Ж. Жабаев. «Жаныс ақынға», «Патша әмірі тарылды» өлеңдері

Тақырыбы 30-31

Ж. Жабаев. «Жаныс ақынға», «Патша әмірі тарылды» өлеңдері

Мақсаты

Тақырып мазмұнын түсіну, идеялық ұстанымындағы автордың ойына өзінше ой қосу арқылы пікір айтуға машықтанады

Жалпы мақсат

Жамбыл Жабаевтың өмірі мен шығармашылығы, көтерген мәселесі, өлеңдерінің мазмұны мен тілдік ерекшеліктер жайлы түсінік қалыптастыру.Тақырыпты  түсініп оқи білуге баулу.

Күтілетін нәтиже

Тапқырыптың негізгі маңызын шығармашылық тапсырмалар арқылы байланыстырып түсінуге, сөйлеуге , ойын тиянақты жеткізуге дағдыланады.

7 модульдің қолданылуы

АКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін  бағалау және оқуды  бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”,  “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.

Қолданылатын әдіс-тәсілдер

Миға шабуыл, , Бес жолды өлең, Салыстыру кестесі

Қолданылатын ресурстар

Флипчарт, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, ноутбук

Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу

Сынып оқушыларына  жағымды ахуал туғызу

Түгелдеу

Топқа бөлу ( Ақындар ауылы  арқылы 4 топқа бөлінеді)

«Айкүміс» ауылы

«Шашубай» ауылы

«Құлманбет» ауылы

«Досмағанбет» ауылы

Әр топ өз орнына отырып сабаққа дайындалады

Сабақ кезеңдері

Тапсырма

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушылардың іс-әрекеті

Білім

Қызығушылық

тарын  ояту

    «Миға шабуыл» әдісі

Үйге берілген тапсырманы тексеру.

Оқушыларды сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру

Тұрмағанбет Ізтілеуов тың «Адамдық іс», «Арқаңның ауруы не қозбайтұғын»

 өлеңдерін жатқа айту

Ырғақ дегеніміз не?

Оқушылар жауап береді

Түсіну

Ой шақыру стратегиясы

Өткен тақырыпты еске түсіру және жаңа тақырыпты  ашу Слайдта берілген сұрақтарға жауап беру, топпен  тапсырманы орындау

  Топтастыру  стратегиясы

Ақын шығармаларын топтастыру

І кезең – 1846-1916 жылдар аралығы

ІІ кезең – 1917-1940 жылдар аралығы

ІІІ кезең – 1941-1945 жылдар аралығы

Өлеңдері

Айтыстары

Дастандары

1.Жамбыл туралы не білесіңдер?

2. Бала Жамбылдың  ақын болып қалыптасуына  қандай жағдайлар әсер еткен?

3.Ақынның  қандай шығармаларын білесіңдер?

4.Қазақ халқының тарихында халықты қырғынға ұшыратқан қандай ақтаңдақтарды білесіңдер?

Қазақ халқының тарихында халықты қырғынға ұшыратқан қандай ақтаңдақтарды білесіңдер?

Олай болса, бүгінгі жаңа сабағымыз Ж. Жабаевтың «Патша әмірі тарылды» өлеңіндегі 1916 жылғы «Июнь жарлығына» байланысты қазақ халқының басындағы ауыр кезеңдегі оқиғаның суреттелуі 

Әр топ сұраққа жауап береді

І кезең

1846 ж.  28 ақпанда  Жамбыл  дүниеге  келді. Туған  жері – Жамбыл тауы.

13 жасында Жамбыл алғашқы өлеңдерін шығарып, атақты Сүйінбай ақыннан бата алған.

Жыр алыбы – Жамылдың алғашқы өлеңдеріне тоқталу («Шағым», «Әкеме», «Менің пірім – Сүйінбай»)

1912 жылы Балуан Шолақпен кездеседі.

1913 жылы Романовтардың 300 жылдық тойына арналған көрмеге барады.

ІІ кезең 

1937 жылы Ш. Руставелидің «Жолбарыс терісін жамылған батыр» поэмасының 750 жылдық тойына қатысуы.

1938 жылы Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесіне депутат.

ІІІ кезең

1941 жыл СССР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты.

1941 жылы «Ленинградтық өренім» өлеңінің жазылуы.

1943 жылы Жеңістің алғашқы көріністеріне арналған айтысты ашуы.

1945 жылы, 23 маусымда қайтыс болды.

- ХVIII ғасырдағы жоңғар шапқыншылығы кезіндегі «Ақтабан шұбырынды - алқакөл сұлама» оқиғасы.
1916 жылғы патша жарлығына байланысты ұлт - азаттық көтерілістер.
- Кеңес дәуірі кезіндегі Қазақстандағы аштық, сталиндік репрессия.
Жетоқсан оқиғасы. Жазықсыз жастарды жазалау.

