С А Б А Қ № 34

Тақырып: «Өлгендер қайтып келмейді».Тест.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Б.Соқпақбаевтың  өмірі мен шығармашылғытуралы оқушылардың білімдерін пысықтай отырып, олардың білімдерін бақылау,әңгімені талдау.

2.Дамытушылық: оқушылардың қисынды ойлау,ауызекі сөйлеу, өз ойларын толық,еркін айту дағдыларын тапсырма,жарыстар,көркем қойылым арқылы кеңейту.

3.Тәрбиелік: мейрімділікке, адамгершілік патриотизм қасиеттерін арттыру, сөз өнері,көркемөнер дүниесіне сүйіспеншілікпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі:  оқушылардың білімдерін пысықтау сабағы

Сабақтың түрі: дәстүрлі 

Сабақтың әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап,әңгімелесу,пікіралысу,көркемдік қоылым

Сабақтың көрнекілік құралдары: жазушының суреті,

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі,тарих.

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, оқушылардың сабаққа даярлығын бақылау, 

                                           кезекшілермен әңгімелесу, сабақ тақырыбы мен мақсатын айту.

2. 2. Үй тапсырмасын тексеру:
3. Ұжымдық жұмыс - 117б. сұрақтар бойынша әңгімелесу.

2. «Сендердің өмірлеріңде осыған ұқса оқиға болды ма?» леген тақырып бойынша пікір

         алысу.

3. Мәтінді рөлге бөліп оқу.

4. Мәтіннің 2-ші бөлімінен үзінді бойынша көркем қойылымды көріп тамашалау.

3. Сабақ қорытындысы. Мұғалімнің сөзі.

                                                                  Тест  сұрақтары

                                                                       (ашық тест)

1. «Өлгендер қайтып келмейді» деген роман үзіндісінің бас кейіпкерлерін ата.

2. Романның 1 бөлімінде не туралы айтылған?

3. Романның 2 бөлімінде не туралы айтылған?

4. Шығармада қазақ халқының қандай салт-дәстүрлері туралы айтылады?

5. «Жеңге» деген сөзді қалай түсінесің?

6. «Сүйінші» деген сөздің мағынасын қалай түсінесің?

7. Б.Соқпақпаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы не білесің?

Сабақтың тақырыбы: Резюме. Өтініш. Өмірбаян.

.Сабақтың мақсаты:

  \Резюме. Өтініш. Өмірбаян\ туралы жалпы түсінік беру,  мәтінімен жұмыс жүргізуге мүмкіндік бере отырып, жаттығу жұмыстары арқылы сөздік қорын молайту.

Сөйлемнің  жасалу жолдарына көңіл бөле отырып,  ҰБТ-ге дайындықта жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың теориялық білімді бекітуіне ой дәлелдігін қалыптастыруда тіл дамыту.

Аударма мен жұмыс жүйелілігін қалыптастыруға  жол ашу, таза және сауатты жазуға тәрбиелеу..

Көрнекіліктер: сызбалар, оқулық,грамматикалық кесте, тапсырмалар.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру сабағы

Әдіс-тәсілдері: ой тастау, ізденіс, аудару,

Формалары: жекелей, топтық, ұжымдық

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріліп, мәтін мазмұнын ашар түйін сөз оқушылардың таңдауына ұсынылады.

- Резюме деген не?

- Өмірбаян ше?

- Оларды қалай толтыру қажет?

2.Сабақ мақсатымен таныстыру;

Балалар, бүгін біз Іс қағаздарын жазу үлгілерін жалғастырамыз. Түбірге қосымшалардың жалғауы ережесіе сүйене отырып, мәлімет аламыз.Жұмыс жүргізе отырып, мына мақсаттармен таныс болыңдар....

3.Үй тапсырмасын тексеру: Өтініш жазу үлгісін дайындап келу

4.Жаңа сабақты түсіндіру: .

5.Жаңа білімді жинақтау:

Мәтінге сұрақ қою арқылы сөйлеу әрекетін дамыту.

түрлі тапсырма жұмыстарын орындау

6.Сабақты қорыту және бағалау.

Берілген тапсырмалармен жұмыс \оқулықпен , кластермен жұмыс\

7.Үй тапсырмасын түсіндіру: Өмірбаянын әңгімелеуге дағдылану.

Сабақтың тақырыбы: Сенімхат.

Сабақтың мақсаты:

Сенімхат  туралы түсініктерін қабылдауына мүмкіндік бере отырып, жаттығу жұмыстары арқылы сөздік қорын молайту.

Сөз құрамының жасалу жолына  көңіл бөле отырып,  ҰБТ-ге дайындықта жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың теориялық білімді бекітуіне ой дәлелдігін қалыптастыру.

Ізденіс пен жұмыс жүйелілігін қалыптастыруға  жол ашуға тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: сызбалар, оқулық,грамматикалық кесте, тапсырмалар.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру сабағы

Әдіс-тәсілдері: ой тастау, ізденіс, аудару,

Формалары: жекелей, топтық, ұжымдық

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріліп,ҰБТ-ге дайындық саласына қатысты  сабақ мазмұнын ашар түйін сөз оқушылардың таңдауына ұсынылады.

Сабақ мақсатымен таныстыру;

Балалар, бүгін біз  \Сенімхат\ тақырыбына хабарлама жазбастан бұрын бірнеше тапсырмаларды ізденіп, ой тастаймыз. . Етістіктің шақтары, болымсыз етістіктің , туынды етістіктің жасалуы ережесіне сүйене отырып, сөз тіркестері және сөйлемді дұрыс жазумен қатар шығарма жазуға ізденіп жұмыс істейміз.

Үй тапсырмасын тексеру:  : Мәтінді оқып, сөйлемді аяқтаңдар

Жаңа сабақты түсіндіру:

Жаңа білімді жинақтау:

түрлі тапсырма жұмыстарын орындау\етістіктің шақтары,сөз тіркесі, сөйлем жасау, ережені еске түсіру\

Сабақты қорыту және бағалау.

Қазақстанның халықаралық қатынастары туралы кластерлеу

Үй тапсырмасын түсіндіру:

\Мінездеме\ тақырыбына мәтін жазу

Сабақтың тақырыбы: Іс қағаздары. Визит карточкалары

.Сабақтың мақсаты:

 Визит карточкалары туралы жалпы түсінік беру,  мәтінімен жұмыс жүргізуге мүмкіндік бере отырып, жаттығу жұмыстары арқылы сөздік қорын молайту.

Сөйлемнің  жасалу жолдарына көңіл бөле отырып,  ҰБТ-ге дайындықта жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың теориялық білімді бекітуіне ой дәлелдігін қалыптастыруда тіл дамыту.

Аударма мен жұмыс жүйелілігін қалыптастыруға  жол ашу, таза және сауатты жазуға тәрбиелеу..

Көрнекіліктер: сызбалар, оқулық,грамматикалық кесте, тапсырмалар.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгеру сабағы

Әдіс-тәсілдері: ой тастау, ізденіс, аудару,

Формалары: жекелей, топтық, ұжымдық

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріліп, мәтін мазмұнын ашар түйін сөз оқушылардың таңдауына ұсынылады.

- Іс қағаздарын жаза білеміз бе?

- Оларды қалай толтыру қажет?

2.Сабақ мақсатымен таныстыру;

Балалар, бүгін біз Іс қағаздарын жазу туралы мәтінмен жұмыс жүргіземіз. Түбірге қосымшалардың жалғауы ережесіе сүйене отырып, мәлімет аламыз.Жұмыс жүргізе отырып, мына мақсаттармен таныс болыңдар....

3.Үй тапсырмасын тексеру: \Мамандық таңдау – жауапты іс\ тақырыбына шығарма жазу

4.Жаңа сабақты түсіндіру: .

5.Жаңа білімді жинақтау:

Мәтінге сұрақ қою арқылы сөйлеу әрекетін дамыту.

түрлі тапсырма жұмыстарын орындау

6.Сабақты қорыту және бағалау.

Берілген тапсырмалармен жұмыс \оқулықпен , кластермен жұмыс\

7.Үй тапсырмасын түсіндіру: Іс қағаздарын жазуға дағдылану

Сабақтың тақырыбы: Бата.

Сабақтың мақсаты:.

1) Білімділік.

Оқушыларға бата туралы түсінік беріп, одан үлгі , өнеге алу сөйлеу тілін дамыту, сөздік қорын толықтыру , сондай-ақ өз беттерінше сай сөйлеге үйрету;

Дамытушылық.

   Тақырыпты өрбітіп , ауызекі сөйлеуге , мәнерлеп оқуға үйрету , оқушылардың білімін пысықтау, алған білімдерін шығармашылықты қолдана білуге дағдыландыру.

 Тәрбиелік.

  Оқушыларды адамгершілікке үндеу, жаман әдеттен сақтандыру, өз ұлтының дәстүрін қадірлегу тәрбиелеу.

Сабақтың түрі. Панарамалық сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілдері. Сұрақ – жауап, баяндау, түсіндіру.

Сабақты жабдықтау.

Мақал- мәтелдер, кәртішкелер.

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру.

Оқушылармен амандасу.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1) кәртішкелер үлестіру.

2) Сұрақ-жауап.

1) Қазақтың ұлтық тағамын ата?

2) Ет тағамдарды ата?

