Астана қаласы
№8 орта мектептің
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Утепова Салиха Қамбаровна
Күнделікті сабақ жоспары
11 сынып Күні Пән аты: Қазақ әдебиеті Сабақтың тақырыбы: Мұқағали Мақатаев. Өмірі,шығармашылығы
Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы алған білімдерін толықтыру, өлеңдерін оқып, теориялық талдау жасау. 2. Дамытушылық: Оқушылардың өздігінше жұмыс істеу дағдылары мен шығармашылық дарынын ұштау 3. Тәрбиелік: Бірін- бірі құрметтеуге, көркем поэзияны сүюге, ақын шығармалары арқылы отансүйгішттікке, ұлтжандылыққа баулу. Сабақтың түрі: Жаңа білім беру сабағы Сабақтың әдісі: Іздену, түсіндіру, әңгімелеу, талдау, шығармашылық жұмыс Сабақтың көрнекілігі: Мұқағали Мақатаевтың портреті, фото-альманах, өлеңдержинағы Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы, өзін –өзі тану, орыс тілі, ағылшын тілі Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі:
Оқушыларды түгелдеу
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру, зейіндерін аудару.
Топқа біріктіру Сарапшыларды тағайындау
ІІ Жаңа сабақ. Мағынаны ашу:
"Ақын болу оңай емес , қарағым,
Аузында болу бұл, ашылған әрбір жараның ..." -деп ақын Т. Айбергенов айтқандай. Ақын болу- кез келгенге беріле бермейтін дарын. Сондай қазақтың маңдайына біткен ақиық ақыны М.Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығынан өткенді толықтырамыз.
Ой шақыру: М.Мақатаевтың қандай өлеңдері мен поэмаларын төменгі сыныптарда өткенді еске түсірейік.
|
5 сынып |
6 сынып |
7 сынып |
8сынып |
9сынып |
|
«Үш бақытым» «Мен таулықпын» «Барлығы да сендердікі» |
«Қара өлең» «Елім барда» «Анау-аспан, анау-күн» |
|
«Аққулар ұйықтағанда» тоэмасы |
«Райымбек, Райымбек» поэмасы |
Мұқағали Мақатаев (1931-1976) Өмірі, шығармашылығы
І тапсырма: «Кім көп біледі?»
Оқушылар М.Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет жинайды.
Үш топ та жинаған мәліметтерін оқып басқаларға таныстырады. Мәліметтерді айтып болған соң, әр топтан бір оқушы шығып ақынның өлеңдерін қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде жатқа айтады.
Мысалы:
Отан
Мен оның түнін сүйем, күнін сүйем,
Ағынды өзен, асқар тау, гүлін сүйем,
Мен оның қасиетті тілін сүйем,
Мен оның құдіретті үнін сүйем.
Бар жәндігін сүйемін қыбырлаған,
Бәрі маған: «Отан!» деп сыбырлаған
Жаным менің,
Кеудемді жарып шық та,
Бозторғайы бол оның шырылдаған!
Отан!
Отан!
Бәрінен биік екен.
Мен оны мәңгілікке сүйіп өтем.
Отанды сүймеуің де күйік екен,
Отанды сүйгенің де күйік екен...
Юность
Что юность мне дала, какой в ней прок?
Она дала строптивости урок.
Она дала огонь животворящий,
Она дала мне меч врагов разящий.
С поэзии меня связала словом,
Меня к вершине выслала суровой.
Она меня отбила, закалила,
Прекрасной жизни правду разъяснила.
Не зря она прошла, доволен ею,
Пока в моем саду она всё зреет.
Мне молодость дала рассудок, разум,
Что делать с ней, пусть не уходит разом.
I’m a highlander
I’m a highlander
Born in mountains
Thundering & covered with clouds
For me the sun first shines.
Passing the dark fog in nights
I’m a son of highland
And it is my cradle
Swung by big peaлы
I am its Ray and Trouble
I’m a highlander
Born in mountains.
Highland is my mohter & destiny.
Gone there, May be
I would fly
Holding the wing of an eagle
In the sky.
ІІ тапсырма «Суреттер сөйлегенде» (Әр топтан 1 оқушыдан шығып, басқалар өлеңдерге талдау жасап жатқанда, ақынның өлеңдерінің біріне сурет салады)
ІІІ тапсырма Шығармашылық жұмыс Тақтада бірнеше тапсырмалар ілінеді. Әр топтан бір оқушы шығып, берілген тапсырмаларды жұп болып орындайды
- Ақынға арнап өлең жазу.
