат бәйгесін көрдің бе?

-Сен өзің ат бәйгесіне қатысар ма едің?

-Ат бәйгесіне қатысу үшін адам бойында қандай қасиеттер болуы керек деп ойлайсың?

«Біліп ал»

             Ақанның да үш жүзге аты шыққан Құлагер деген жүйрік аты, Қараторғай деген бүркіті, соңына ерткен Базарала атты атақты тазысы болған. Ақан серінің «Құлагер», «Маңмаңгер», «Сырғақты», «Сырымбет», «Балқадиша», т.б.көптеген әндері бар.

Ән үйрену-«Балалық шақ»

Дауыс жаттықтыру,әннің мәтініне,құрылымына назар аудару

1.Әннің сөзін кім жазған?

2.Әннің әуенін жазған кім?

3.Ән не туралы? (әннің мазмұнына көңіл бөлу)

4. Ән қалай орындалып тұр.(әннің орындалу жылдамдығына назар салу)
5. Ән қандай көңіл-күйді білдіріп тұр? (әннің характері)
6. Ән неше бөлімнен құралған? (әннің құрылысы-шумағы мен қайырмасы бар, неше бөлімнен тұрады? )

1.Балдырған бал тілімнің,

Тәттілігін танытқан.

Туған жерім,түйсігімді,

Танымды танытқан.

Ана тілім,баба тілім,

Мен өзіңді сүйемін.

Өз тілімде жазған тарих,

Шежіреме иемін.

                    Қайырмасы:

Балалық шақ,

Шаңырау шаттықтың.

Ана тілім,баба тілім,

Мен өзіңді сүйемін.

Өз тілімде жазған тарих,

Шежіреме иемін.

2.Балалығым  басым ерке,

Ұланыңмын бүгінгі.

Туған елім есейгенде,

             Көтеремін жүзіңді

             Ана тілім, баба тілім,

             Мен өзіңді сүйемін.

             Өз тілімде жазған тарих,

             Шежіреме иемін.

                           Қайырмасы:

              Былдырлаған бас тілімнің,

              Тәттілігін танытқан.

              Балалық шақ,

              Балбұлақ пәктіктің.

              Жапырағы жас құрақтың,

              Шамшырағы жастықтың.

              Туған жерім,түйсігімді,

              Танымымды танытқан.

Сабақты қорыту:

-Ақан серінің шын аты кім?

-Ақан серінің жүйрік атын қалай атаған?

-Құлагердің мінезі қандай екен?

-Бәйгеге қанша ат қосылады?

-Құлагердің жүрісіне арнап,Ақан сері қандай ән шығарады?

Үйге тапсырма: «Балалық шақ» әнін жаттап және аттың суретін бейнелеп келу.

Рефлексия «Екі жұлдыз,бір тілек»

Өзін-өзі бағалау

4-сабақ

Мен досыма қандай сыйлықтар сыйлаймын?

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Төменде берілген синоним сөздерден сөйлемдер құрау.
3. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.

Жеке-топтық жұмыс формасы

Құрал-жабдығы:

1. Бағалау парағы.
2. Оқулықтағы үш деңгейлі тапсырмалар.
3. Жауап үлгілерін мұғалімнің өзі дайындайды. Жетондар.

Ойынның жүру барысы

I нұсқа:

Бұл сабақта оқушылар өз даярлық деңгейіне қарай тапсырмалар таңдай алады. Әр оқушының алдындағы үш деңгейлі тапсырмалардың барлық сұрақтары бар парақтар жатады (әр парақта 2-3 тапсырмадан).

Оқушылар деңгейді таңдайды:

• III деңгей тақырып бойынша алынған ақпаратты қолданып, жеткізе білуді талап етеді.
• II деңгей сұрақтары бұл ақпаратты талдай білуін талап етеді.
• I деңгей (едәуір күрделі деңгей) сұрақтары шығармашылық сипаттағы тапсырмалардан тұрады, мұнда оқушылар ақпаратты бағалап, ол туралы өз пікірін білдіріп, оны негіздеп, дәлелдей білуі тиіс. Жауаптар әр деңгейдің ішінде бес балдық жүйемен бағаланады.