3) Сүт тағамдарын ата?

3. Сызбалар бойынша әр түрлі сөз тіркестерін құрастыр:

Сын есім + зат есім.

Зат есім + етістік.

Зат есім + зат есім.

Сын есім + зат есім.

 3) Жаңа сабақ.

Түсіндіру. Бата.

   Батаны ақсақалдар, жасы үлкен адамдар береді.

Тілек –бата сөздер –халықтың ежелгі мұрасы. Батада жерін, елін қорғауға шақырады.

Баталар: Наурыз баталары:

 Дастарған баталары болады.

2) Тақырыпқа арналған сөздік.

Бата-благословение.

Ақсақалдар – пожелой человек, қорғауға – защищать, мұра- наследие.

Программалық тақырып.

  Тәуелді септеу.

 Грамматикалық тапсырма.

Тәуелдік септеудің кестесі

Бата сөзін жай септеу.

А. Бата баталардың.

І. Батаның баталардың.

Б. Батаға баталарға.

Т. Батаны баталарды.

Ж. батада баталарда.

Ш. Батадан баталардан.

К. Батамен баталармен.

Бата сөзін тәуелді асептеу.

1. II III

А. Батам                       батаң                              батасы

І.батамның                   батанңың                       батасының

Б. Батама                      батана                            батасына

Т. Батамды                   батанды                         батасын

Ж. батамда                    батанда                         батасында

Ш. Батамнан                 батанңан                       батасынан

К. Батамен                    батаңмен                       батасымен

6) Сөз тіркесімен сөйлем ойла.

Бата сөздер, наурыз бата, әкем өте жақсы бата сөздер айтты. Атам наурыз бата берді.

7) Тест.

IV Қорытындылау. Бекіту.

Оқулықтағы мақал-мәтелді оқу.

Үйге: Бата жаттау.

Сабақтың тақырыбы: Мал бағу.

Сабақтың мақсаты.

1.Білімділік.

Тәуелдіь жай септеу жалғауларын қайталау, төрт түлік туралы мәлімет беру, және оны меңгерту , танымдық қабілеттерін арттыру.

2.Дамытушылық.

  Оқушылардың сөздік қорын дамытып, сөйлеу мәнерін жетілдіру, ізденімпаздың қасиеттерін қалыптастыру.

3.Тәрбиелік.

Туған елге, жерге, мемлекеттік тілге деген патриоттық сезімін ояту, табиғатты, жан-жануарларды аялауға баулу.

4.Сабақтың әдісі.

Сұрақ – жауап.

5.Сабақтың көрнекілігі.

Жануарлардың суреттері оқулықтар үнтасна кестелер, табиғат суреттері.

6.Сабақтың барысы

I Ұйымдастыру

Тіл дамыту мақсатында кезекшілермен жұмыс.

II Үй тапсырмасын сұрау.

1) Мына сызба бойынша сөйлем құра

Сыныпты екі топқа бөлу.

I топ жай септеу. Бөлме.

II топ тәуелді септеу. Әже

Буын диктант жазғызу.

III. Жаңа сабақ.

1) Сабақтың мақсатымен , тақырыбымен оқушыларды таныстыру.

2) Мәтінді оқыту. (ауызша).

Сөздікпен жұмыс.

3) Балалар менің мына бір сұрағыма жауап берініздерші, қандай жануарларды білеміз.

Сондай-ақ жануарларды қалай топтай аламыз?

Иә , жануарлар жобайы және үй жануарлары болып бөлінеді. Ал кәнекей ендеше тек қана бүгін біз үй жануарлары жайлы әңгімелесеміз.

4) Суретке қарап әңгіме құрастыру.

5) Грамматикалық тапсырма. Берілген сөздерді жалғау түрлеріне қарай бағнаға бөліп жазу.

Топтық жұмыс.

 I топ. 1.2. жаттығу.

 II топ. 1.5. жаттығу.

IV Бекіту.

 Кластер. Төрт түлік.

 V Үйге 1.4. жат

Сабақ жоспары.

Сабақтың тақырыбы: Қонақ күту. Күрделі зат есім.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік.

   Жаңа сөздерді дұрыс айтуға , сөйлемдерде дұрыс пайдалана білу, тақырып төңірегінде сөйлеу білуге үйрету.

2.Дамытушылық.

Сөздік қорларынмолайту, тілге тән дыбыстарды дұрыс айтуға тілдерін жаттықтыру. Тындап түсіну, сөйлеу, жазу әрекеттерін дамыту.

3.Тәрбиелік.

Адамгершілікке , үлкенді сыйлау білуге тәрбиелеу.

4.Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

5.Сабақтың әдісі. Баяндау, сұрақ-жауап жеке және топтық жұмыс.

6.Сабақтың көрнекілігі: тақта, оқулық,  кесте , кәртішкелер, үнтасына.

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру.

Оқушылармен амандасу.

Сыныпта кім кезекші?

Сыныпта кім жоқ?

Ауа-райы қандай?

2. Үй тапсырмасын сұрау.
3. 3 оқушыға кәртішке үлестіру.
4. Мәтіннің мазмұның сұрау.
5. Мына сөздерді тәуелді септеу.

Әкем.

   I                               II                                      III

Әкем                      әкемнің                            әкесі

әкемнің                  әкені                                әкесінен

әкеме                     әкене                                әкесіне

әкемді                    әкенді                              әкесін

әкемде                   әкенде                              әкесінде

әкемнен                 әкеннен                           әкесінен

әкемен                   әкеңмен                           әкесімен

III. Жаңа сабақ.

 Сөздік жұмыс. (44 бет)

Үнтаспадан сөздерді тындатып, қайталатқыз.

Жаңа сөздермен сөз тіркесін , сөйлем құрастыру.

Жолаушы келді. Жолда жолаушы келе жатыр. Мылтық алды. Әкем дүкеннен мылтық сатып алды.

Мәтінмен жұмыс.

үнтастадан мәтінді тындау.

Мәтіннен жаңа сөздерді табу, дәпретге жазу.

Жолаушы төрге отырды, сыбаға сақтаған , арнайы қонақ.

таныс емес сөздерді атау.

Әрқашан , сыйлы , бұйымтай

– мәтіннің мазмұның ашу мақсатымен сұрақтар қоясын.

Қазақ халқының дәстүрі бойынша сырттан келген жолаушы рұқсатсыз не істемеген?

Ол қандай тұрғын?

Қонақты қайда кіргізеді?

Қонақ нені шешкен?

Кімдермен амандасады?

Қонақты қайда отырғызады?

Алдымен не береді?

Қонаққа не сақтаған?

Грамматикалық тақырып.

Жаттығу жұмыстары

Жеке жұмыс.

   1.5. Жаттығу. Күрделі зат есімді тауып дәптерге жазу.

Ақтөбе, Қызылорда, бала-шағаңыз, БҰҰ, ҚР.

Оқулықпен жұмыс. Диологты оқып аудару.

Топтық жұмыс.

I топ. Қонақ күту рәсімінен шағын

II  топ. Қонаққа шақыру.

IV.Бекіту.

V.Үйге: 1.6 жаттығу.

Сабақ жоспары.

Сабақтың мақсаты. Көру диктанты.

Сабақтың мақсаты.

Диктанттың негізгі мақсаты – оқушылардың көру, есте сақтау қабілетін дамыту арқылы қазақ сөздерін сауатты жазуға үйрету.

 Диктант мәтіні тақтаға ертерек жазылады, оқушылар мәтінді екі-үш рет оқып, шығады. Бір минут асықпай қарап алғаннан кейін, оны сол көргені бойынша есте сақтауларына уақыт беріледі. Содан кейін мәтін жазылады. Оқушылар оқығанын еске түсіріп, дәптерге жазады.

Көру диктанты.

Дерттің төркіні танылды дегенше,

Жарты шипасы табылды де.

Мың себеп бар ауруға,

Бір-ақ жол бар сауығуға.

Ежелгі ауру лезде ада болмас.

Сыздаған жерді сипама,

Күлдіреген жерге қол тигізбе.

Іш ауырса – ауызынды тый,

Көз ауырса – қолыңды тый.

6. «Шарапқа қандым» дегенше,

         «Шатаққа қалдым» де.

7. Шалқарға батқаннан, шарапқа батып өлген көп.

Үйге: қайталау.

Сабақ жоспары.

Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойындары.

Сабақтың мақсаты:

1) Білімділік.

  Ұлттық ойындар туралы түсінік беру. Ұлттық ойындар түрлерімен таныстыру.

   Грамматика бойынша көмекші есімдерді түсіндіру.

2. Дамытушылық.

  Ұлттық  ойындарды ойнай отырып оқушылардың ойлау қабілетін артыру.

3.Тәрбиелік.

  Қазақ халқының салт-дәстүрін білуге тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: Көмекші есім сөздер туралы жазылған кесте. Ұлттық ойындар суреттері.

Сабақ барысы.

1. Ұйымдастыру.
2. Үй тапсырмасын қайталау.

1) Грамматиканы қайталау. Сызба арқылы омоним , антоним, синоим сөздер жаз.

≈ Синоним         әдели      сұрау     көркем

→  ←  антоним          ақ  →  ← қара, жақсы →  ← жаман

 =  ≠  омоним   ат =  ≠

                         ат ²=   ≠  стреляй

                         ат³   = ≠  конь, лошадь.

