Сабақтың тақырыбы: Сан есім

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларды сан есім және оның сұрақтарымен таныстыру. Сұрақтарды дұрыс қоя білуге, оларды бір-бірінен ажырата отырып сан есімге байланысты жаттығуларды дұрыс орындауға үйрету.

Дамытушылық: Сөздік қорларын молайтып, білімдерін толықтыру. Сауатты жазуға қалыптастыру.

Тәрбиелік: Мейірімділікке, халқымыздың ұмыт болған салт-дәстүрлерін құрметтеуге, ұқыптылыққа, өз Отанын сүюге тәрбиелеу.

Көрнекілігі: сөзжұмбақ, плакат, кластер, маркер, түсті қағаздар.

Түрі:аралас сабақ

Әдісі: сұрақ-жауап, топпен жұмыс.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі:

А) Оқушының назарын аудару,

Ә) Біздің ұранымыз.

Ұлт тілім – өз тілім , ана тілім,

Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.

Қастерлейді ұл-қызың мәңгі сені,

Болашағым, бақытым, дара тілім.

-Міне балалар, кемеңгер ғұлама ақын жазушыларымыздың тілі – туған тіліміз - Қазақ тілі сабағын бастаймыз.

(Осы кезде сыртқы есік ашылып, пошташы кіріп келіп Аяз атаның сәлемдемесін табыстайды. Интерактивті тақтадан Аяз атаның тапсырмалары түсіндіріледі.)

1. Үй тапсырмасын сұрау.

Сұрақ-жауап әдісі арқылы үй тапсырмасын бекітілді.

• Жаңа сабақ.

Жаңа сабақ түсіндірілмес бұрын сөзжұмбақты шешіп аламыз.

1.Морфология нені зерттейді? (сөз табы)

2. Зат есімнің түрі? (жалқы)
3. Заттың сынын білдіретін сөз табы? (сын есім)
4. Нақтылы тануға , ұстап көре алатын зат есім түрі? (деректі )
5. Сын есімнің мағыналық түрі ? (сапалық)
6. Зат есім жасалуына қарай нешеге бөлінеді? (екі)
7. Заттың атын білдіретін сөз табы? (зат есім)

Сөзжұмбақтың шешуі Сан есім болып шығады.Сонымен, бүгінгі өтетін сабағымыздың тақырыбы  - Сан есім.

  Заттың санын мөлшерін, ретін білдіріп , қанша? неше? нешінші? нешеу? деген сұрақтарға жауап беретін сөз табын сан есім деп атаймыз.

Мысалы: Атадан алтау, анадан төртеу, Жалғыздық көрер жерім жоқ.

Осы мысалдарда сан есімдер- алтау, төртеу.

Сан есімдер мағыналық түріне қарай 6 түрге бөлінеді.

Есептік (алты, он бір)

Реттік ( екінші, бесінші)

Жинақтық  (жетеу, үшеу)

Болжалдық (100-ге жуық)

Топтау ( бес-бестен)

Бөлшектік ( сегізден бір)

Олай болса, 156- жаттығуды орындайық.

Мәтін мазмұнынан сан есімдерді тауып, оларды тіркескен сөзімен  бірге цифрмен жазу.

Үлгі: 3 адам, 45 шамасында, 2 адам, 1-і жалаңбас, 30-дың ішіндегі  әйел,940000 халық, 44 пайызы өзбек, 30-ға тарта ұлт, 15 аудан , 3- ші орын,

6-7 есе.

Сергіту сәті.

«Оң қол, сол қол» ойыны.

Сан есімдерді атағанда, оң қолды, басқа сөз табын атағанда сол қолды көтеру керек.

157-жаттығу.

Ауызша жаңылтпашты жатқа айту.

158- жаттығу.

Берілген тірек сөздерді қатыстырып, сан есімі бар сөйлемдерден тұратын мәтін құрау.

1. Киелі сандардың сыры.

Оқушылардан қазақ халқында қандай киелі сандар бар деп сол жайлы сұрап, киелі сандарға тоқталып кету.

1. Жаңа сабақты бекіту.

Әр қатарға плакат таратылып , жаңа сабақтан алған білімдерін  плакатқа түсіріп, кластер арқылы бектіледі.

1. Бағалау.

Сабаққа белсене қатысқан оқушылар бағаланады.

• Үйге тапсырма беру.

Ойдан сан есімі бар жаңылтпаш құрап келу.

Сабақтың    тақырыбы : М. Мақатаев « Аққулар  ұйықтағанда» поэмасы   

Сабақтың мақсаты: Ақынның өміріне шолу жасау, сөзімен өлең өрген   жыр пырағы - Мұқағали   туралы дерек, поэмасының тақырыбы  мен идеясы, қушылардың  поэзия туралы түсініктерін,сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту.

А)Білімділік:Ақынның поэзиясының өміршеңдігін            таныту,көркемдік тілін ашу.

Ә)Дамытушылық:Оқушының сөйлеу тілін дамыту,өз ойын еркін,жаттық жеткізе білуге,мәнерлеп оқу дағдысын қалыптастыру.

Б)Танымдық:Өз бетімен іздене білуге,ой қорытуға үйрету.

В)Тәрбиелік мәні: Туған жерге деген сүйіспеншілікке, адамгершілікке, табиғат әсемдігін түсінуге,қасиетті нәрселерді қадір тұтуға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта,кітаптар,бүктеме қағаз.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың әдісі: талдау,пікір сайыс,сұрақ-жауап.

Пәнаралық байланыс: Музыка,тарих,биология.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру.

ТОЛЫҚ ЖҮКТЕУ

Пәні: Қазақ тілі

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Етістіктердің райлары туралы түсінік. Ашық рай.

Сабақтың білімділік мақсаты:  етістіктің басқа сөз таптарынан айырмашылығын көрсететін басты белгілерінің бірі- рай категориясы туралы мағлұмат беру, оның мәнін ұғындыру.

дамытушылық мақсаты:  оқушыларды етістік түрлерінің бір-бірімен байланыстылығын, олардың ғылыми негізінің ұштастық жақтарын өздері байқай алатын нәтижеге жеткізу, көріп- байқағандары туралы ой қорытындысын айтқызып жаттықтыру

тәрбиелік мақсаты: етістік райларын практикалық өмірде түсініп қолдануға, байланыстырып сөйлеуге үйрету, оқушыларды адамгершілікке баулу.

Сабақтың түрі:  жаңа білім беру сабағы.

Әдісі:  баяндау,оқу құралдарымен, дидактикалық материалдармен жұмыс істеу.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақтағы слайдтар,етістіктің рай турлеріне арналған кесте,дидактикалық қима қағаздар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды топқа бөлу,оқу процесіне даярлау

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

1. Сабақтың тақырыбы мен мақсатын айқындау
2. Тақырыптық байланыс болуын ескеріп, өткенді еске түсіру. Сұрақ- жауап арқылы өтілген материалдар еске түсіріледі. Етістіктің қолдану аясы да, мағынасы да кең сөз табы екендігі ескеріледі.
3. Жаңа материалдың мазмұнымен таныстыру.

Мұғалім: -Қазақ тілі сабағында етістіктің мәнін, маңызын байқап келесіңдер. Етістік қимыл-әрекеттің атын ғана білдіріп қоймайды,оның шақтық,жақтық мағыналарын да көрсететін өткен сабақтарда байқадыңдар. Рай категориясы-қимыл,іс-әрекет айтушының не сол қимыл-әрекетті хабарлаушының пікірімен, ол пікірдің іске асуымен де байланысты екені белгілі.