Оқушыларға өздеріне тиісті деңгейді таңдап алуға уақыт беріледі (2-3 минут). I деңгейді таңдап алған бала­лар бөлек отырады (оларға көбірек уақыт беріледі). Әрбір сұраққа немесе тапсырмаға дайындалу үшін оқушыларға 5-7-10 минут уақыт беріледі. Оқушылар екі-екіден оты­рады. II және III деңгей тапсырмаларын таңдап алғандар бір-біріне бірінші сұрақ бойынша жауап береді. Сонан соң, мұғалімнен жауап үлгілерін алып, сыныптастарының жауабын салыстырады да, бағалау парағына бір-біріне баға қояды.

Мұғалім дайындық барысында оқушыларға көмек бере алады. I күрделілік деңгейінің тапсырмасын алған оқушылардың жауабын мұғалім өзі тексеріп бағалайды. Бұдан әрі 2, 3-сұрақтардың жауаптары да осы үлгімен дайындалады.

Жұмыс аяқталған соң, II және III деңгей тапсырмалары­мен жұмыс істеген оқушылар әр сұраққа қойылған бағалары негізінде өз сыныптастарына бір ортақ баға шығарып, оны да бағалау парағына енгізіп, мұғалімге өткізеді.

I деңгей тапсырмаларымен жұмыс істеген оқушылардың бағалау парағын мұғалім өзі толтырады.

1. Сабақты қорытындылау.
2. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Сұрақтар бойынша диалог құрау.

5-сабақ

Анама қандай сыйлық сыйлаймын?

1. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. Жақында анаңның туған күні. «Не сыйласам болады екен?» деген сауал төңірегінде ойланып берілген сөз тіркестері арқылы сөйлемдер құрау.
3. 2-тапсырма. Өлеңді түсініп оқу. Ы. Алтынсариннің берілген өлеңін негізге ала отырып, аналарының өз өмірлеріндегі орнын сипаттап айтып беру.
4. 3-тапсырманы «Әңгіме құрастыру» оқыта үйрету ойыны бойынша орындау. Мәтінді түсініп оқып, мазмұның айту.

«Әңгіме құрастыру» оқыту ойыны

Бұл ойын сөйлесу бөлімінің бірінші сабағында оқушылардың материалмен өз бетінше жұмыс жүргізуіне көмектеседі.

Сыныпта қаншалықты сұрақтарды қарастыру қажет болса, соншалықты оқушылардан тұратын топтар болу керек. Мысалы, 5 сұрақ болса, онда топта 5 оқушыдан болуы тиіс, егер 4 сұрақ болса, онда 4 оқушы болуы ке­рек, т.с.с.

Әр оқушыға реттік нөмір беріледі, яғни әр топ­та бірінші, екінші, үшінші және т.б. нөмірлер болады. Мұғалім тақтаға сәйкес материалдың оқулықта орналасуын көрсете отырып, нөмірлерге арнап сұрақтар жазады. Материалды өз бетінше игеруге 20 минут бөледі. Кейінірек әңгімелеу көзінде қолданылатын тезистерді оқушылар сұраққа жауап беру көзінде қолдануына бо­лады. Келесі турда оқушылар өз тобында кезекпен өз сұрақтарына жауап береді.

Екінші турдың уақытын қалай реттеуге болады? Егер топта 5 адамнан болса (яғни әрқайсысының сөйлесуіне 5 минут бөлінеді), сабақтың қалған 25 минуты 5 бөлікке бөлінеді; егер топта 4 адам болса, онда сөйлеуге 6 минуттан беріледі және т.с.с.

Өз әңгімесінің мазмұның түсіндірген соң, оқушы өз тобында бағаланады (яғни бағаны топтың барлық мүшелері қояды).

4. 4-тапсырма. Берілген үлгіге қарап, өз аналарына тілек жазу. Лепті сөйлемдердің жасалуына назар аудару
5. Сабақты қорытындылау.
6. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Суреттегі берілген гүл шоқтарының қайсысын анаңа сыйлар едің?

6-сабақ

Сыйлық жасау дәстүрі

1. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту,

1. Бекіту.
2. 1-тапсырманы орындау.
3. Сөздік жұмысы.