Қолдану

Бес жолды өлең

Әр топ тақырыпты жинақтау үшін оқулықтан  тақырыпқа қатысты

 Ж. Жабаевтың  «Жаныс ақынға», «Патша әмірі тарылды» өлеңдерін  құрылысына қарай  талдайды

Бірінші жолда - тақырып бір сөзбен беріледі (зат есім)
- Екінші жолда - тақырып екі сөзбен сипаттау (сын есім)
- Үшінші жолда - тақырыпқа қатысты қимыл атауынан үш сөз жазу. (етістік)
- Төртінші жолда - 4 сөзден тұратын бір сөйлем.
- Бесінші жолда - тақырып мәнін ашатын бір синоним сөз

Мысалы

Жамбыл. Күй.Отан.Батыр.Жазушы.
Домбыра.

Сергіту сәті

Жамбыл мен Айкүмістің айтысы

Енді ортаға  Сүндет пен  Ғалияны шақырып, Жамбыл мен Айкүмістің  айтысын  тамашалайық

Жамбыл мен Айкүмістің айтысын  тыңдайды

Талдау

 Ж.Жабаевтың«Патша әмірі тарылды» өлеңін мәнерлеп оқу.

   Жамбыл өлеңдерін құрылысына қарай талдау.

 Жамбыл шығармаларының тақырыбы?

«Патша әмірі тарылды» өлеңі қандай оқиғаға байланысты туған?

Тарихи оқиғаны суреттеудегі ақынның шеберлігі, т.б.

«Жаныс ақынға» өлеңінде ақын қарсыласына қандай мінездеме береді?

Жамбыл ең алғаш кімнен бата алды?

Жамбылдың «Жетісудың жүйрік ақыны» атануына кіммен айтысы себеп болды?

Жамбыл өзіне кімді пір тұтқан?

Жабаевтың «Патша әмірі тарылды» өлеңіндегі 1916 жылғы «Июнь жарлығына» байланысты қазақ халқының басындағы ауыр кезеңдегі оқиғаның суреттелуі  және «Жаныс ақынға » өлеңі

- ХVIII ғасырдағы жоңғар шапқыншылығы кезіндегі «Ақтабан шұбырынды - алқакөл сұлама» оқиғасы.
1916 жылғы патша жарлығына байланысты ұлт - азаттық көтерілістер.
- Кеңес дәуірі кезіндегі Қазақстандағы аштық, сталиндік репрессия.
Жетоқсан оқиғасы. Жазықсыз жастарды жазалау. Жазирадай жауқазындарымыздан, Қайраттай арыстарымыздан айрылу.

«Жаныс ақынға » өлеңі

1. Мәнерлеп оқу

2. Мәтінмен жұмыс

А) Мәтін мазмұнына сүйене отырып, жаныс ақынға мінездеме беру

Б) Жаныс бейнесін ақын тіліне талдау жасау, эпитет,теңеу, метафораларды табу.

3. Сөздікпен жұмыс

4. Өлең құрылысына талдау жасау

Жинақтау

Автор орындығы

Сыныптағы дарыны оқушы  автор орындығына отырып, Ж.Жабаевтың  өмірі мен шығармашылығына байланысты қойылған сұрақтарға жауап береді.

Топтағы оқушылар Ж.Жабаевтың  өмірі мен шығармашылығына байланысты сұрақ тар қояды.

Бағалау

 Топ мүшелері критерий арқылы бірін-бірі бағалайды.

Топ басшысы  бағалау критерийлеріне сүйеніп, топ мүшелерін бағалайды.

Мұғалімнің қорытынды сөзі:
- Ақын Сәкен Сейфуллин «Жамбыл жырлары теңіз түбінде шашылып жатқан маржан сықылды. Оны жинап алып, халықтың қолына беру – біздің әрқайсымыздың азаматтық борышымыз»,- деген екен. Сондықтан Жамбыл жырларын, өмірін біліп, өнегелі өмірі мен сөздерінен үлгі алуымыз керек.
«Егер біз Жамбыл даналығын тәу етіп, ұлылығын ұлағат тұтып жатсақ, оның басты себебі Жамбыл арманының адамзаттық арман аңсарымен ұласып жатқандығында. Сондықтан да қазақтың Жамбылына адамзаттың Жамбылы ретінде құрмет көрсетіп, өлмес рухының алдында басымызды иеміз»
Н. Ә. Назарбаев
Үйге тапсырма: Ақ басты Алатаудың Жамбылымын (шығарма)

Өзін өзі топпен бағалайды  Бағалау парақшасы

Бағалау парағы

5-15 ұпай «3» - тік баға

15-25 ұпай «4» - тік баға

25-30 ұпай «5» - тік баға

Рефлексия

Стикерлерді толтыру

Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну

Ұсынылған стикерді толтыру