     Ашық райдың мәні етістіктің шақ мағынасын білдірумен тікелей байланысты. Өйткені  етістік белгілі шақта жұмсаланда, сол қимылдың болуы арқылы сөйлеушінің ақиқат шындықты баяндауы байқалады.

Үш шақтың (осы шақ, келер шақ, өткен шақ) бірінде қолданылып, сөйлеушінің  шындыққа қатысты баяндауын ашық рай дейміз.

   1- кесте

Әр топ бойынша талдау жасалады.

Үлгі: Бұл мысалдарға азбайды, тозбайды,айт,жүрсең,жұқпас деген етістіктер азбау,тозбау,айту,жүру,жұқпау қимыл –әрекеттерін ғана білдіріп тұрған жоқ,сонымен бірге сол қимыл-әрекеттің орындалу шартын  / жүрсең/, орындалуын талап ету\ айт\,белгілі бір мезгілде\шақта\ ,іске асуын \азбайды,тозбайды,жұқпас\ көрсетіп тұр.

   Кейде сөйлеуші не тыңдаушы адамның қимыл,әрекеттің орындалуына ықылас-ниетін де байқатып тұрады. Мысалы: Менің оқығым келеді,оның айтқысы келеді, сенің барғың келеді дегендегі оқығым келеді,барғым келеді қимылдарының орындалуынан сөйлеуші,тыңдаушы адамдардың ықылас-ниеті ,талабы байқалады

5.Жаңа материалдың ( етістік райының) маңызды белгілерін ажырату.

а) Бұл мағыналар грамматикалық тұлғалар арқылы берілген.

ә) Сол грамматикалық тұлғалар сабақтың  (етістік райының)маңызды белгілері болады.Мысалдардағы : азбайды,тозбайды,жұқпас деген етістіктердегі көсемшенің –й жұрнағы, есімшенің –с жұрнағы арқылы: оқығым келеді,айтқысы келеді,барғың келеді дегендердегі қимылдың іске асуына сөйлеушінің ниеті,ықыласы етістік түбіріне –ғы жұрнағы ,содан кейін тәуелдік жалғауы жалғанып,оған кел көмекші етістігі тіркесу арқылы жасалған.

  Кестедегі төрт түрлі сөйлем оқылды,етістіктердің мағынасымен, грамматикалық тұлғасымен таныстырылды. Олар мыналар: бірінші сөйлемге қатысты ашық рай,екінші сөйлемге қатысты бұйрық  рай,үшінші сөйлемге қатысты шартты рай,ал төртінші сөйлемге қатысты қалау рай болады.

 6.Жаңа материалдың маңызды белгілері мен айрықша мәнін дәлелдеу: дидактикалық материалдармен, оқулықпен жұмыс,түрлі жаттығуларды орындау.

163-жаттығу.

Тапсырма.

Мәтінді көшіріп жазып, етістіктердің жасалуына, қай шақта тұрғанына көңіл бөліңдер.

164-жаттығу.

Тапсырма.

Етістіктерді теріп жазып, морфологиялық таладу жасаңдар.

165-жаттығу (ауызша)

Оқып шығып, ашық райдағы етістіктердің қай шақта тұрғанын көрсетіңдер.

167-жаттығу.

Тапсырма.

Төмендегі ашық райлы етістіктерді қатыстырып, сөйлем құрастырыңдар.

       Оқыды, айтыпты, тыңдап отырмыз, озар, жазған.

7.Логикалық ой қорытындысын жасау.

8.Үйге тапсырма:өздері оқып жүрген көркем шығармадан рай мәнінің төрт түрін көрсететін төрт түрлі сөйлем жазып,етістіктің грамматикалық тұлғасына қарай талдау.

168- жаттығу.

Ашық райлы етістіктерді қатыстырып, «Анамның мамандығы» деген тақырыпта шағын хабарлама жазыңдар.

169-жаттығу. Көшіріп жазып, әңгімеге ат қойып, ашық райлы етістіктерді талдау.

9. Бағалау.

Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласы №21 орта мектептің

Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәні мұғалімі Төлегенова Бахыт Оразбаевна

Сабақтың тақырыбы: Ахмет Байтұрсынұлының «Екі шыбын» өлеңі

Сабақтың мақсаты:  - білімділік - оқушыларға А.Байтұрсынұлының қазақ әдебиетіндегі орнын айту, ақынның аудармаларына  шолу жасау, «Екі шыбын» мысалының идеясын ашу, өлеңге әдеби-теориялық талдау жасау;   - дамытушылық - сұрақтар, іздену тапсырмалары арқылы өз ойын еркін, сауатты әрі дәлелді түрде көркем тілмен жеткізуге,  өз бетімен жұмыс жасауға  дағдыландыру;   - тәрбиелік –мәдениеттілікке, адамгершілікке, қарапайымдылыққа баули отырып, келешек жастардың саналы болып өсуіне, ақын уағыздаған жақсы қасиеттерді өз бойларына сіңіре білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас сабак

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, таладау

Көрнекілік: интерактивті тақта, слайдтар

Пәнаралық байланыс: сурет, қазақ  тілі

Сабақ барысы:  I. Ұйымдастыру кезеңі:

1.  Үй тапсырмасын тексеру 
2. Ахмет Байтұрсынұлының өмірі мен шығармашылығына шолу
3. «Ақын ініме» өлеңін жатқа айту

Сұрақ-жауап

1.Ақын өлеңде адам мінездеріндегі қандай қасиеттерді сынайды?

2.Одан қандай жақсы қасиеттерді уағыздайтынын байқауға болады?Өлеңде ақынның халық алдындағы парызы,міндеті қандай болу керек екенін Ахан қалай аңғартуға тырысады?

3.Өлеңнің соңғы шумағынан ақынның айтқысы келген өзекті ойын қалай байқауға болады?

Үй  тапсырмасын  бекіту Өлең адамгершілікке үндеп, адал еңбек,қызмет етуге, шақырады. Жаман әдеттерден жамандардан бойды аулақ  ұстауға шақырады

Ахмет Байтұрсынов туралы ізденіс жұмысы (презентация)

IV.Жаңа сабақ.

1. Сабақтың мақсаты түсіндіріледі
2. Оқушыларға мәнерлеп оқытады.
3. Өлеңде айтылығын өзекті ойдың мәнісі
4. Автор оқушыларына нені ескертеді

Кітаппен жұмыс:    Кітаптан өлеңді мәнерлеп,нақышына келтіре оқиды. 

Топтастыру стратегиясы: 

«Қасқыр мен қозы»             «Қайырымды түлкі»                           «Ала қойлар»

       А.Байтұрсынұының мысал өлеңдер

«Үлес»       «ыстын                                                                     «Қартайған арыстан»

«Өгіз бен бақа»                       «Ат пен есек»                                      «Қайыршы мен Қыдыр»

Сөздік жұмысы

1) Маңғаздану – паңсыну, тәкәппарлану;

2) Мақтаншақ адам – өзін-өзі асыра бағалайтын, мақтауды сүйетін адам;

3) Әддін – шамасын, күшін

4) ғибрат – үлгі, өнеге

5) Мұрнын көкке көтеру – менсінбеу

Топпен жұмыс

 1-топ. Концептуалдық кесте       

2-топ. Өлең құрылысына талдау

Өлең құрылысына талдау

1) Авторы 

 2) Тақырыбы 

 3) Жанр түрі 

 4) Идеясы 

 5) Шумақ 
6) Тармақ 
7) Бунақ 
8) Буын саны
9) Ұйқас түрі 
10) Әдеби теориялық ұғым 
11) Өлеңнің тәрбиелік мәні

3-4 топ.

Екі шыбын бейнесі

5-топ: Адам бойындағы қандай жақсы қасиеттер бар

Қорытынды:  Ой толғаныс» сатысы. Бес жолдыөлең.