Сөздік

мыңжылдық - тысячелетие

достықтың белгісі - знак дружбы

орта ғасыр - средневековье

сыйлықты таңдау - выбрать подарок

баға - цена

ыңғайсыз жағдай - неудобное положение

1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік дәптерлеріне жазу.

1) Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә) оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.

2) Сөздерден сөз тіркестерін құрау.

3) Сөйлем құрау.

2. 2-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.

3.3-тапсырма. Берілген сөйлемге тиісті тұйық етістіктерді қою. Мәтіндегі түсініксіз сөздерді сөздіктен қарап аудару.

Бұл мәтінді төмендегі берілген рөлдік оқыта үйрету ойыны арқылы да жүргізуге болады.

Пікірталастық және рөлдік оқыта үйрету ойындары

Рөлдік ойын

Дөңгелек үстел, эксперттік комиссияның отырысы, форум және т.б. формада жүргізіледі. Құрал-жабдығы:

1. Рөлдердің, командалардың, топтардың сілтеме көрсеткіштері. Бағалау парағы.
2. Белгі жалауша.
3. «Тайм-аут» кестешесі.

Ойынның жүру барысы

I нұсқа:

Сынып 4-6 адамнан топтарға бөлінеді, олардың әрқайсысына: Реалистер, Оптимистер, Пессимистер, Сарап­шылар, Сыншылар, Байқаушылар рөлдері беріледі. Әр топта Жүргізуші және Кеңесші тағайындалады. Мұғалім келесі мәселе қоя отырып, оны әр топ өз рөлі тұрғысынан қарауды ұсынады.

Дайындыққа бөлінген уақыт (10-15 минут) өткен соң, әр топ өздерінің (рөлдеріне сай) бірге құрған пікір, көзқарастарын ортаға салып, оған дәйектеме келтіріп, өз сызба сурет, есеп берулерімен дәлелдейді. Негізгі (3) топ­тар сөйлеп болған соң, «сарапшылар» немесе «сыншы­лар» тобы шығады. Ол әр топтың жұмысын қорытады, ойлардан дәйектеме келтіріп, дәлелдеу дәрежесін талдайды немесе осал жерлерін сынайды, әр топқа сұрақтар қояды.

«Байқаушылар» тобы барлық топтардың қызметін қорытындылап, ортақ бағалау парағын толтыра отырып, неғұрлым белсенді қатысушыларды атап көрсетеді.

4. 4-тапсырма. Берілген диалогті кезектесіп оқып, өз пікірлерін қосу.
5. Сабақты қорытындылау.
6. Үй тапсырмасы. Қайталау.

7-сабақ

Нәтиже сабақ

1. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
2. Тест сұрақтарына жауап беру.
3. Орынсыз сыйлықтардың қатарына жататынын табыңдар.
4. кітап
5. гүл
6. картина
7. аяқ киім
8. Үйге күнделікті пайдалануға арналған шаруашылық заттар сыйлыққа жата ма?
9. болып жатқан мерекеге байланысты
10. иә, олар да сыйлық болады
11. жоқ, ол заттар сыйлыққа жатпайды
12. дұрыс жауап жоқ
13. Қызыл түсті гүлдер ненің белгісі?
14. адамгершіліктің
15. жастықтың
16. кішіпейілділіктің
17. сүйіспеншіліктің
18. Әйел адамға сыйлауға болмайтын бұйымды табыңдар.
19. галстук
20. алтын, күміс бұйымдары
21. гүл
22. иісмай
23. Ер адамға сыйлауға болмайтын бұйымды табыңдар.
24. галстук
25. үнтаспа
26. кітапша
27. қас жұлғыш
28. Қыз балаға ... сыйлауға болады. Көп нүктенің ор­нына керекті сөзді жазыңдар.
29. велосипед
30. галстук
31. қуыршақ
32. жиһаз
33. Қызғалдақ нені білдіретіндігін табыңдар.

А. құрмет

В. жастық шақ

1. түсіністік
2. үйлесімділік
3. Берілген гүл атаулары құрамына қарай қандай сөздер қатарына жатады? Итмұрын, лалагүл, ақгүл, нарғызгүл.
4. дара сөздер
5. қос сөздер
6. тіркескен сөздер
7. біріккен сөздер
8. Нұсқалардың қайсысы дұрыс берілмеген?
9. әйелдерге - иісмай
10. балаларға - жүзік
11. ерлерге - галстук
12. қыз балаларға - парфюмерия
13. Зергерлік бұйымдарға жатпайтынын табыңдар.
14. жүзік
15. алқа
16. иісмай
17. сырға

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

VI МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Жаз

Кіріспе бөлімі

1-сабақ

Жаз деген...