2) Мына сөйлемге синтаксистік талдау жаса. (1 оқушы). «Шүлен» деп бай адамдардың кедей адамдарға беретін материалдың көмегін айтқан.

3) Сызбалар бойынша әр түрлі сөз тіркестерін құрастыру.

Зат еім + етістік               бала келеді

Сан есім + зат есім          үш кітап

Сын есім + зат есім         жақсы маман

III. Жаңа сабақ. Ұлттық ойындар.

1) «Ұлттық ойындар» атты мәтінді оқу.

2) Мазмұның түсіндіру.

3) Мәтіндегі жаңа сөздермен таныстыру.

Жаңа сөздер.

Тұрмыс – быт

Салт – дәстүр – обычай

Көбінесе – многие, в основном

Сүйек – кость

Тобық – лодышка

Байланысты – связоно

4) Мәтіннің мазмұның орыс тіліне аудартқызу.

5)  Кластер. Ұлттық ойындар.

 6) Грамматика. Көмекші есімдер.

7) Грамматикалық тапсырма.

   Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қойып, көмекші есімді табу.

Қала іші                                Аялдаманың алды

Ауылдың сырты                         Төсектін жаны

Көпірдің үсті                              Орманның жаны

Ұлттық ойындар сөзін септеу.

         А.с. ұлттық ойындар

         І.с. ұлттық ойындардың

         Б.с. ұлттық ойындарға

         Т.с. ұлттық ойындарды

         Ж.с. ұлттық ойындарда

         Ш.с.  ұлттық ойындардан

          К.с. ұлттық ойындармен

9) Ұлттық ойындар сөзіне дыбыстық талдау жасау.

Ұлттық ойындар.

  Дауысты , дауыссыз, жуан жіңішке, еріндік, езулік, ашық, қысаң, ұяң,

         5              8              5          -               2            3          3         3         1

үнді, қатаң

        4       3

 Ұлт-тық ой-ын – дар. 5 буын, 3 түйық буын, 2 бітеу буын.

IV.Қорытындылау. Аузша жауап беру.

1) ұлттық ойындардың қандай түрлері бар?

2) Олар жануарлардың нелерін пайдаланады?

3) Ұлттық ойындарды қай мейрамда ойнаймыз?

ҰБТ –ға дайындық. Тест.

V.Үйге : 1.5 жаттығу.

«ЕЛ ОРДАСЫ» - САЯХАТ САБАҒЫ

Сабақтың мақсаты:

—диалогтік сөйлеуді қалыптастыру;

— монологтік сөйлеуді калыптастыру

— өз ойын, тұжырымын сипаттауға жүйелі беруді калыптастыру.

Сабақтың міндеті:

— затқа, үғымға тән басты белгілерді сипаттай білу дағдысын қалыптастыру;

—  мәтіннен кажетті ақпаратты таба білуді қалыптастыру;

- орфографиялық дағдысын қалыпптастыру.

Оқушыларға бірнеше дүниежүзіне белгілі қалалардың символдары көрсетіледі.

Мұғалім: Бұл қандай қалаларды естеріңе түсіреді?

Оқушылардан жауаптар алынады.

Лондан — Англияның астанасы.

Париж - Францияның астанасы.

Вашингтон — Американың астанасы.

Астана — Қазақстанның астанасы.

Пекин — Қытайдың астанасы.

2. Мына сөздердің ішінде қайсысы «Астана» сөзімен тіркесе алады. (Сөздер көрнекілікке дайындалады немесе тактаға жазылады).

әйгілі                      ыстық

бүгінгі                     үлкен

суық                       болашақ

қатал                      әсем

тарихи                     зөулім

Бұл қатарда жаңа сездер де бар. Оларды таныс синоним сездермен қатар берсек, жаңа сөздің мағынасын түсіңдіру жеңіл болады. Мысалы, белгілі қала — әйгілі қала,

3. Мұғалім: Балалар, Астанада кім болды? Болғандар қол көтереді. Ал болмаған оқушыларға Астана туралы окып білейік деп тапсырма беріледі.

Мәтін

Қай елдің болса да астанасының аты мемлекеттік рәмізі тәріздес. Мысалы, Мәскеу десе - Ресей, Пекин десе — Қытай, Лондон десе — Англия мемлекеттерін көз алдымызға елестетеміз.

Біздің мемлекетіміздің бас қаласы - Астана. Бүгіңде Астананың аты әлемге әйгілі. Бұл өңір — талай

тарихи оқиғаларды бастан өткізген қасиетті елке. Тарихшьшардың айтуы бойынша, өткен ғасырларда осы күнгі Астана тұрған орын ғұндардың батыстағы бір ордасы болған.

Астана қаласы Солтүстік Қазақстан аймағыңца орналасқан. Бұл жердің ауасы таза, қысы қатал, жазы ыстық болады.

Астана — болашағы үлкен қала. Мұнда әсем, зәулім ғимараттар салынып жатыр.

Астана іскерлік және мәдени орталыққа айналды.

Мұғалім: Балалар, бүгін біз Астанаға саяхатқа шығамыз. Бізге гид, жүргізуші, топтың жетекшісі керек.

Рольдерді бөліп береміз. Аддын ала Астананың картасы, көрнекі жерлердің суреті, қабырға тақтаға ілінеді (айнала). Гид рөлін 4 оқушыға бөліп береміз. Әрқайсысы бір ғимаратты сипаттайды.

Мұғалім: Біз сендермен Астанаға саяхатқа шығамыз. Автобустан орын алыңдар.

Мұғалім: Балалар, автобуста өздерінді тәртіпті ұстандар.

Балаларға орынды еркін тандатуға болады. Мұғалім 1-орындықка жайғасады. Жүргізуші алдыңғы орынға отырады. Гидтің тапсырмалары алдын ала карточкаға жазылып беріледі.

1-карточка

Өзінді таныстыр. Есілдің сол жағалауына шақыр-«Салтанат сарайы» туралы айт.

2-карточка

Президенттің жаңа ақ сарайының сипаты: бес қабатты, шығыс өрнегімен күмбезі бар ұлттық нақышта өрнектелгенін айт.

3-карточка

Қаланың орталығында, Есіл өзені бойында сәулетті үйлер, еуроазиялық үлгідегі көп қабатты ғимараттар туралы айт.

4-карточка

Парламент үйінің алдындағы қазақтың үш биінің ескерткіші туралы айт.

Гид: Сөлеметсіздер ме, менің атым .... Бүгін біз Есіл өзенінің сол жағалауыңда боламыз. Сол жаққа қараңдар, бұл — Салтанат сарайы. Бұнда кездесулер өтті. Астананың тарихы туралы не білесіңцер? (Жауап болмаса, мұғалім көмекке келеді).

Мұғалім: Мәтінді окиық. Жауапты табамыз.

Мәтіннен қажетті үзінді табылып оқылады.

Гид: — Астананың қысы қатал. Неге екенін кім біледі?

Мұғалім: Жауапты мәтіннен іздейік. Астана қайда орналасқан?

Үзінді оқылады.

Гид: Мына зәулім ғимаратгы «Триумф» деп атайды. «Зеулім» деп нені айтады?

Балалардың жауабы тыңдалады.

Гид: — Ал мынау «Бәйтерек». Бәйтерек үш бөліктен тұрады. Ең жоғарғы жағында - «Аялы Алақан» композициясын тамашалауға болады. Бәйтеректе Нұрсүлтаи Назарбаевтың алақанының таңбасы бар.

Мынау — Көк орда. Онда Президент отырады. Қалай ойлайсындар, неге Көк Ордадеп аталған?

Оқушы жауаптары алынады. Орда - қала деген мағынаны береді.

Гид: Осымен шағын саяхатымыз аяқталды.

Мұғалім: Балалар, сұрақтарың бар ма? («Менің Казақстаным» әнін айтқызамыз).

Енді Астана туралы өз әсерлеріңді 7-8 сөйлем түріңде жазыңдар.

Сабақ кррытындыланады.

Мәтін бойынша томендегідей лексика-грамматакалық жаттығуларды орындатуға болады.

1-тансырма. Сөйлемді аяқтаңыз.

1. Біздің мемлекетіміздің бас қаласы —...

2 Астана қаласы Солтүсгік Казақстан аймағыңда...

3. Астана — болашағы үлкен...
4. Астана іскерлік және мәдени орталыққа...
5. Бүл жерцің ауасы таза, қысы қатал, жазы ыстық...

2-тансырма. Берілген сөйілемдердегі қарамен жазылған создерді бастауыш  етін, сөйлем құрандар.

1. Мемлекеттік рәміздерімізге зор құрметпен қараймыз.
2. Астана қаласының тазалығы жоғары.
3. Астанамызды іскерлік және мәдени орталық деп санайды.

3-тансырма. Дүние жұзі бойынша қандай мемлекеттердің астаналарын білесіндер? Атап  айтындар.

4-тансырма. Сөйлемдердің соңына тиісті тыныс белгісін қойындар.

Таң атты ма Қалаға көктем келді Армысың, Көктем не деген керемет Ғажап сағат қанша екен Міне, қызықмен ұйықтап қалыппын.

5-тапсырма. Мәтінді пайдалана отырып, сөйлемдердің дұрыс не бұрыстығын анықтандар.