Зат  есім:

Сын есім:

Етістік:

Синоним:

Сөйлем:

Үйге тапсырма

1.«Екі шыбын» мысалын жаттау

2. «Қазақты оянсын деп сөзбен шақтым» тақырыбына шығарма жазу. 

3.Кестені дәптерлеріңе толтырыңдар

Бағалау: Сабаққа белсенді араласып отырған оқушылардың білімін бағалап, тиісті бағасын қою

- Бұрын өткен мысалдарды еске түсіріңдер. 5-класта өткен «Егіннің бастары» өлеңінің ғибраты қандай болып еді? (Көрсеқызар, мақтаншақ болмау, әлі келмейтін іске ұрынбау)

- Қандай мақалмен тұжырым жасауға болады? (Бидайдың басын көтергені – дақылы жоқтығы. Жігіттің кеудесін көтергені ақылы жоқтығы)

- 6-класта өткен «Қара бұлт» өлеңінде қандай түйін бар? Қара бұлттың мақтаншақтығы мен қайырымсыздығын сынап, таудың сөзімен қарапайым болуға, еліне пайдалы еңбек етуге шақырады)

 Қорытынды:

«Ой  толғаныс» сатысы. Бес жолды өлең.

Затесім: Ахмет

Сын есім: шебер, суреттер.

Етістік: аударды, шығарды, кейіптеді.

Синоним: ақын, мысалшы, аудармашы.

Сөйлем: Ахмет – ХХ ғасырәдебиетшісі

Қорытынды:

Бағалау: Сабаққа белсенді араласып отырған оқушылардың білімін бағалап, тиісті бағасын қоюу

Үйге тапсырма

1.«Екі шыбын» мысалын жаттау

2. «Қазақты оянсын деп сөзбен шақтым» тақырыбына шығарма жазу. 

3.Кестені дәптерлеріңе толтырыңдар

Қазақ тілі сабағында қолданылатын ойын түрлері

Қазақ тілі қазіргі уақытта өзге ұлт өкілдеріне балабақшадан бастап оқытылып келеді. Мемлекеттік тілді оқыту, болашақ ұрпақтың бойына қазақ тілін құрметтеу сезімін қалыптастыру мұғалімдердің үлкен еңбегін қажет етеді. Ұстаздар бұл бағытта аз тер төгіп жатқан жоқ. Кішкентай кезінен қазақ тіліне сусындап өскен балалар қайтсе де бұл тілдің қадір-қасиетін біліп өседі деп ойлаймын. Оларға тек жаттанды түрде оқытпай, қазақ халқының тәлім-тәрбиесін де үйрете алуымыз қажет.   Сабақтың қызықты өтуі үшін мұғалімдер әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолданады. Соның ұтымды бір түрі — ойын арқылы тіл дамыту болып табылады. Енді бірнеше ойын түрлерін айта кетейін:

1. «Ойлан тап» оқыта үйрету ойыны. Мұғалім кім? деген сұрақ қойғанда, оқушылар ата, әке, іні деп жауап беруге тиіс. Мұғалім қайда? деп сұрақ қойғанда, үстелде, орындықта, партада, аулада, үйде, мектепте деп жауап берулері керек (мақсаты: оқушылар қойылған сұрақты түсініп, оған дұрыс жауап таңдай білулері керек. Яғни кім? деген сұраққа сызғыш деп жауап берілмейді).
2. «Қайталай ғой»оқыта үйрету ойыны. Ойын шарты: бір оқушы қандай да бір көкөністі атайды, ал екінші оқушы оны қайталап, тағы бір көкөніс атауын қосады. Үшінші оқушы екеуін қайталап, үшінші сөзді қосады. Осылай ойын 6-7 сөзге дейін жалғасады.
3. «Тақырыптық сөздер»оқыта үйрету ойыны. Лексикалық тақырыптарды пысықтау кезінде қолдануға қолайлы ойын түрі. Оқушылар шеңбер жасап, дөңгелене тұрады. Мұғалім басты тақырыпты айтады. Мысалы, мұғалім «Көктем» деген тақырыпты айтады. оқушылар осы тақырып бойынша сөздерді бір-бірден айтады. Осылайша шеңбер аяқталғанға дейін сөздер айтыла береді.
4. «Өз жұбыңды тап»оқыта үйрету ойыны. Сөз тіркесетірн меңгертуге арналған ойын. Мұғалім сабақта сөз тіркестерінің лексикалық мағынасын жаттықтыру мақсатында осы ойынды ойнатуына болады. Бұл ойында оқушылар саны жұп болуы керек. Мұғалім әр оқушыға бір-бірден сөз үлестіреді. Барлық оқушылар өздеріне берілген сөздерді дауыстап оқиды. Осыдан кейін оқушылар сөз тіркесін жасау үшін өз жұбын іздейді. Мысалы жаңбыр, жауады, көктем, айлары деген сөздер таратылады. Жаңбыр деген сөзді оқыған бала жауады деген сөзді оқыған баланың қасына барып, екеуі бірігіп, жаңбыр жауады деген тіркесті айтады.
5. «Кім  көп және тез?»оқыта үйрету ойыны. Мұғалім қазақ тіліне тән белгілі бір дыбысты атайды, оқушылар сол дыбыс кездесетін сөздерді атауы керек. Әрбір дұрыс айтылған сөз үшін мұғалім оқушыға жұлдызша береді. Көп жұлдызша жинаған бала жеңімпаз атанады.
6. «Сөзден сөз тіркесіне»оқыта үйрету ойыны. Бұл ойын арқылы оуқышалрдың сөзден сөз тіркесін құрай алу дағдылары қалыптастырылады. Мысалы, мұғалім бәтеңке деген сөзді айтады, оқушылар қызыл бәтеңке, екі бәтеңке, үлкен бәтеңке, менің бәтеңкем т.с.с сөз тіркестерін айтады.   Осы ойын түрлерін қолдану ұстаздардың сабағын қызықты өткізуге септігін тигізеді деген ойдамын.

І.Кіріспе бөлім

Ойын технологиясы оқу үрдісін қызықты және тартымды болуын қамтамасыз ететін ең тиімді әдіс, сабақ формасы болып табылады.

Ойын – бала үшін дағдылы және оқытудың тиімді формасы. Ойын  арқылы оқыта отырып, біз оқу материалын ересектерге түсіндіргендей емес, бала жанына жақын дағдылы жағдайда қабылдауына ықпал етеміз.

Ойын кездейсоқ бір жағдайдан екінші жағдайға көшу үшін емес, оқу әрекетіне құрылған, балаға таныс түрінде жүйелі жасалған үздіксіз үрдіс деп қарау керек. Ойын бала үшін алғашқы ойлау мектебі болып табылады.

Ойын технологиясын қолданудың мақсаты оқушылардың сабақта танымдық әрекеттерін дамыту. Ойын бұл іс жүзінде даму. Бала ойнайды,себебі дамиды. М.Әуезов: « Жақсы ойын жақсы жұмыс сияқты, жаман ойын жаман жұмыс сияқты»-дейді.
Ойын әдісін қолдану мақсаты, жолы-лексиканы меңгеруге деген қызығушылықтарын ояту тілдік қатынас жасауға деген талабын ашу.
Тиімділігі – ойындар ойнау кезінде тілдік қарым-қатынастар ерекше маңызға ие болады. Кәсіби  сөздерді естерінде сақтауға мүмкіндік береді. Сауатты, мәдениетті түрде сөйлей білуге жаттығады.
Нәтижесі-сөздік қорын молайтады. Өз бетінше тілді үйренуге септігін тигізеді, тілін дамытады.