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.

1.1-тапсырма. Өлеңді мәнерлеп оқу. Тәуелдік жалғауы бар сөздерді теріп жазып, жалғауларын белгілеу.

2. 2-тапсырма. Үлгі бойынша сын есімдерді қатыстырып сөйлемдерді жазып алу.

Үлгі: Мөлдір, салқын бұлақ қай жерде?

3. 3-тапсырма. «Жазғы саяхат» мәтінін түсініп оқып, мазмұнын әңгімелеу.
4. Сабақты қорытындылау.
5. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Жазда қайда демалғандары туралы әңгімелеу.

Сөйлесу бөлімі

2-сабақ

Серуендеу

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.
2. 1-тапсырма. «Серуендеу» тақырыбына берілген сұрақтарды пайдаланып, жұпта диалог құрастыру. Өзара әңгімелесу.
3. 2-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, үш деңгейлі тапсырмаларды орындау.

Ойынның ерекшелігі: бөліктерге бөлінген әрбір кеспеге бір ғана тапсырма кеспесі (онда 1-2 сұрақтан) қойылады. Бір үстелге қызыл түсті кеспелер, екіншісіне - көк, сосын сары, жасыл түсті кеспелер қойылады.

Топ қызыл үстелдегі тапсырманы орындаған соң, көк үстелге, одан жасыл және сары үстелдерге көшеді.

Дайындалуға міндетті түрде уақыт беріледі (5-7 минут).

Командалар бір уақытта ойнайды. Бір үстел басындағы ойынның уақыты немесе тиісті деңгей сұрақтарына жа­уап беру уақыты - 10-12 минут (өр ойыншыға 1,5-2 минут есебінен). Ойын барысында әрбір ойыншы фиш­ка алып отырады. Солардың санына және түсіне қарай баға қойылады. Сөйтіп бір ойында әр оқушы әр түрлі күрделілік деңгейіндегі 18-24 тапсырма орындайды.

Сөздік жұмысы.

Сөздік

сәл - немного

ілгері - вперед

бұлақ - родник

дәмін тату - пробовать вкус

пікір - мнение

асқазан - желудок

шипалы - целебный

жазылу - здесь: выздороветь

3. 4-тапсырма. Сөйлемдерге тиісті сөздерін қойып жазу. Жауап үлгісі:
4. Балалар көп ұзамай бұлақтың (көзін) тапты.
5. Судың дәмі туралы (түрлі) пікірлер айтты.
6. Бұлақтың суы - аса қадірлі, (шипалы) су.
7. Бұлақтың суы (асқазан) ауруын емдейді.
8. Бұлақтың суы (мөлдір).
9. Сабақты қорытындылау.
10. Үй тапсырмасы. 3-тапсырма. Сөздердің тәуелдік жалғауларын белгілеу.

3-сабақ

Жайлаудағы жаз

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Бекіту.

1.1-тапсырма. Қ. Баянбаевтың санағын түсініп, мәнерлеп оқу.

Сөздік жұмысы.

Сөздік

санау - считать

лезде - быстро

қыр - горный хребет, взгорье

өру - подниматься

талғанша - пока не устанут

ұйықтау - спать

балаша - как ребенок

көбею - увеличиваться

2. 2-тапсырма. Сөйлемдердегі сөздердің тәуелдік жалғауларын қойып, қандай жақта тұрғанын белгілеу. Бала атасының ауылына барғанда қандай малдарды көргендігін әңгімелеу.
3. 3-тапсырма. Жаңылтпашты түсініп, таза айтуға жаттығу.
4. 4-тапсырма. Қ. Нұрғалиевтің «Ақ желкен» повесінен үзіндіні түсініп оқу. Төменде берілген сұрақтарға жауап беру.

Сұрақтар:

1. Автор жаз мезгіліндегі таудың шөбін қалай суреттеген?
2. Жұмбақ сырлары неде деп ойлайсыңдар?
3. Сабақты қорытындылау.
4. Үй тапсырмасы. 5-тапсырма. М. Әлімбаевтың жұмбақтарын шешу.