1. Біздің мемлекетіміздің бас қаласы — Астана.
2. Бүгінде Астананың аты әлемге әйгілі емес.
3. Астана қаласы Солтүстік Қазақстан аймағында орналаспаған.
4. Астана — болашағы үлкен қала,
5. Бұл өңір — талай тарихи оқиғаларды бастан өткізген қасиетті өлке.
6. Бұл жердің ауасы таза, қысы қатал, жазы ыстык болмайды.

Дұрыс

6- тапсырма. Томендегі берілген эпитеттердің кай қатарын Астана сөзімен тіркестіре жазуға болады.

а) жас, көрікті, нәзік, ерекше.

ә) әсем,өзгерген, тамаша, зәулім.

б) таза, әсерлі, сүйкімді. ұлттық.

7-тансырма. Картадан Қазақстанның ірі-ірі калаларын атандар. Астанаға жақын, алыстығын айтып беріңдер. Қазақстанның әр түрлі қалаларына саяхат жасан, өз бағыттарыңды айтып беріңдер.

Сөйлеу үлгісі: алдымен ... баруға болады; жолшыбай ... калалар бар; ... керемет екен; ... араладым; ... таң қалдым: ... бірге ... кыдырайық; саяхатымның соңында ... араладым; ... бұрын көрмеппін;... көргім келеді.

Үйге тапсырма.

Мұғалім: Әр елдің өз астанасы бар. Ал ол не үшін керек? Осы сұраққа жауап іздеу үшін әр тақырыпты бөліп беруге болады. Олар келесі сабақта тақырыпка қарай мәлімет жинап әңгімелеуі қажет. Суреттер әкелу тапсырылады

Гид: — Ал мынау «Бәйтерек». Бөйтерек үш бөліктен түрады. Ең жоғарғы жағында - «Аялы Алақан» композициясын тамашалауға болады. Бәйтеректе Нұрсүлтаи Назарбаевтың алакдньшың таңбасы бар.

Мынау — Көк орда. Онда Президент отырады. Қалайойлайсындар, неге Көк Ордадеп аталған?

Оқушы жауаптары алынады. Орда - қала деген мағьшаны береді.

Гид: Осымен шағын саяхатымыз аяқгалды.

Мұгалім: Балалар, сұрақгарың бар ма? («Менің К,а зақстаным» әнін айтқызамыз).

Енді Астана туралы өз өсерлеріңді 7-8 сөйлем түріңце жазыңдар.

Саб ақ кррытындыланады.

Мәтін бойынша томендегідей лексика-грамматакалықжаттыгуларды орындатуга болады.

1-тансырма. Сойлемді аяқтаңыз.

1. Біздің мемлекетіміздің бас қаласы —...

2 Астаиа қаласы Солтүсгік Кдзақстан аймағыңда...

3. Астана — болашағы үлкен...
4. Астана іскерлік жөне мөдени орталыққа...
5. Бүл жерцің ауасы таза, қысы қатал, жазы ыстық... 2-тансырма. Берілген сөй.іемдердегі қарамен

жазылган создерді баеіа>ъші етін, сойлем құран;і,ар.

1. Мемлекеттік роміздерімізге зор құрметпен қараймыз.
2. Астана қаласыныңтазалығы жоғары.
3. Астаиамызды іскерлік және мәдени орталықдеп санайды.

3-тансырма. Дүние жұзі бойынша қандай мемлекеттердің астаналарыи білесіцдер? Атяа айтындар.

4-т-ансырма. Сойлемдердің соңына гаісіі тыныс белгісін қойындар.

Таң атты ма Қалаға көктем келді Армысың, Көктем не деген керемет Ғажап сағат қанша екен Міне, қызықмен ұйықтап қалыппын.

5-тапсырма. Мәтінді найдалана отырыи, сойлемдердің дүрыс не бүрысшіын анықтанд.ар.

1. Біздінмемлекетіміздіңбас қаласы — Астана.
2. Бүгінде Астананың аты әлемге әйгілі емес.
3. Астана қаалсы Солтүстік Қазақстан аймағында орналаспаған.
4. Астана — болашағы үлкен қала,
5. Бүл өңір — талай тарихи оқиғаларды бастан өткізген қасиетті өлке.
6. Бүл жердің ауасы таза, қысы қатал, жазы ыстык болмайды.

Дүрыс

6~тапсырма. Томендегі берілген эпитетгердің кай қатарын Астана созімен тіркесгіре жазуіа болады.

а) жас, көрікті, нәзік, ерекше.

ә) өсем,өзгерген, тамаша, зәулім.

б) таза, өсерлі, сүйкімді. ұлттық. 7-тансырма. Картадан Қазақстанның ірі-ірі

калаларын атаидар. Астанага жақыи, алыстыгын айгып беріңдер. Қазақстанның әр түрлі қалаларына саяхат жасан, оз багыттарыңды айтьш беріцдер.

Сойлеу үлгісі: алдымен ... баруға болады; жолшыбай ... калалар бар; ... керемет екен; ... араладым; ... таң қалдым: ... бірге ... кыдырайық; саяхатымның соңында ... араладым; ... бұрын көрмеппін;... көргім келеді.

Үйге тапсырма.

Мүгалім: Ор елдің өз астанасы бар. Ал ол не үшін керек? Осы сұраққа жауап іздеу үшін өр тақьірьшты бөліп беруге болады. Олар келесі сабақта тақырыика қарай мөлімет жинан өңгімелеуі қажет. Суреггер өкелу тапсырыл

ГРАММАТИКА ЕЛІНЕ САЯХАТ

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: оқушылардың жалпы грамматика бойынша алған білімдерін топтау, жинақтау. Ауызекі сөйлеу тілінде қазақ тілі грамматикалық зандылықтарын дүрыс қолдана білуге дағдыландыру.
2. Дамытушылық: оқушының дүниетанымын кеңейту, ауызша ойлау мен сөйлеу қабілетін дамыту, сөз тіркесін жөне сөйлем қүрау дағдысын қалыптастыру.
3. Төрбиелік: өзге үлт окілдеріне өзі мекендеген аймақты, сол өжені қүрметтеу сезімін ояту.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірме қағаздар, кесте, тірек-схемалар.

Сабақтың түрі: саяхат, сайыс сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, талдау

Сабақтың типі: бекіту, қорыту.

Сабақтың барысы: 1. Үйымдастыру кезеңі: оқушылармең сәдемдесу, оқушыларды түгендеу. Сабаққа деген дайыңцығың тексеру.

2. Мұғалімнің ыріспе сөзі: оқушылардың өтілген тақырьш бойьшша алған білімдерін сарапқа салу мақсатында өтілгелі отырған бүгінгі сабағымыздың тақырыбын "Грамматика еліне саяхат" деп атадым. Осы сабағымызда алуан түрлі сүрақтар арқылы оқушылар өз білімдерін ортаға салмақ.

1-тапсырма: "Фонетика" тақырыбына байланысты сұрақ-жауап:

- Фонетика нені зерттейді?

- Қазақ алфавитіңде неше әріп бар?

- Қазақ тілінде неше дыбыс бар?

- Неше дауысты, неше дауыссыз дыбыс бар?

- Дауысты дыбыстар неше топқа жіктеледі?

-  Дауыссыз дыбыстардың жіктелуін атаңдар.

- Дауысты, дауыссыз дыбыстардың емлесін атаңдар.

- Буын дегеніміз не? Мысал келтір.

- Тасымал дегеніміз не?

- Екпін сөздің қай буынына түседі?

- Үндестік заңы дегеніміз не?

- Дыбыс үндестігі қандай екі түрге бөлінеді? 2-тапсырма: Фонетикалық талдау.

Кітабым, әсемпаз сияқты сөздерді талдап көрейік: к - дауыссыз, үн қатысына қарай қатаң, жасалу орнына қарай тіл ортасы, айтылуына қарай шүғыл дыбыс. і - дауысты, жіңішке, қысаң, езулік дыбыс; т - дауыссыз, қатаң, тіс, шүғыл дыбыс; а - дауысты, жуан, ашық, езулік дыбыс;

1 1Л

6 - дауыссыз, үяң, ерін, шүғыл дыбыс;

ы - дауысты, жуан, қысаң, езулік дыбыс.

Кі - ашық буын, та - ашық буын, бым - бітеу буын.

7  - әріп, 7 - дыбыс бар.

Кітап сөзінің соңғы п дыбысы қосымшаның алғашқы ы дауысты дыбысының әсерінен үяңданып, б дыбысына өзгерген.

Әсемпаз:

ә - дауысты, жіңішке, ашық езулік дыбыс;

с - дауыссыз, қатаң, тіс, ызың дыбыс;

е - дауысты, жіңішке, ашық, езулік дыбыс;

м - дауыссыз, үнді, мүрын жолды дыбыс;

п - дауыссыз, қатаң, ерін, шүғыл дыбыс;

а - дауысты, жуын, ашық, езулік дыбыс;

з - дауыссыз, үяң, тіс, ызың дыбыс;

ә - ашық буын, сем-бітеу буын, паз - бітеу буын.

7-өріп, 7-дыбысбар.

3-тапсырма: Лексика.

- Лексика нені зерттейді?

- Сөз және оның мағынасы.

- Антоним, синоним, омонимдердің анықтамасын айтып, мысал келтіріндер.

- Басқа тілден енген қандай сөздерді білесіңдер?