Ойын адамның өмір танымының алғашқы қадамы. Ойын өмірде өте ерте жастан басталып, адамның кәсіпті толық менгергенінше жалғасады. Ал оқыту процесінде жаңа технологияның маңызды бөлігі.

Абай Құнанбаевтың он тоғызыншы қара сөзінде жас кезінен жақсы сөз естіп өскен бала кейін есті адам болады: «Адам  ата-анадан туғанда есті болмайды,естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе. Дүниедегі жақсы,жаманды таниды-дағы,сондайдан білгені,көргені көп болған адам білімді болады. Сондықтан балаға жас кезінен бастап ойын арқылы тәрбиелік маңызы жоғары халық ойларының кәусар бұлақтарымен сусындату қажет.

Ойын  технологиясы оқушылардың белсенділігін арттырады, ынталандырады, теориялық білімдерін практикада қолдануға  үйретеді, ізденіске жетелейді.

Педагогика саласында пайдаланатын ойындарды – дидактикалық ойындар дейді.

ІІ. Негізгі бөлім

Ойын – оқу үрдісіндегі оқытудың әрі формасы, әрі әдісі ретінде дербес дидактикалық категория. Сонымен бірге ойынды мұғалім мен оқушылардың бірлескен оқу әрекетінің өзара байланысты технологиясы ретінде қолдануға болады, қазақ тілі сабағында ойын формаларын еңгізу барысында интерактивті тақтаны да қолданудың маңызы өте зор. Бастауыш сынып оқушыларының мектепке келгенге дейінгі негізгі әрекеті — ойын болса, оқу-тәрбие үрдісінде олар біртіндеп ойын әрекетінен оқу әрекетін орындауға бейімделуі тиіс. Ол сабақ барысында пайдаланылатын дидактикалық ойындар арқылы жүзеге асады.
Ойынның мақсаты — бағдарламада алған білімдерін қалыптастыру, тиянақтау, пысықтау.
Міндеті — баланың қызығушылығын ояту, белсенділігін арттыру.

Дидактикалық ойындар баланың ынтасын сабаққа аударуға, көңіл қойғызуға, қабылдауын жеңілдетуге, білімді толық игеруге көмектеседі,сабаққа эмоциялық бояу береді.

Ойынның мақсаты:

1. Баланы пәнге қызықтыру, логикалық ойлауын дамыту.

2.Сөздерді орынды қолдану дағдыларын жетілдіре отырып,сөйлеу мәдениетіне тәрбиелеу.

3.Таным әрекетін қалыптастыру, тиянақтау, пысықтау, алған білімді тексеру, қызығушылығын ояту,белсенділігін арттыру.

Міндеті:

1) Танымдық: баланың тану, іздену әрекетін дамыту.

2) Тәрбиелік: айналасымен қарым-қатынас жасауға, қажетті дағдыны,адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру

Дидактикалық ойындарды құру мына негіздерге сүйенеді:

1) Балалардың іс-әрекетіне ойын түрлерімен оқуды байланыстыру,біртіндеп қызықты жеңіл ойындардан ойын-тапсырмалар арқылы берілген оқу-тәрбие мәселелеріне көшу.

2) Шарты мен міндеттерін біртіндеп күрделенуі

3) Берілген тапсырмаларды шешуде баланың ақыл-ой белсенділігінің күшеюі

4) Оқу-тәрбие мақсаттарының бірлігі

Дидактикалық ойындардың сапалылығы:

Олардың сабақтың әр кезеңіндегі орны мен міндетін, мақсатын дәл анықтауға, оны қолданудың теориясы мен практикасын мұғалімнің жетік меңгеруіне, шеберлік танытуына, ойынға қажеті материалдарды алдын-ала дайындап алуына, ойын үрдісіне оқушыларды белсенді қатыстыруына

байланысты болады.

Дидактикалық ойындарды ұлттық тәлім-тәрбие көздерімен ұштастыруда жұмбақтарды, мақал-мәтелдерді, халықтың даналық, өсиет сөздерін оқыту барысында ойындар арқылы кеңінен қолдану;

Қазақ тілі сабағында дидактикалық ойындар арқылы оқушыларды тәрбиелеу жұмыстарын төрт бағытта жүргізген дұрыс:

Бірінші бағыт — дидактикалық ойындар арқылы оқушылардың интелликтуалдық қабілеттерін, логикалық ойлауын тәрбиелеу;

Екінші бағыт – оқушыларға ізгілікті  тәрбие беру – оқыту үрдісінде халық педагогикасының мол мұрағаттарын пайдалана отырып, адамгершілік қасиеттерін бойына сіңіру;

       Үшінші бағыт – түрлі көркем шығармаларды пайдалана отырып, оқушыларға эстетикалық тәрбие беру арқылы олардың жеке тұлғалық қабілеттерін, жат нәрседен бойын аулақ салуға тәрбиелеу;

Төртінші бағыт – оқушылардың сөздерді орынды қолдану дағдыларын жетілдіре отырып, сөйлеу мәдениетіне тәрбиелеу;

Ұлттық ойын

Оқу үрдісіне ұлттық ойын элементтерін пайдалану сабақтың тақырыбы мен мазмұнына сай алынады монда ғана  оның танымдық, тәрбиелік маңызы арта иүседі. Сонымен қатар ұлттық ойындары  оқушылардың ауызша жеткізу сауаттылығы мен біліктілігін дамыту үшін пайдалануға болады. Ұлттық ойындар- ата-бабалардан бізге жеткен «ханталапай» ойынын топтық жарыс сабағында пайдалануға болады.

«Ханталапай» ойыны.

Ойының шарты: қоржынға 1-ден 7-ге дейін нөмірленген асықтар салынады. Оқушылар асықты алып,оның нөміріне сәйкес келген сұрақты оқып, оған жауап береді.

№ 1 Аптаның бірінші күні қандай?

№ 2 Жұма-аптаның нешінші күні?

№ 3 Сен қай күні демаласың?

№ 4 Сен қай күндері мектепке келесің?

№ 5 Бүгін аптаның қай күні?

№ 6 Қазақ тілі сабағы қай күндері болады?

№ 7 Ертең қай күн болады?

«Ақсүйек» ойынын айлы түнде көңіл көтерген жастар сүйекті лақтырып, оны іздеу арқылы ойнаған.Мен «ақсүйекті» 2-сыныпта сан есім тақырыбын өткенде сан есімі бар мақал-мәтелдерді айтқызу үшін қолдандым. 3- сыныпта негізгі және туынды зат есім тақырыбында  негізгі зат есіммен туынды зат есімді табу  үшін ойнаттым. Бұл ойында  кез-келген қималарды таңдап алып, тапсырманы орындау  керек.

Грамматикалық ойын

Бұл әдістемелік құралдағы грамматикалық ойындар оқушының тілін, ой-ұшқырлығын дамытады, тапқырлыққа жетелейді, өзіндік пікір айтуға жағдай жасады және пәнге деген қызығушылығын арттырады.

Фонетикалық ойындар оқушылардың сауаттылығын арттырады, дыбыстарды терең меңгеруге көмектеседі.

Ойынға бала бар ынтасымен беріліп, оны білуге, меңгеруге талпынып, алуан түрлі дағды, мәліметтерді алып, шеберліктерін шыңдайды.

Олардың білімдерін одан әрі дамытады, тереңдетеді, ізденімпаздығын арттырады, шығармашылық қабілетін дамытады.

Қазақ тілінің  грамматикасын, орфографиясын, пунктуациясын тереңірек меңгеруге баулиды. Мен бұл ойын түрін балалардың сауаттылығын дамыту үшін пайдаланамын. Сонымен қатар «Жаңылтпашты жаңылмай айт», «Мақалды дұрыс оқы», «Мақалды жалғастыр» ойындарды өткіземін. Сол ойынның бір түрі

«Полиглот».