Ақын болу оңай емес , қарағым,
Аузында болу бұл, ашылған әрбір жараның
- Хат жазу.
Болашаққа арыз жазып кетейін...
- «Ақ кимешек көрінсе» өлеңіне эссе жазу.
Эссе тақырыбы: Өз өміріңіздегі әжелерді М.Мақатаевтың «Ақ кимешек көрінсе» өлеңіндегі ақынды табындырған әже бейнесімен салыстырыңдар
(Қалған оқушылар оқулықпен жұмыс істейді)
ІVтапсырма. Ақынның оқулықтағы өлеңдеріне СКТ жасайды.
1топ «Бабаларым, рақмет сендерге» өлеңі
1.Авторы: М.Мақатаев (1931-1976)
2.Тақырыбы: Қазақ халқының ұлттық құндылықтары туралы
3. Жанр түрі: поэзия
4. Идеясы: Келешек ұрпақты ұлттық құндылықтарды құрметтеуге , ұмытпауға уағыздау
5.Шумақ саны: 5
6. Тармақ саны: 26
7. Бунақ саны: 3
8. Буын саны: 11
9.Ұйқас түрі: ( а-а-б-а) қара өлең ұйқасы
10. Әдеби- теориялық ұғымдар
10.1 Троп-
а) эпитет – мылқау болып келгенде, қорқынышты мұң-зар, ашпай кеткен сырлар,құлазыған ,құла түз, жазылмаған тарих,тасқа түскен таңба,тастап кеткен аңыз
ә)теңеу- тарихымдай ардақтап
10.2 Фигура
а) қайталау
11. Түсіндірме сөздік:
12. Өлеңнің тәрбиелік мәні: Ұлттық құндылықтарын ұрпаққа қалдырған бабалар есімін ардақтау
2топ «Жаңбырда»
« Жаңбырда» өлеңі СКТ
1.Авторы: М.Мақатаев (1931-1976)
2.Тақырыбы: Жастық туралы
3. Жанр түрі: поэзия
4. Идеясы: Жастық дәуірді ардақтау
5.Шумақ саны: 4
6. Тармақ саны: 19
7. Бунақ саны: 3
8. Буын саны: 11
9.Ұйқас түрі: а-а-б-а қара өлең, а-б-а-б шалыс ұйқас
10. Әдеби- теориялық ұғымдар
10.1 Троп-
а) эпитет – жақсы едің, жан құрбым,, ақ жүзің, құлын мүсін қылықтым, сынық жүз, күз аспаны бұлыңғыр, адасқан құлын, қара нөсер
ә)теңеу-
б) метафора- құлын
10.2 Фигура
а) қайталау Еңіреп тұр күз аспаны бұлыңғыр,
Бұлыңғырда адасқан бір құлын жүр-еспе қайталау
11. Түсіндірме сөздік:
12. Өлеңнің тәрбиелік мәні: Жастық дәуірді ардақтап өткізу
3топ «Ақ кимешек көрінсе» өлеңі СКТ
1.Авторы:
2.Тақырыбы: Отбасы тәрбиесі туралы
- Жанр түрі: поэзия
4. Идеясы: Қазаққа ұлттық тәрбие беретін әжелерін аңсау
5.Шумақ саны: 5
6. Тармақ саны: 20
7. Бунақ саны: 3
8. Буын саны: 11
9.Ұйқас түрі: (а-а-б-а )қара өлең ұйқасы, (а-а-а-а )шалыс ұйқас
10. Әдеби- теориялық ұғымдар
10.1 Троп-
а) эпитет – ақ кимешек,таныс дауыс, таныс сөз, таныс мәсі
ә)теңеу- оттай басылып
б) метафора- ақ кимешек
10.2 Фигура
а) қайталау
- Түсіндірме сөздік:
12. Өлеңнің тәрбиелік мәні: Ұрпаққа тәрбие беретін әжелердің маңыздылығы
(ІІ тапсырма «Суреттер сөйлегенде» ақын өлеңіне салған суреттерін баяндап беру )
ІІІ тапсырма Шығармашылық жұмыс. Оқушылар жұппен орындаған тапсырмаларын оқып, таныстырып өтеді.
Рефлекция. Сарапшыларға сөз
Кері байланыс
Сабақ қорытындылау: Оқушылар М.Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы алған білімдері бойынша өз сөздерімен қорытындылайды.
Үйге тапсырма: Ақын әндерін тыңдау.