- Диалект және кәсіби сөздерге мысал келтіріңдер.

- Көнерген сөздер мен неологизмдерге мысал келтіріндер.

- Қандай түрақты сөз тіркестерін білесіңдер?

- Қандай мақал-мәтелдерді білесіндер? 4-тапсырма: Түрақты сөз тіркестерін аударыңдар.

Қой аузынан шөп алмас, ит жанды, жүмған аузын ашпау, көзді ашып жүмғанша, тайға таңба басқандай, жүрек жүтқан, тіс жармау, біреудің ала жібін аттамау.

5-тапсырма: Мақалдарды аяқтаңдар.

1. Ер жігіттің екі сөйлегені - ...
2. Ана сүті бой өсіреді... Ана тілі ой ...
3. Тәрбие басы - ... Өнер алды - ...
4. Отансыз адам - ...
5. Туғанжердей ... Туғанелдей ...

6-тапсырма: Сөздердің жасалуы.

- Сөздердің жасалуы мен сөздік қүрамның арасыңда қаңдай байланыс бар?

- Сөзжасам деген не?

- Сөздердің жасалуының қаңдай жолдары бар?

- Сөздің қүрамы неден түрады?

- Дара және күрделі сөздердің айырмашылығы қандай?

-  Күрделі сөздердің жасалу жолына қарай түрлері бар? Мысал келтіріңдер.

7-тапсырма: Морфология бойынша сүрақтар.

- Негізгі сөз бен көмекші сөздің айырмашылығы қаңдай?

- Қазақ тілінде неше сәз табы бар?

- Зат есімнің жалғауы бар?

- Сын есімнің неше шырайы бар, оларды атап бер.

- Сан есім мағынасына қарай неше түрге бәлінеді?

- Есімдіктер мағынасына қарай неше топқа бөлінеді?

- Етістік дегеніміз не?

- Етістіктің шақтарын ата.

- Етістіктің райларын ата.

- Үстеу мағынасы жағынан қандай түрлерге бәлінеді?

- Қандай еліктеу сөздерді білеміз?

- Шылаулар қаңдай сипатына қарай септеулік, жалғаулық, демеулік болып бәлінеді?

8-тапсырма: Сәйлемді сөз қүрамына талдаңдар.

Қазақ хандығында ең жоғарғы билеуші хан болды.

қазақ - түбір сөз, зат есім, жалпы, негізгі, дара, деректі.

хандығында - түбірі хан, зат есім, жалпы, дара, дығ - сөз түрлендіруші жүрнақ, ы - III жақтағы тәуелдік жалғау, нда -жатыс септік жалғауы.

9-тапсырма: Синтаксис.

- Сөйлем дегеніміз не?

- Сөйлемнің түрлерін ата.

- Сөйлемнің түрлаулы мүшелерін ата.

- Сөйлемнің түрлаусыз мүшелерін ата.

- Қүрмалас сәйлем дегеніміз не?

- Салалас қүрмалас сөйлемнің неше түрі бар?

- Сабақтас қүрмалас сөйлемнің неше түрі бар?

- Төл сәз деген не?

- Төлеу сөз деген не?

10-тапсырма: Салалас қүрмалас сәйлемдерді аударыңдар.

В городском саду по соседству играл оркестр и пел хор песенников. Из туч то летит холодный дождь, то вдруг туманом, залепляя глаза, повалит водянистый снег. Скоро закипел самовар и мы принялись пить чай.

11-тапсырма: Сабақтас қүрмалас сөйлемді аяқтандар.

Мен мектептен келсем,.... Олар жаңбыр басталысымен ... Марат күннің суығына қарамастан,....

Үйге тапсырма: Грамматиканы қайталау.

Сабақты қорытындылау.

    8–сынып. № 92.

Мазмұндама. № 4.

Мақсаты:    «Тарихи ғажайыптар» әңгімесімен  таныстырып,мазмұндама  жазу.

                       Мазмұнын  ашып,сөйлемдегі  грамматикалық  байланыстарды

                      сақтай   отырып,сауатты,  таза  жазуға  баулу.

                      Ұқыпты тындап есте сақтау қабілеттерін арттыру.

Сабақтың түрі:  бақылау

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Мазмұндама жазуға даярлану.

1. Мәтінді түсініп оқып,есте сақтау.

                                             Тарихи ғажайыптар.

        Қазақ даласынан табылып жатқан археологиялық ескерткіштер әлемді таңғалдырып келеді.

       «Алтын адам» деген атқа ие болған ғажайып ескерткіш 1969-1970 жылдары

Есік қорғанынан табылған. Оны тапқан ғалым, археолог Кемел Ақышев. Бұл 17-18 жасар сақ  жауынгері, сол кездегі дәстүр бойынша, киімімен, тұрмыстық заттарымен қоса жерленген. Оның салтанатты биік бас киімі, бешпеті, шалбары мен етігіне дейін алтын әшекейлермен безендірілген.  Қару- жарағы мен сақинасы да алтыннан жасалған.  Сондықтан ол «Алтын адам»  аталған. Оның жанынан  26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс тостаған шыққан. Оны ғалымдар «Есік жазуы» деп атаған.  Бұл ескерткіштер бабаларымыздың осыдан 2500 жыл бұрын өзіндік жазу- сызуы болғаның дәлелдейді.

2. Сұрақтарға жауап беріндер.

- Нелер әлемді таңғалдырып келеді?

-«Алтын адам» қайда табылған?

- Ол кім болған, қалай жерленген?

- Бұл ескерткіш нені дәлелдейді?

3. Сөздік жұмысы. Таңғалдырып келеді, жерленген, бешпеті, шалбары, безендірілген, тостаған, жазу-сызуы.

ІІІ. Мазмұндаманы жазу, тексеру, тапсыру.

                           Үй жұмысы: * Мұражайға саяхат жасап, әңгімелеу.

Сабақ № 93.   

Сабақтың тақырыбы: .      Тарихи ғажайыптар

Сабақтың мақсаты:  Мәтінді түсініп оқып,  жоспар бойынша  әңгімелеу.

                                   Оқу, сөйлеу дағдыларын дамыту. Лексика  және грамматикалық

                                   дағдыларды пысықтау.

                                   Оқушыларды  өз елінің тарихын, ескерткіштерін біліп, мақтан етуге

                                   тәрбиелеу. Білімділікке, қызығушылыққа, бесенділікке құштарлықтарын

                                   арттыру.

Көрнекілік:  Сурет, көріністер.

Сабақтың әдісі: Алдың ала жұмыс.

Сабақтың түрі: Саяхат.

                            Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:                                                          Я казах.

                                                                           Не богат золотою казною,

                                                                           Золотымы горами не знаменит,

                                                                           Но богат той тайнственной глубиною,

                                                                           Той великою тайной, что время хранит.

І. Ұйымдастыру кезені:

             Ұранды оқып, талқылау.

ІІ.Үй жұмысын тексеру. Жергілікті мұражайға барып, көргені, білгені жайында өзара сөйлесу.

 - Біздің өлкеміздің қандай сырын, құпиясын өздерін үшін аштыңдар? Қандай білім алдыңдар? Мұражайда нелер сендерді таңғалдырды?

ІІІ. Өткенді қайталау.

1. Сөз ойыны: родня-туыс, работа –жұмыс, серебро –күміс, звук –дыбыс, облака –бұлт, нация –ұлт, сбор –жиын, одежда –киім, родник –бұлақ, ухо-құлақ, веко-қабақ, урок –сабақ, маяк-шырақ, вопросы –сұрақ, осень –күз, сто –жүз.
2. 2-3 сөйлем құрастырып, синтаксистік талдау жасаңдар.

ІҮ. Жаңа тақырып. Тарихи ғажайыптар. «Алтын адам» суреті бойынша  саяхат өткізу.

           Астана қаласындағы Бірінші Президент мұражайының  төртінші қабатына көтеріліп,  «Алтын адам» деген атқа ие болған ғажайып ескрткішпен танысайық..

2. Сұхбат құрып, сөйлесу. Көрермендердің сұрақтарына жауап беру.

- Бұл ескерткіш қай жылдары табылған?

-Екі «Алтын адамның» ұқсастықтары бар ма?

3. 130 бет. «Тарихи ғажайыптар» деген мәтінді оқу. Деңгейлік тапсырмаларды орындау.

 І деңгей. Берілген сөздер және сөз тіркестерімен жай сөйлем құрау.

                   Қазақ даласы, бүкіл әлем, «Алтын адам», күміс тостаған, жауынгер, әшекей, олжа.

ІІ деңгей. Берілген сөздердің синонимдік қатарын  тауып, жазыңдар:

                 Ғажайып - ... , биік - ...., белгілі - ....

ІІІ деңгей. Мәтіннен бір жай сөйлемді тауып, оған синтаксистік талдау жасаңдар.

ІҮ. Қорытындылау: Венн диаграммасы арқылы «Тарихи ғажайыптар» мен өзөлке тарихының  ғажайыптарын салыстырып, ортақ ұқсастықтарын табу.