Сөздерді ағылшын тіліне,қазақ тіліне, орыс тіліне  аудару.

Логикалық ойын.

“Сұрақ – жауап” ойыны.
Ойынның мақсаты: Сұрақтарға дұрыс, әрі тез жауап беруге дағдыландыру.
Ойынның шарты: Сыныпты екі топқа бөлу. Әр топқа сұрақтардың жауаптары жазылған карточкалар тарату. Сұрақ оқылғаннан кейін оқушылар дұрыс жауабын көрсетеді. Қай топтың дұрыс жауаптары көп болса, сол топ жеңеді.
Сұрақтар:
1. Сөмкеде не жатыр?
2. Бір аптада неше күн бар?
3. Асханада кім бар?
4. Сыныпта неше терезе бар?

“Жоғалған әріптер” ойыны.
Ойынның мақсаты: Оқушыларды сауатты жазуға дағдыландыру
Қазақ тіліне тән дыбыстарды қайталау.
Ойынның шарты: Сынып екі топқа бөлінеді. Тақтаға 10 сөз жазу.
Мысалы: к… гершін
балдыр… ан
ән… ран
к… тап
к… ктем
… же
… ңгіме
о… ушы
айда… ар
а…
Қай топ керекті әріптерді дұрыс құрастырса, сол топ жеңіп шығады.

Қимыл-қозғалыс ойыны Мен бұл ойын түрін оқушылар жаңа сабақты жақсы меңгеру және бекіту үшін қолданамын.

«Ұшты-ұшты» ойыны. Бастаушы оған қатысушыларды жаңылыстыру үшін тез-тез ұшатын, ұшпайтын заттарды араластырып айтады. Шарт бойынша ойнаушылар ұшатын заттарға ғана қолын көтеруге тиісті. Олар ұшпайтын затқа қолын көтеріп қалса, айыбына өз өнерін көрсетеді. Ал біздің ойыншыларымыз жаңылыспай ұшатын ғана затқа қол көтерген жағдайда ұпайға ие болады.

Практикалық тапсырмаларды мұғалімдермен өткізу

Бұл – оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептердің бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшелігін, қазақ тілін меңгеру дәрежесін, сөздік қорын ескере отырып, сабақты қызықты өткізу мақсатында қолданылатын қосымша құрал.
“Ой – ойыннан басталады” десек, баланың ойын жетілдіріп, сабаққа қызығушылығын арттыратын – ойын.
Яғни, әр қазақ тілі сабақтарын ойын түрлерін  қолдану арқылы өткізсек, әр сабағымыздың өзінде оқушыларды тілге деген қызығушылығымызбен баурап алатынымыз сөзсіз.

Қазақ тілі  апталығында  өзімнің күнделікті қолданып жүрген : «Алтын күз», «Тақия» «Бақытты сәт» ойындарын өткізіп, мұғалімдермен тәжірибеммен бөлістім.

“Алтын күз” ойыны.
Ойынның мақсаты:  Оқушыларды сұраққа жауап бере білуге үйрету.
Ойынның шарты: Тақтаға картоннан жасалған   ағаштың бейнесі ілінеді. Жапырақтардың сыртына бір сұрақтан жазылады. Тақтаға шыққан оқушы жапырақты  алып, сұраққа жауап береді. Егер оқушы сұраққа дұрыс жауап берсе, жапырақты ағашқа іледі.  Осы жапырақтағы сұрақтарға жауап бере отыра,күзгі ағаш бейнесі шығады.  Мұғалім әр оқушының еңбегін бағалайды.

Педагогтың бала ойынындағы рөлі

Педагог— ұйымдастырушы, ақыл-кеңесші, ойын барысында болатын даулы мәселені шешетін әділ төреші. Ең бастысы — баланың досы.

ІІІ.Қорытынды

Дидактикалық ойындар оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландырады, олардың ойлау қабілеттерін, ізденімпаздылығын арттырады, сөз қорын молайтуға көмектеседі, сабақта дидактикалық ойындарды пайдалануда оқушыларды  әдептілікке, адамгершілікке, қамқорлыққа, қайырымдылыққа тәрбиелейді.   Мектеп оқушыларының сол пәнге деген белсенділігі артады және бағдарламалық материалдарды қажет деңгейде меңгеруге ықпал етеді. Ойын үстінде бала қуаныш пен реніш сезімдерін сезінеді. Ойын өмір сүру әдісі емес,  бірақ адам әрекетінің құрамды негізі. «Ақылды адам дегеніміз ең алдымен ойнайтын адам», -дейді. Міне, сондықтан адамдарды жасына қарамастан ойын өзіне тартып тұрады», -дейді.

Қорыта келгенде, ойын – балалардың негізгі іс-әрекеттерінің бір түрі. Бала өмірі ойынға байланысты. Бала ойынсыз өсіп өркендей алмайды. Бұл – өмірдің заңдылығы. Сондықтан да қазақ тілі сабағында ойын элементтерін пайдаланудың оқушылардың ой белсенділігін арттырудағы маңызы зор.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Бастауыш сыныпта оқыту. Алматы,2010ж. (барлық пәндер бойынша)
2. Бастауыш мектеп Алматы, 2003 №9
3. Бастауыш мектеп Алматы, 2001 №3
4. Қазақстан мектебі Алматы, 2002№5
5. Бастауыш сыныпта оқыту Алматы,2011№1
6. Қазақ тілі (дидактикалық материалдар) Алматы кітап 2010ж

Күні:                            Сыныбы: 8

Пән мұғалімі: Әскербекова Балауса Әскербекқызы

Сабақ тақырыбы: Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем

Сабақтың мақсаты:

Білімділік - cалалас құрмалас сөйлемнен алған теориялық білімдерін еске түсіру, шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолын меңгерту, теориялық білімін практикада қолдана білуге дағдыландыру.

Дамытушылық – өз ойын жүйелі, дәлелді жеткізе білуге дағдыландыру, сауатты жазуға баулу;

Тәрбиелік- адамгершілікке,  отансүйгіштікке, ізденімпаздыққа, жаңашылдыққа тәрбиелеу.

Сабақ типі: Жаңа сабақты меңгерту.

Сабақ түрі: Дәстүрлі емес

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, сатылай кешенді талдау, СТО элементтері, АКТ

Көрнекілігі: тест сұрақтары, кесте, семантикалық карта, электронды оқулық

Пәнаралық байланыс: орыс тілі, ағылшын тілі

Сабақтың өтілу барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: сәлемдесу, жаңа сабаққа назарларын аудару.

Шаттық шеңбері

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

а) 3 САЛАЛАС, 3 САБАҚТАС ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМ ҚҰРАУ

ә) Өткен тақырып бойынша сұрақ- жауап  (Топтастыру әдісі)

1.Топ. Салалас құрмалас сөйлемді топтастыру,ережелерін айту

2.Топ. Сабақтас құрмалас сөйлемді топтастыру,ережелерін айту

 ІІІ. Жаңа сабақ: Электронды оқулықпен жұмыс

Шартты бағыныңқы сабақтас деп құрамаындағы жай сөйлемдердің біріншісі екіншісіндегі  істің жүзеге асу не аспау шартын білдіретін құрмаласты  айтамыз.  Мысалы: Екпей егін бітпес, үйренбей білім бітпес.

Құрамындағы жай сөйлемдер сабақтаса байланысып, бағыныңқы сыңардың баяндауышы тиянақсыз болып келеді.  Тағы да екі-үш күн бөгейтін амалын тапсаң өзің, қозыдай көгендеп қолыңа берейік.