4-сабақ

Нәтиже сабақ

1. Ұйымдастыру кезеңі.

II.Үй тапсырмасын тексеру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Тест және бақылау тапсырмаларын орындау.
2. Тест сұрақтарына жауап беру.
3. Жаз деген не? Сұрақтың жауабын табыңдар.
4. қыстың жалғасы
5. күздің басы
6. көктемнің жалғасы
7. қыстың ортасы
8. Туынды сын есімді сөзді табыңдар.
9. жазғы саяхат
10. биік тау
11. таза ayа
12. жақсы демалыс
13. Жазғы демалысты қайда өткіземіз?
14. мектепте
15. класта
16. атам мен әжемде
17. партада
18. Берілген сөйлемді дұрыс аяқтаңдар. Біз жазда саяхатқа....
19. түсеміз
20. көреміз
21. шомыламыз
22. шығамыз
23. Берілген сөйлемді дұрыс аяқтаңдар. Біз жазда өзенге...
24. түсеміз
25. көреміз
26. шомыламыз
27. шығамыз
28. «Аухау-аухау» деп қай малды шақырамыз?
29. қойды
30. сиырды
31. түйені
32. ешкіні
33. Жаз мезгіліне қатысы жоқ сөзді табыңдар.

А. жайлау

В. гүл

1. боран
2. ыстық
3. Күшейткіш үстеуді табыңдар.
4. ыстық
5. ыстықтау
6. тым ыстық
7. ыстығырақ
8. Қайсысы төрт түлік малға жатпайды?
9. піл
10. қой
11. түйе
12. сиыр
13. Жазда болатын табиғат өзгерісін табыңдар.
14. қар жауып, боран болады
15. қар еріп, күн жылиды
16. жапырақтар сарғайып, күн суиды
17. айнала гүлдеп, күн ысиды

ІІ. Бақылау сұрақтарына жауап беру.

VII МОДУЛЬ

Лексикалық тақырыбы: Менің жазғы демалысым

Грамматикалық тақырыбы: Туынды сын есім. Күшейткіш үстеулер. Тәуелдік жалғау. Етістіктің еткен шағы. Туын­ды сөздердегі түбір мен қосымшаның үндесуі

Кіріспе бөлімі

1-сабақ

Менің жазғы демалысым

1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Модульдің құрылымы мен мақсатын таныстыру.

III. Сабақтың мақсатын, барысын айту.

1. Жаңа тақырыпты түсіндіру. Грамматикалық тақырыпты тірек сызба негізінде түсіндіру.

Етістіктің өткен шағы

1. Бекіту.
2. Сөздік жұмысы.

Сөздік

нағыз - настоящий

ерекше - особенный

түрліше - разнообразный

сағыну - скучать

тынығу - успокоиться

2. 1. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағыналарын түсіндіру, сөздік дәптерлеріне жазу.
3. Сөздерді дұрыс айтуға дағдыландыру: а) мұғалімнің мәнерлеп оқуы; ә) оқушылардың дауыстап қайталауы; б) оқушылардың тізбектеп оқуы.
4. Сөздерден сөз тіркестерін құрау.
5. Сөйлемдер құрау.
6. 1-тапсырма. Берілген мәтінді оқып, мазмұның айту.

4.2-тапсырма. Берілген ережелер бойынша сұрақтарға жауап беру.

1. Туынды сын есімдер қандай сөз таптарынан жасалады?
2. Үстеудің неше мағыналық түрі бар? Күшейткіш үстеу дегеніміз не?
3. Қазақ тілінде жалғаудың неше түрі бар? Тәуелдік жалғаудың басқа жалғау түрлерінен айырмашылығын табыңдар.
4. Өткен шақ қай кезде болған қимылды білдіреді? Неше түрі бар?
5. Туынды сөздердегі түбір мен қосымшаның үндесуі неге байланысты?
6. 3-тапсырма. Төменде берілген сөйлемдерге тиісті туынды сын есімдерді қойып толықтыру.
7. Сабақты қорытындылау.

VII. Үй тапсырмасы. 4-тапсырма. Сөздерді тәуелдеу.