              Тарихи ғажайыптар.                Ортақ                                           Қостанай жері

              Б.З.Д . Ү- ҮІ ғасыр.              Археологиялық ескерткіштер       Сармат тайпасы  

                                                            Мұрағат                                             орта ғасыр, кола д-р       

                                                            Ұлттық байлық                                 Лисаковск, Садчиковка

                                                             Қазбадан табылған                          Қаратамар, Әулиекөл ауданы

             Үй жұмысы. 1. 934-тапсырма. 131 бет.  2. *944 –тапсырма. 133 бет. (жеке жұмыс).

Сабақ № 94.   

Сабақтың тақырыбы:  Тұмар патша.

Сабақтың мақсаты:  Мәтінді түсініп оқып,мәлімет алу.

                                   Оқу, сөйлеу дағдыларын дамыту. Төл сөзді пысықтау.

                                   Оқушыларды  өз елінін тарихын білуге, патриот болуға  тәрбиелеу.

                                   Білімділікке, қызығушылыққа, белсенділікке құштарлықтарын

                                   арттыру.

Көрнекілік:  Сурет, көріністер.

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау.

Сабақтың түрі: Аралас

                            Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:                                                         Ер өлгенмен, ерлік өлмейді.

І. Ұйымдастыру кезені:

             Ұранды оқып, талқылау.

ІІ.Үй жұмысын тексеру. 1. 934-тапсырма. 131 бет. 

2. *944 –тапсырма. 133 бет. (жеке жұмыс).

ІІІ. Өткенді қайталау.

1. Берілген сөздердің орысша баламасын айтыңдар.
2. Берілген синонимдерді қатыстырып сөйлем құрастырыңдар.

                Көне-ескі, қала-шаһар, ғасыр- дәуір, аймақ-өлке, мекендеу- тұрақтау, қасиетті- киелі, дүние -әлем, жарлық –жарғы, енгізу –кіргізу, тұрғызу –көтеру.

3. Сөйлемдердің түрін анықтап, сызба түрінде беріңдер.

          «Мынау  қала қандай тамаша!» - деп таңданды қарындасым.

           Атасы оған аңызға айналған көне қалалардың көп екенін айтып отыратын.

ІҮ.  Жаңа тақырыпты меңгеруге дайындалу. Қазақтың батыр қыздарынының атын атаңдар.

               Алия, Мәншүк – Ұлы Отан соғыс батырлары

Бибигүл Тулегенова, Роза Рымбаева  - мәдениет саласындағы еңбек етіп жоғарғы дәрежеге жетіп, батыр атаңған қыздары.

   Даненбаева – Еңбек ері.

-Ал Тұмар деген есім сіздерге таныс па?

- Тұмар денде қандай сөздер ойға келеді?

                                                 \    /

              Сақ тайпасы    -      Тұмар. -  Томирис

                                                 /      \

133 – бет. «Тұмар патша»  деген мәтінді түсініп оқып, қласстерді толықтырыңдар.

Ү. Бекіту.  1. Мәтін бойынша диалог құрастырып сөйлесу.

2. 5- тапсырма. 134 бет. Сөйлемдерді оқып, аударып, синтаксистік талдау жасаңдар.
3. 952- тапсырма. 134 бет. Тырнақшаға алынған сөйлемдерді оқып, тыныс белгісін түсіндіріңдер.
4. 954 –тапсырма. 134 бет. Мәтіннен 4 толымды сөйлем тауып жазыңдар.

Ү. Венн диагармма құрыңдар.

              Алия, Мәншүк                   ортақ                                          Тұмар патша.

Кеңес Одағының батырлары         Өз Отанын, жерін                570-520 жылдарда өмір сүрген

ХХ ғасырда өмір сүрген.                қорғаған, қайсар,                  Шайқаста жеңеді

                                                        соғыста ерлік жасады           Сақ тардың патшасы. Ү ғасыр                                                                                                        

Отан үшін қаза табады                   ержүрек, батыр                                                               

                                                          Қазақ қыздары  Үй жұмысы. Отан туралы мақал- мәтел.

Сабақ № 95.   

Сабақтың тақырыбы:  Анақарыс –ғұлама ғалым..

Сабақтың мақсаты:  Анақарыс туралы мағлұмат беру.Мәтінді түсініп оқып, мазмұнын айтып беру.

                                   Оқу, сөйлеу дағдыларын дамыту. Төл сөзді пысықтау.

                                   Оқушыларды  өз елінін тарихын білуге, патриот болуға  тәрбиелеу.

                                   Білімділікке, қызығушылыққа, белсенділікке құштарлықтарын

                                   арттыру.                                                                                                      

Көрнекілік:    Сурет, көріністер.

Сабақтың әдісі: оқу, сөйлесу

Сабақтың түрі: аралас

                            Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:            Қазақ жері  көп шеккен қасіретті,

                                         Қазақ жері өнерлі, өсиетті,

                                         Египетті билеген Бейбарыстай,

                                         Елі тәтті, киелі, қасиетті.

І. Ұйымдастыру кезені:

ІІ.Үй жұмысын тексеру.  Отан туралы мақал- мәтелдерді жатқа айту.

                                           Ұранды оқып, талқылау.

ІІІ. Өткенді қайталау. Сөйлемдерді сөйлем мүшелеріне талдаңдар.

                  Тұмар – сак тайпасынынң батыр қызы.

                   Соғыста сактар парсылардың тас-талқаның шығарды.

Берілген сөздерді түсініп оқып, жазып алыңдар. Бұл сөздерді жазған кім екен?

      1.Өмір –сауық өмірдегі басты мақсат емес.

2. Әділ әмір үшін жақсы заңдардың болуы жеткіліксіз, ол үшін заңды қорғайтын әділ қорғаушылар керек.
3. Қызғаныш пен қорқыныш адамның ең жаман қасиеттері. Қызғаныш адамға достары мен таныстарының кірісін санатқызса, қорқыныш адамды үмітсіздікке жетелейді.

- анақарыс туралы не білесіңдер?

ІҮ. Мәтінді тындап, мазмұнын орысша айтып беріңдер.

2. Сөздікпен жұмыс. Жаңа сөздермен танысу.
3. 963 – тапсырма. 135 бет. Берілген сөздерге синонимдік қатар жазыңдар.
4. Мәтінді қайталап түсініп оқып, сұрақтарға жауап беріңдер.

-Анақарыс деген кім?

-Анақарыстан басқа қандай ғұлама философтарды білесің?  Аристотель, геродот, Платон, Солон.

- Оған қай жерде ескерткіш қойылған және ол ескерткішке не деп жазылған?

-Анақарыс қандай қасиеттерді жаман деп есептеген?

5. Мәтінді оқып, төл сөзді сөйлемдерді тауып, жазып, тыныс белгілерін түсіндіріңдер.

Ү. Қосымша мәлімет.  Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңдар.

        Анақарыс біздің дәуірімізге дейінгі ҮІ ғасырда өмір сүрген сақ тайпасының ойшылы.

Анақарыс өз маманында қоғамдық құрылыс пен құқықтану мәселесімен айналысады. Ол Скифиядан Греция, Эллада, Индияға сапар шегеді. Элладаға келген соң  ол атақты  жеті ғұламанын бірі Солонды іздеп табады. Өзінің ақыл -парасатымен  Солонға ұнап, оның досы, шәкірті болады. Ол ұстазынан шешендік өнердің  қыр-сырын үйренеді. Өз елінен алыста жүріп еліне өнер-білім апару үшін аянбай еңбек етеді. Даланың данышпаны атанған Анақарыс өз ойларымен грек ойшыларын таң қалдырады.

Үй жұмысы.  Анақарыс туралы реферат жазыңдар.

8 – сынып. № 96.

Бақылау  диктанты. №10.  65-70 сөз.

Мақсаты:  «Отанды  қорғаушы  күні»  туралы  мәтінмен  танысып,  білімдерін                  

                   кеңейту. Диктант жазу деңгейін тексеру.

                  Ұқыпты  тындап, сауатты жазуға  баулу.

Сабақтың түрі: бақылау.

                                                            Сабақтың барысы.

І. Ұыйымдастыру кезені.

ІІ. Диктант жазуға даярлану.

 1Мәтінді түсініп оқу.

Отанды  қорғаушы  күні.

       Қазақстан  Республикасының  президенті  Нұрсұлтан  Назарбаев  жарлығымен  7 – мамыр «Отанды қорғаушы  күні»  деп  жарияланды.

         Ежелгі заманнан туған  жерімізді қорғаған  Бөгенбай, Қабанбай,  Наурызбай батырлардың  тәуелсіздігі  жолындағы ерлігін қазақ  халқы  ешқашан ұмытпайды. Батырлардың  тапқырлығы, батылдығы, табандылығы, ерліктері жайлы аңыздар ел аузында  күні  бүгінге дейін  айтылып  келеді.

       Ұлы Отан соғысында  көптеген жауынгерлер теңдесі жоқ ерліктер жасады. 518 қазақстандық Кеңес Одағының Батыры атағын алды.  Бұл нағыз Ұлы Жеңіс болды.

2.Сөздік жұмыс. Тәуелсіздігі, табандылығы.

3. Тексерілетін ережелер: , сан  есімнің  жазылуы, жалқы есім, жай сөйлем  тыныс емлесі.
4. Диктантты таза, қатесіз жазу.

ІІІ. Диктант жазу, тексеру, тапсыру.

                                          Үй жұмысы:

                              Анақарыс туралы реферат жазыңдар.

Сабақ № 97.   