Жасалу жолы, сұрақтары: Бағыныңқының баяндауышы

1. Шартты рай

-са, -се

Қайтсе?             -  Сұрағы

(не етсе?)

/......../

Тыңдаса,

Бағыныңқының баяндауышы

2. Көсемше

-ма + й

(-ме + й)

-майынша (-мейінше)

Қайтпей? (не етпей?)           -  Сұрағы

Қайтпейінше?

(не етпейінше?)

/......../

Таппай,

Үйренбейінше

Бағыныңқының баяндауышы

3. Есімше

-ған + да (-ген + де)

Қайткенде?          -  Сұрағы

(не еткенде?)

Болмағанда,

Қазақ тілінде

Егер сен жалғыз болсаң, асқар тауға шыққаныңнан не пайда?

Орыс тілінде

Если ты одинок, какая польза от твоих достижений?

Ағылшын тілінде

If  I have some money, I’ll go to America

ЖАТТЫҒУ ЖҰМЫСЫ (ОҚУЛЫҚПЕН ЖҰМЫС)

125-жаттығу (ауызша)Төменде берілген сөйлемдердің сұрақтарын қойып, баяндауыштарының жасалу жолдарын кестеге қарап түсіндіріңдер.

1.Сөз жүйесін тапса, мал иесін табар (мақал)2. Жарлы болар жігіт байталын айырбастаса жалғыз болар жігіт ағайынын жатқа айырбастайды 3. Жаңа жұмысшыларға техника қатерсіздігін ұғындырмайынша, шахтаға жіберуге тыйым салған.

130-жаттығу (жазбаша) Салалас құрмаластарды – сабақтасқа, сабақтас құрмаластарды- салаласқа айналдыр

ІV. Сергіту сәті

1. Билей отырып, ауыздарын қимылға келтіріп, өз аттарын айтады.
2. Билей отырып, аяқтарын қимылдата отырып, өз аттарын жазады.

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол, үйіне;

 Семантикалық картамен жұмыс (Топтық жұмыс)

І. Топ: Семантикалық карта

Мысалдар  Жаманшылықты сезбегенде, арты жаман болар еді.

Шартты рай

Есімше   

Көсемше

2) Шығыс болмай, кіріс болмас.

3) Қазақ елі қонақжайлылығын көрсетсе, одан басқа халықтар үлгі алар.

4) Өткенге топырақ шашсаң, болашақ саған тас атады.

ІІ. Топ: Семантикалық карта

Мысалдар Бірлік болмай, тірлік болмас.

Шартты рай

Есімше

Көсемше

2) Сабақты зейін қойып тыңдамайынша, айтулы нәтижеге қол жеткізбесің анық.

3) Айтқан сөздерің дұрыс болса,қалғанын өздері түсіне жатар.

4) Әттең, аяғы ақсақ болмағанда, баяғыда партизандар қатарында болар еді.

 Тест жұмысы   Қай топ жылдам? Ауызша дұрыс әрі жылдам шешкен топты марапаттау

І. Топ. Тест жұмысы

1. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз

А) Құстар жылы жаққа ұшып кетті.

В) Көктемде қар ериді.

С) Жаз келіп, жасыл шықты.

Д) Күзде күн қысқарады, салқындайды

2.Біресе жалғаулық шылауы қай құрмаласқа тән екенін көрсет.

А) себеп-салдар салалас В)кезектес салалас С)қарсылықты салалас Д)ыңғайлас салалас

3. Қарсылықты салаласты табыңыз.

А) Байбосыновтың жүзінде әжімнен сау жер жоқ, әйтсе де беті ойнақы еді.

В) Өз жігіттеріме көзім түсіп еді, барлығының жүзінен әзірлікті көрдім.

С) Мүхит пен Кенбай айғайласа сөйлеседі, себебі шамалы дауысты Көкдолы бұрқағы есіттірер емес.

1. D)Ол қызына екі түрлі нәрсені үйретуге тырысты: бірі - тұрақтылық, бірі- махаббат.

4.Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмаласты табыңыз

А) Қына тасқа бітсе,білім басқа бітеді.

В) Күн бұлттанып еді,- жаңбыр жаумады.

С) Құнанбай Ұлжан қасына отырды да, Мәкіш пен Абайдың жүзіне қарады.

Д) Ол ерте келгенімен, ешкім көрмеді.

5.Түсіндірмелі салаласты көрсетіңіз

А) Дүниеде айнымайтын қорғаушың- ақыл.

Б) Өтірікші өзін алдайды.

С) Мал етінің асылдануы сондай - майы аузыңа салдырмайды.

Д) Жігіттің дені сау болса, сол -дәулет.

ІІ. Топ. Тест жұмысы

1.Сабақтас құрмалас сөйлем қандай сөйлемдерден тұратынын анықтаңыз.

А) Жай, күрделі. В) Бағыныңқы, басыңқы. С) Сұраулы, лепті.

1. D) Лепті, хабарлы. Е) Бұйрықты, сұраулы.

2.Сөйлемнің түрін анықтаңыз.

Сабақ кестесін өзгертсе, бізде кітапханаға баратын уақыт болады.

А) Салалас құрмалас сөйлем. В) Жай сөйлем. С) Жалаң сөйлем.

1. D) Атаулы сөйлем. E) Сабақтас құрмалас сөйлем.

3.Шартты бағыныңқы сабақтастың жасалу жолын анықтаңыз.

А) –сы, -сі. В) –ғандықтан, -гендіктен. С) –ғанда, -генде. D) –мақшы, -мекші+болып.E) –ғанмен, -генмен.

4.Құрмалас сөйлем түрлерін анықтаңыз.

1. A) Салалас, сабақтас, аралас. B) Жақты , жақсыз. C) Толымды, толымсыз.
2. D) Жалаң, жайылма. E) Хабарлы, сұраулы.

5.Шартты бағыныңқы құрмалас сөйлемнің жұрнағын анықтаңыз.

1. A) –ған, -ген. B) –са, -се. C) –ып, -іп,-п. D) -у. E) –қан, -кен.

Сабақты бекіту      INCERT әдісі

Не білем?

Нені білдім?

Нені білгім келеді?

Бағалау

Үй тапсырмасын беру кезеңі

Ереже, Шартты  сабақтас құрмалас сөйлем етіп «Досыңа хат жаз»

І. Топ: 

1)Ақын адам сөздің асыл болатын сипаттарын білсе, сөзін таза, мінсіз шығарады. 

2) Қонаққа ертең не мен барамын, не сен барасың.

3) Күн бұлттанып еді,бірақ жаңбыр жаумады.

4) Мен жұмысқа бармай, іс бітпейді.

ІІ.Топ:

1) Құс қанатын жазып, бірде көкке самғады,бірде төменге құлдилады.

2) Біз емтиханға тиянақты дайындалғанда,жақсы баға алар едік.

3) Жігіт сыны оның өскен ортасын білмейінше, жұмбақ қасиетін де түсінуге болмайды.

4) Жоспарланған шара уақытында өтті, -күткен нәтижеге қол жеткізе алмадық.

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын; Табылмайды, еңбексіз, ауырса, емі;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

VІ. Жұппен жұмыс

Тапсырма№ 1- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Бетің, болса, өкпелеме, қисық, айнаға; Қар, тапса, жанады, қалауын;

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Тапсырма№ 2- жұп Сөздерді орнына орналастырып, сөйлем құраңыз

Күйін, тартқанда, «Боз інген», қояды, шырылдауын, боз торғай; үйге, кірмей, достары, қайтпады, ол ,үйіне;

Ол отқа жақындап келгенде, жылқының кісінеген даусы қараңғыда естілді.