Сабақтың тақырыбы. Еділ батыр

Сабақтың мақсаты:  Мәтінді түсініп оқып, жоспар құрып, мазмұнын айтып беру.

                                   Оқу, сөйлеу дағдыларын дамыту. Оқу жылдамдығын тексеру.Синтаксистік талдау.

                                   Оқушыларды  өз елінін тарихын білуге, патриот болуға  тәрбиелеу.

                                   Білімділікке, қызығушылыққа, бесенділікке құштарлықтарын

                                   арттыру.

Көрнекілік:  Таблица

Сабақтың әдісі: оқу, сөйлеу, талдау.

Сабақтың түрі: Аралас

                            Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:                          Қазақ жері – қонақжай төрлер жері,

                                                       Қазақ елі – қас сақтай ерлер елі.

                                                       Елі кедей болмаған, жері байтақ,

                                                       Едігедей, Бабырдай шерлер елі.                         

І. Ұйымдастыру кезені:

             Ұранды оқып, талқылау.

ІІ.Үй жұмысын тексеру.

                          Анақарыс туралы рефератты қорғау.

2. Жеке жұмыс. Тыныс белгілерін дұрыс қойып, түсіндіріңдер.

           Ол Батыр хал қалай деді        Шырағым жол болсын  деді.

ІІІ.  Өткенді қайталау. Ойын «Аукцион»

  «Тарих мұрасы» модуль бойынша сөздерді атаңдар, соңғы сөзді айтқан жеңімпаз аталады.                                                       

               Ұлттық байлық, мұра, қасиетті, жергілікті, мұражай, ескірген, тозған,қорған, жерленген, дәлелдейді, таңғалдырған, қару –жарақ, баға жетпес олжа, сәулет өнері, зергер, ұста, тайпа, жорық, шабуыл, қырғын, ғұлама ғалым, тапқыр, әлемді аузына қаратқан.

2. Мұрад Аджидің сөзін қазақшаға аударыңдар.

        Запах полыни для меня  - запах Родины.

   Наши предки перед дальней дорогой вешали себе на шею маленький кожаный мешочек с щепотью сухой полыни – на счастье. Для степняка не было роднее запаха, чем  у ешан-травы...

   Когда-то в степи за добрую традицию почитали посылать далекому родственнику не письмо, не подарок, а пучок сухой полыни – сигнал к встрече или возвращению. Помните

 Ему ты песен наших спой,

Когда ж песен не отзовется,

Свяжи в пучок емшан сухой                      

И дай  ему – и он вернется.

ІҮ. Мәтінмен жұмыс. «Еділ батыр» деген  мәтінді тындап, мазмұнын орысша айтып беріңдер.

3. Оқу дағдысын тексеру.
4. Жоспар құрып, мазмұнын қазақша айтып беру.

ІҮ Бекіту. Өздік жұмыс.

1. 971- тапсырма. 136 бет. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап жазыңдар.
2. 972 тапсырма. 136 бет.
3. Ауызша. 975-тапсырма. 136 бет. Сөйлемдердің дұрыс, бұрыстығын анықтаңдар.

  Үй жұмысы. 974 –тапсырма. 136 бет.   Сөздердің антонимдерін жазып, сөйлем құрастырыңдар.

Сабақ № 98.   

Сабақтың тақырыбы. Көне Отырар.

Сабақтың мақсаты:  Мәтінді түсініп оқып,мәлімет алу, мазмұнын айтып беру.

                                   Оқу, сөйлеу дағдыларын дамыту.

                                   Оқушыларды  өз елінін тарихын білуге, патриот болуға  тәрбиелеу.

                                   Білімділікке, қызығушылыққа, бесенділікке құштарлықтарын

                                   арттыру.

Көрнекілік:  Сурет, көріністер.

Сабақтың әдісі: Сын тұрғысынан ойлау.

Сабақтың түрі: Саяхат.

                                                                 Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:                                                        

І. Ұйымдастыру кезені:

             Ұранды оқып, талқылау.

ІІ.Үй жұмысын тексеру. 974 –тапсырма. 136 бет.   Сөздердің антонимдерін жазып, сөйлем құрастырыңдар.

 Жеке жұмыс: Көне Отырыр – септеу, тәуелдеу.

                         Отырыр -  фонетикалық талдау жасаңдар.

ІІІ. Өткенді қайталау.  Виторина.

• Қазақтар ертеде қалай атанған?
• Сақ тайпасының батыр қызы кім?
• Еділ батырдың арғы аталары кім болған?
• Анақарыс деген кім?
• Анақарыс қандай қасиеттерді жаман деп есептеген?

ІҮ. Жаңа тақырыпты меңгеруге дайындалу.  Қызығушылық ояту.  Қай қаланы сиппатап отырмын?

   Бұл қала Қазақстан территориясындағы ірі қалаладың бірі болған.

   Қаланың орталығында биік дуалмен қоршаған қорған болды.

   Үйлердің қабырғалары шикі кірпіштен құйылған. Қалада су қоймасы, арықтар, жайылмалар мен бақшалар болды. Ең жоғары деңгейіне қала 10-12 ғасырларда жетті. Бұл қай қала?

                      -      Көне Отырыр. –

                               /          \

-Бұл қала туралы не білесіңдер?

2. Мәтінмен жұмыс.Түртіп оқу әдісі. + білемін, -жаңа ұғым, *білгім келеді.

Класттерді толықтыру.

Ү. Отырар қаласын суреттер бойынша саяхат өткізіңдер.

Саяхатшылардың сұрақтарына жауап беріңдер.

- Отырар қандай қала болған?

-Ежелгі Отырар жерінде қазір қандай ғимарат бар?

-Арыстанбаб туралы не білесің?

-Отырар халқы немен айналысады?

ҮІ. Мәтіннің мазмұнын айтып беру.

Үй жұмысы: 984-тапсырма. 138 бет.

   8 сынып . №99  тест  №4

1. Қазақ тіл білімі қандай түрге бөлінеді

   А. Фонетика, морфология, синтаксис, лексика

   Ә. Даусты, дауыссыз, қатаң, ұян

   Б. Бастауыш, баяндауыш

   В. Хабарлы, лепті, сұраулы

   Г. Жалаң, жайылма

2. Тек дауыссыз дыбыстардың түрлерін көрсетініз

   А. Ашық, қысан

   Ә. Ұян, жуан, қатаң

   Б. Қатаң, ұян, үнді

   В. Жуан, жіңішке

   Г. Еріндік, езулік

3. Түбір сөздерді табыныз .

   А. Қалқатай, шырағым

   Ә. Күйші , биші

   Б. Белгілі, атақты

   В. Алшы, берші

   Г. Іні, аға, көке

4. Мақалдарды аяқта

  А. Өнер алды...

  Ә. Күш білімде, ...

  Б. Білім- қымбат, білу ...

  В. Отансыз орман - ...

  Г. Басқа пәле - ...

5. Септік жалғауларды анықта

  А. – нда,-нде,- ны,- ні,- ды,- ді,- ның,- нін

  Ә. –дай,- дей,- тай,- тей

  Б. – мын,- мін,- сың,- сің

  В. – лы,- лі,- ты,- ті

  Г. –м,- ым,- ім

6. Сөз таптарын анықта.

  А.Бастауыш, баяндауыш.    

  Ә. Қосымша, жұрнақ, түбір.      

  Б.Толымды, толымсыз.

  В. Зат есім, сын есім, сан есім, үстеу.      

  Г. Хабарлы, сұраулы

7. Ашық буынды сөзді тап.

   А. Зор

   Ә. Төс

   Б. Аға

   В. Тас

   Г. Өмір

8. Қазақ тілінің тән дыбыстары нешеу екенін көрсетіңіз

   А. 9     

   Ә. 12    

   Б. 8       

   В. 7  

   Г. 15        

9.Сөйлем нені білдіреді?

   А. Тиянақты ойды білдіреді..

   Ә. Сөз тіркесі

   Б. Мысал келтіреді.

   В. Ережені түсіндіреді

   Г. Тыныс қояды

10. Сөйлемнің анықтауышын көрсет.

«Жалбыраған бұтақтары жерге тиіп тұр».

   А. тұр  

   Ә.жалбыраған

   Б. бұтақтары

   В. жерге

   Г.  тиіп

11. Сөйлем мүшелері қандай байланысқа түседі?

   А.Фонетикалық

   Ә. Лексикалық

   Б. Грамматикалық

   В.Синтаксистік

   Г. Жай,күрделі

12. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелерін көрсетіңіз.

   А.Пысықтауыш

   Ә.Анықтауыш

   Б.Толықтауыш

   В.Жалаң , жайылма

   Г.Баяндауыш,бастауыш

13. Тыныс белгісін қойындар. Гүлдей бер, туған жерім

  А . Нүкте.

  Ә. Үтір.

   Б.  Леп белгісі.

   В. Сұрау белгісі.        

   Г. Тырнақша.

14. Мына сөйлемнің анықтауышын тап. «Кеше кешке қарлы боран соқты.»

  А. кеше

  Ә.  боран

  Б.  қарлы

   В. соқты  

   Г. кешке

15. Қаратпа сөз бар сөйлемді көрсет.

   А.Жібектің рөліне ол келіспеді.

   Ә. Мұхит, орман, жел, дауыл үн қосты.     

   Б  Мұны аншы оқысың.     

   В .Мұратбек сахнаға шықты.   