Алматы  облысы Көксу ауданы «№12 орта мектебі» КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің  мұғалімі Касымова Балауса Сергазыновна

Алматы  облысы Көксу ауданы «№12 орта мектебі» КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің  мұғалімі Касымова Балауса Сергазыновна

Алматы  облысы Көксу ауданы «№12 орта мектебі» КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің  мұғалімі Касымова Балауса Сергазыновна

Шығыс қазақстан облысы Семей қаласы Мұқыр ауылы

«Түрксіб жалпы орта білім беретін мектебі» КММ

бастауыш сынып мұғалімі Касымова Нагима Ыбыжановна

Пікір: Қойшығалиева Гульфинаның 7-сыныптарға өткізген бұл ашық сабағы жоғары бағаланды. Сынып оқушылары етістіктің райлары туралы кеңінен түсінік ала отырып, білімдерін одан әрі жетілдіре түсті. Оқушылардың сөйлеу мәдениеті қалыптасып, ұлттық құндылықтарды бағалауды үйренді. 

Атырау облысы Қызылқоға ауданы Жаңашаруа қазақ орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің І санатты мұғалімі Қойшығалиева Гульфина Құсайынқызы

Сыныбы: 7 «а»           Күні: 
Тақырыбы: Етістіктің райлары туралы түсінік 
Сабақтың мақсаты: 
Білімділік – етістіктің райлары және оның жасалуы мен ерекшеліктері жайлы білім беру. 
Дамытушылық – оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілетін жетілдіру, алған білімді қолдана және талдай білуге үйрету, аз сөзбен түйіндеуге дағдыландыру, таным көкжиегін кеңейту. 
Тәрбиелік – сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, адамгершілікке, ынтымақтастыққа қазақ халқының ұлттық құндылықтарының бірі шешендік өнерді бағалауға баулу, сонымен бірге, туған жерін елін құрметтеуге, имандылыққа, қайрымды бола білуге тәрбиелеу. 
Сабақтың түрі: аралас сабақ 
Сабақтың әдісі: талдау, сұрақ-жауап, шығармашылық жұмыс 
Көрнекілігі:  тірек-сызба, интерактивті тақта 
Сабақтың барысы: 
Ұйымдастыру сәті: 
а) Сәлемдесу. Оқушыларды түгелдеу. 
ә) Оқушылардың назарын сабаққа аудару. 
б) Үй жұмысы:  Етістіктің шақ түрлерін қатыстырып, «Мектептес достар» немесе «Кім болам?» тақырыбында шағын шығарма жазып келу

Аукцион әдісі бойынша сұрақтарға жауап береміз.

• Етістікке сипаттама беріңіз.
• Қалып етістіктерін атаңыз
• Есімшенің жұрнақтарын атаңыз.
• Көсемшенің жұрнақтарын атаңыз.
• Етістіктің шақтарын атаңыз.
• Етіс түрлері.
• Осы шаққа мысал келтіріңіз.
• Келер шаққа мысал келтіріңіз.
• Өткен шаққа мысал келтіріңіз.
• Құттықтаймын! Ұтысқа ие болдыңыз!
• Жедел өткен шаққа мысал келтіріңіз.
• Ауыспалы осы шақ пен ауыспалы келер шақты қалай ажыратамыз?
• Тұйық етістікке мысал келтіріңіз.
• Мақалдың жалғасын табыңыз. Жақсыдан жаман туар азбақ үшін,  ...

15)Синонимдес тұрақты тіркестерді табыңыз.

Бетінің оты шықты,  көзі алақандай болды, қас пен көздің арасында, иманы қалмады, құлқын сәріде, жүрегі тас төбесіне шықты.

(Жауап берген әр оқушыға Ұшақ пен пойыздың суреті берілді. Ұшақ алғандар «Болашақ» тобы, пойыз алғандар «Энергия» тобы деп аталды.)
Жаңа сабақ .

Ақпанның жиырма екісі

Етістіктің райлары туралы түсінік

Мұғалім: Сөйлеушінің сөзі арқылы қимылдың шындыққа қатысын, айтушының пікірін, көзқарасын білдіріп, белгілі бір грамматикалық тұлғалар арқылы жасалатын етістік түрі рай категориясы деп аталады. Етістік қимылды, іс-әрекетті білдірумен қатар, сол қимылдың , іс-әрекеттің қалай және қашан іске асуын, ақиқат шындыққа қатысын да білдіреді. Міне, осы соңғы мәні етістіктің рай түрі болып табылады. Етістіктің райлары қимылдың, іс-әрекеттің жүзеге асу, орындалу мүмкіндігіне қарай төрт түрге бөлінеді: ашық рай, бұйрық рай, шартты рай, қалау рай.

Мұғалім схема арқылы толық түсінік береді.

  Семантикалық картамен жұмыс

Оқулықпен жұмыс.

 144-жаттығу. Тапсырманы көшіріп жазып, етістіктердің

жасалуына, қай шақта тұрғанына көңіл бөліңдер.

145-жаттығу. Мәтінді оқыңдар. Етістіктерді теріп жазып, морфологиялық талдау жасаңдар.

Суреттер сөйлейді.

Қазақтың ұлттық аспаптарының суреті берілген.  Етістіктің райларын қатыстыра отырып, сөйлем құрау

Берілген етістіктерді жіктеңдер.

«Болашақ» тобы

1. Барсаңдар.
2. Айтармыз.
3. Жазғызсам.

«Энергия» тобы

1. Жазсаңыз.
2. Барыңдар.
3. Болғайсың.

177-жаттығу. Төмендегі кесте бойынша

 3 сөйлемнен жазып шығыңыздар.

 Үйге тапсырма:

1. Ережені жаттау.
2. 177-жаттығу. Өлең жолдарындағы етістіктерді көшіріп жазып, морфологиялық талдау жасаңыздар.
3. Рай түрлерін қатыстырып «Атаның баласы ғана емес, адамның баласы болсам...» деген тақырыпқа шығарма жазу

Кері байланыс: Экспо және рай категориясы

Бағалау. Өзін-өзі бағалау.

 ТОЛЫҚ ЖҮКТЕУ

Класы 5-класс

Пәні қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Тұрақты тіркестерден өткенді қайталау.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға фразеология емлесіне байланысты әр түрлі жаттығу жұмыстарын жүргізе отырып, тұрақты тіркестер жөніндегі алған мағлұматтарын бекіту.

Күтілетін нәтиже:

1) тұрақты тіркестер туралы білімдерін пысықтай отырып, өз беттерімен жаттығу жұмыстарын орындай алады.

2) тұрақты тіркестер арасындағы байланысты салыстыра алады.
3) тұрақты тіркестер туралы алған білімдерін өмірде қолдана отырып, соған өз көзқарастарын білдіре алады.

Сабақтың типі: бекіту, пысықтау сабағы

Жұмыс формалары: жеке, жұптық, топтық

Әдістері: СТО технологиясының элементтері
Сабақтың кезеңдері:
Ұйымдастыру. Оқушылармен амандасып, түгелдеу. Оларды шаттық шеңберіне шақырып, тұрақты тіркестерді қатыстырып, өз көңіл-күйлерін білдіретіндей бір-бір сөйлем айтқызу. (Мен бүгін жүрегім алып-ұшып келдім) Үш түрлі түстен стикер тарату арқылы оқушыларды үш топқа бөлу.

І. Қызығушылықты ояту.

Тұрақты сөз тіркесімен бейнелеп қалай айтуға болады?
1-топ. Тілеген атамыз ақын, әнші, композитор, саятшы, палуан әрі айтыскер адам еді.
Бұндай адамды қалай атайды? (сегіз қырлы, бір сырлы)
2-топ.  Әйгерім мәдениет үйіне концерт көруге барып еді, халық көп, тығыз отыр.