   Г. Абай, сіз сырқатсыз ғой.

16. Барыс септігіндегі зат есімді табыңыз

   А. Ақынға

   Ә. Қатар

   Б. Қыздар

   В. Топпен

   Г. Серуен

17. Қазақ тілінде неше сөйлем мүшесі бар?

   А. 6

   Ә. 5

   Б. 2

   В. 3

   Г. 4

18. Сөйлем айтылу мақсаты мен интонациясына қарай қандай болады?

   А. Толымды, толымсыз 

   Ә. Жақты, жақсыз   

   Б. Тұрлаулы, тұрлаусыз  

   В. Жалаң, жайылма  

   Г. Хабарлы, сұраулы, бұйрықты, лепті.

19. Сөйлем мүшелерін көрсетіңіз.

   А. Толымды, толымсыз   

   Ә. Хабарлы, сұраулы, лепті.  

   Б. Жалаң, жайылма  

   В. Бастауыш, баяндауыш, толықтауыш, анықтауыш  

   Г.  Жақты, жақсыз   

20. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелерін табыңыз.

   А. Бастауыш, баяндауыш       

   Ә. Толықтауыш, анықтауыш, пысықтауыш  

   Б. Толымды, толымсыз   

   В. Атаулы         

   Г. Хабарлы, сұраулы, лепті.  

21. Қазақ елтаңбасын қабылдаған күнді көрсетіңіз

   А. 7 шілде

   Ә. 4 маусым

   Б. 9 қазан

   В. 5 мамыр

   Г. 25 қазан

22. Елтаңбаның төменгі жағында жазылған сөзді белгілеңіз

   А. Республика

   Ә. Азамат

   Б. Астана

   В. Қазақстан

   Г. Мемлекет

23. Жақсыз сөйлемде болмайтын сөйлем мүшесін көрсетіңіз.

   А. баяндауыш 

   Ә. толықтауыш

   Б.  пысықтауыш

   В. бастауыш

   Г. анықтауыш

24.Мына сөйлемнің бастауышы қай сөз табына жатады? «Біз бірлікті ойлаймыз.»

   А. Зат есім     

   Ә. Есімдік           

   Б. Етістік       

   В. Сын есім         

   Г. Сан есім  

25. Анықтауыш сұрауларын көрсет.

   А. Кімде? Неде?  

   Ә. Қайтті?     

   Б. Кімнің?  Ненің?  Қандай? Қай?    

   В. Қашан? Қайда?  

   Г. Кіммен? Немен?

26. Пысықтауыш сұрақтарын көрсет?

   А. Қалай? Неге?     

   Ә. Кіммен? Немен?    

   Б. Қандай? Қай?            

   В. Кімде? Неде?         

   Г. Қанша? Неше? Қалай?

27. Мына сөйлемнің пысықтауышын көрсет. «Түркістан қазақ халқының тарихымен тығыз байланысты. »

   А. Түркістан       

   Ә. Қазақ халқының          

   Б. Тарихымен        

   В. Тығыз         

   Г.  Байла  

28.Дұрыс қоыйылған тыныс белгіні көрсетіңіз.

   А. Автор сөзі: Төл сөз  

   Ә. Автор сөзі, - төл сөз 

   Б. Автор сөзі: «Төл сөз».         

   В. Автор сөзі –Төл сөз         

   Г.Автор сөзі, Төл сөз.

29. Тәуелді жалғаулы зат есімді табыңыз

   А. Жейденің

   Ә. Қоныштан

   Б. Мәсімен

   В. Көйлекті

   Г. Етігім

30. Антоним сөздерді белгілеңдер.

   А. Тамаша – әдемі 

   Ә. Керек – қажет ету

   Б. Қымбат – арзан

   В. Үлкен – зор

   Г. Бостандық – еркін

Сабақ № 100-101.   

Сабақтың тақырыбы.            Қайталау.

Сабақтың мақсаты:  Лексикадан және грамматикадан білімдерін тексеріп, пысықтау.

Көрнекілік:  Таблица.

Сабақтың әдісі: талдау, сөйлесу, оқу.

Сабақтың түрі: білім-біліктерін бекіту.

                            Сабақтың барысы.

Сабақтың ұраны:                                                         Еңбек етсең емерсің.

І. Ұйымдастыру кезені:

            Ұранды талқылау.

ІІ.Үй жұмысын тексеру. Тест нәтижесін қарастыру.

 ІІІ. Өткенді қайталау.            

1.Берілген  сөйлемдерден  жай сөйлемдерді теріп жазып, тыныс белгілерін түсіндір.

     Қазақстан. Ол -  біздің Отанымыз. Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.Күз келді, мектепте оқу басталды.  Ағаштардың жапырақтары сарғайды.

2.Сөйлем  түрін анықтап, хабарлы, сұраулы түрінде жазыңдар.

       Жарқыра, менің мектебім!

3. Сөйлем мүшелерін ата.

                 Олар Отан үшін ерлік жасаған.  Ол туған ағасын өте  сыйлайды

4 -5. Сөйлемдердің   тұрлаулы   мүшелерін  белгіле.Бастауыш қандай сұраққа жауап береді, нені білдіреді?

            Бәйгені  озған  алады.   Жақсы – ісімен   жақсы.  Әңгіме  шорт  үзілді.    Мағрипа  мен  екеуі  тез  ауылға   қайтсың.   Оларға    осының  өзі  де   қызық.. 

6. Дара және күрделі бастауышты тап.

    Балалар тез үйлеріне қайтты  .Қазақ халқы егемендік алды. Үшеуі қосылып ән айтты. Біз бірлікті  ойлаймыз. Еңбек еткен  ер атанар.

7.Баяндауыш. Дара және күрделі баяндауыш.

      Біз дыбысты құлағымызбен естиміз.  Абай біраз ойланып тұрды.  Нұрлан мектепте оқиды.  Машина баяу жүріп келе жатыр.Ол сурет өнерін жақсы көретін адам еді.  

8.Бастауыш пен баяндауышты табыңдар. Олардың арасына тиісті тыныс белгісін қойындар.

            Қазақстан ядросыз мемлекет. Жақсы ісімен жақсы. Бұл үлкен табыс. Айту біздің  парызымыз. Екі жерде екі төрт.

9. Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңдар.

              Мен Алтынсарин ауылында тұрамын. Үнемшілдік – жапон халқына тән ерекшелік. Табиғатты қорғауды өзіңнен баста. Адал бала анасын ұмытпайды. Досым қызық кітап сатып алды.

10.Сөйлемдер  арасынан  атаулы  сөйлемді  көрсет. 

            Боран.   Қар  бораны.  Ауа  райы  салқындай  бастады.  Біздің

ашық   сөйлеуіміз  керек.

11. Сөйлемге синтаксистік   талдау   жаса. Септік,  көптік  жалғауларды  белгіле.

        Ертеде  гректер  мен   римдіктер  доппен   қазіргі  тенниске   ұқсас  ойындар  ойнаған.     

12. Сөйлемдерге қажетті тыныс белгілерін қойып, түсіндіріңдер.

         Адамның елдің жұрттың ұлттың сырын мінезін танып көрсету – мінездеме болады. Мінездеме заманның дәуірдің халін де мінездеп көрсете алады.

13.Берілген   сызба  бойынша  сөйлем  құрастырыңдар.

1. «Төл  сөз», - автор  сөзі.   Автор  сөзі:  «Төл  сөз».
2. Мақалды аяқта.

         Жақсы  сөз  - .... .  Уәде  - алтыннан  ... .  Өнер  алды - ... .   Басқа  пәле - ...  .

         Айтылған  сөз, .....     . Жылы – жылы  сөйлесен,  ....  .

15.Сөздерді септеп, 2 сөйлем құрастыр.            Өмір.  Адам.

16. Сөздерді тәуелдеп, екі сөйлем құрастыр. Қала, мектеп.

17.Сөздерді жіктеп, екі сөйлем құрастыр.       Азамат, тұрғын.

18. Фонетикалық талдау жасаңдар. Бағыт.

ІҮ. Сұрақтарға жауап беріп, мысал келтіріңдер.

1.Сөйлем нені білдіреді?

2.Жай сөйлемнің түрлері.

3. Нелерді сөйлем мүшелері деп атайды?
4. Сөйлемнің тұрлаулы, тұрлаусыз мүшелері.

5.Бастауыш. Қандай сұраққа жауап береді? Нені білдіреді?

6. Дара және күрделі бастауыш.
7. Баяндауыш. Дара және күрделі баяндауыш.
8. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қойылатын сызықша.

9.Толықтауыш

10. Анықтауыш.

11.Пысықтауыш.

12.Сөйлемнің бірыңғай мүшелері.Жай сөйлемнің түрлері.

13. Жақты сөйлем.

14.Жақсыз сөйлем.

15.Толымды және толымсыз сөйлем..

16.Жалаң және жайылма сөйлем.

17. Атаулы сөйлем.
18. Оқшау сөздер.

19.Қыстырма сөз.

20.Одағай.

21.Қаратпа сөз.

22. Төл сөз. Төлеу сөз.

23.Диалог.

24. Септеу.Жіктеу. Тәуелдеу.

25.Мақал мәтелдер, өлеңдер, мәтіндер.

Үй жұмысы. Ең жақсы ұнаған мәтінін оқып, мамұнын айтып беру.