Бұндай көріністі не дейді? (ине шаншар жер жоқ)
3- топ. Жандостың лагерьде бірге болған жақсы досы бар екен. Сол досы туралы үнемі айтып отырады. Үнемі айтып жүруді не дейді? (аузынан бір елі тастамау) (1 мин)

• Дұрыс айтасыздар, олай болса тұрақты тіркес дегеніміз не?
• Оның қандай ерекшеліктері бар?

ІІ. Мағынаны ашу.

І. Сөздікпен жұмыс.

1. Бір бас, бір тас болу – ауызбірлік сақтау, ұйымдасу
2. Нұр үстіне нұр болу – өте тамаша, тіпті жақсы болу
3. Мұрнынан шаншылу – жұмыстан бір сәт босамау, қолы тимеу
4. Қолынан намыс бермеу – жеңілмеу, нағыз қайсарлық көрсету
5. Аспанмен астасқан – зәулім биік, асқар биік
6. Бұғауын бұзу – қысым-қиянаттан құтылу, еркіндікке шығу
7. Өкшесі жерге тимеді – тым тез, шапшаң жүгіру, дамыл таппау
8. Тай-құлындай тебісу – асыр салып, бірге ойнап өсу
9. Алысқа қол сермеу – терең ойлау, биікке ұмтылу
10. Алмас тілді – өткір, әділ тілді, шешен сөзді

ІІ. Берілген тұрақты тіркестердің ішінен таңдаған үшеуіне сөйлем құрастыру

ІІІ. «Елім – менің мақтанышым» тақырыбына берілген тұрақты тіркестердің бір-екеуін қатыстырып, 5-6 сөйлеммен мәтін құрау. 

ІІІ. Ой толғаныс.  

Синквейн әдісі. «Тұрақты тіркес»

1. Тұрақты тіркес
2. Антонимдік, синонимдік сыңарлары бар, мағынасы тұрақты
3. Бір мағына береді, бір ғана сұраққа жауап береді.
4. Тұрақты тіркес – ойды жеткізу құралы.
5. Фразеологиялық тіркес

Рефлексия.  Тұрақты тіркестер тақырыбын қаншалықты түсініп-білгендерін стикер жапсыру арқылы білдіреді. Стикерге есімдерін жазып, тақтаға ілінген қағаздағы өзі қалаған сөздің тұсына әкеліп жапсырады.

Үйге тапсырма. 123-жаттығу. Өз досыңа немесе әдеби кейіпкерге фразеологиялық тіркестерді пайдалана отырып, мінездеме жазу

Бағалау.  Оқушыларды бағалау парағы бойынша бағалау.

Маңғыстау облысы Жаңаөзен қаласының №21 орта мектептің

қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Реимбае Камшат Муратбаевна

       Сабақтың тақырыбы: Бітеу буын. Тасымал
       Сабақтың мақсаты: білімділік: буын жайлы жалпы білімдерін толықтыру; бітеу буынды  түсіндіру; тасымал туралы бірінші сыныпта алған білімдерін еске түсіру, қайталау; буынға бөлінген сөздердің барлығы бірдей тасымалдана бермейтінін туралы түсініктерін тереңдету; 
    Дамытушылығы: Буынға дұрыс бөлу, тасымалдай білу дағдыларын дамыту; ауызша және жазбаша тілді дамыту; шығармашылық қабілетін жетілдіру;
    Тәрбиелілігі: пәнге деген қызығушылығын ояту; ұқыптылыққа, тиянақтылыққа, ынтымақтастыққа  тәрбиелеу;

                                 Сабақтың түрі: жаңа сабақ

                                 Сабақтың әдісі: түсіндіру, жаттығу жұмыстары, математикалық  талдау, шығармашылық тапсырмалар;   

                                 Көрнекілігі: интерактивті тақта, слайд, кеспе қағаздар

                                 Пәнаралық байланысы: әдебиет, логика

Сабақтың барысы

І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа назарын аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. 305-жаттығу. Сөздерді буынға бөліп, көшіріп жазу.

Өткен сабақты еске түсіру мақсатында пысықтау сұрақтары қойылады:

1. Буын дегеніміз не?
2. Буынның түрлерін ата?
3. Ашық буын қалай жасалады? Мысал келтір.
4. Тұйық буын қалай жасалады? Мысал келтір.

Осы сұрақтарға оқушылардан жауап алынады.

Тақтаға күннің жады, тақырып жазылады.

Жаңа сабақ

-Біз бүгін, буынның үшінші түрімен танысамыз яғни, бітеу буын.

Тақтаға дауысты мен дауыссыздың жетоны ілінеді.

ТОЛЫҚ ЖҮКТЕУ

9А сынып           қазақ әдебиет пәні

Сабақтың тақырыбы: Ш.Қанайұлы «Зар заман»

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Әдіс - тәсілі:  « БжС »  технологиясы                                                                                                

Картасы: «Ауызша-1»

Мақсаты: сабақта норматив талабына сай оқушылардың оқу материалын 63% меңгеруіндегі  логикалық және сыни тұрғыдан ойлау шапшаңдығын, сөздік қорын, ақпараттық  құзыреттілілгін дамыту.

Шортанбай Қанайұлының өмірі мен «Зар заман» өлеңі бойынша мағлұмат беру, меңгеруге ынталану және  қызығушылық таныту.

Міндеті:

1. Ш.Қанайұлының өмірі мен шығармасының тақырыптық - идеялық өзектілігін тану ,білу.
2. Жырларын оқу, түсіну.
3. Ақын поэзииясының құндылығын ұғыну.

Көрнекілігі: интерактивті тақта

ТОЛЫҚ ЖҮКТЕУ

Жезқазған қаласындағы №10 жалпы орта білім

беретін мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

ДОСМАГАНБЕТОВА ЖУМАКУЛ АБСАМАТОВНА

Сабақтың тақырыбы: Мемлекеттік рәміздер тарихы
Жай сөйлемнің түрлері (8- сынып)
Сабақтың мақсаты: Мемлекеттік рәміздер жайлы мәлімет
бере отырып, тілдік құзіреттілігін дамытуға жағдай
жасау, жай сөйлемнің түрлеріне шолу жасау.
Сабақтың міндеттері:
• Мемлекеттік рәміздер тарихынан мағлұмат алады.
• Тақырып бойынша топпен, жұппен, жеке жұмыс жасай алады.
• Ойларын жеткізе біледі.
• Жай сөйлем түрлерін ажырата алады.

І. Қызығушылықты ояту. «Ой қозғау» стратегиясы

• Қазақстан қандай мемлекет?
• Қазақстан Республикасының Президенті кім?
• Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздерін білесің бе?

ІІ. Мағынаны тану сатысы

«Түртіп алу» стратегиясы
1. Сөздерді оқып жаттығыңдар
Рәміз – символ
қолдану – пременять
мән – значение
ең алғаш – впервые
пайда болу – появиться
адалдық – справедливость
тазалық – честность
билік – власть
шекара – граница
шексіз – бескрайний
Мәтінмен жұмыс
«Мемлекеттік рәміздер тарихынан» тақырыбындағы мәтінді оқи отырып, белгімен жұмыс жасайды, орыс тіліне аударады.
«V» - білемін «-» білмеймін «+» жаңа мәлімет «?» тереңірек білгім келеді

Оқушы жұмысы тыңдалады.
«Жұптасыңыз, талқылаңыз, ортаға салыңыз» стратегиясы
Оқушылар жұптаса отырып (121 - тапсырманы орындайды) берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударады, сөз тіркестерін қатыстыра отырып сөйлем құрайды немесе сурет салады.
• Ең алғаш, көне ту, латын тілі, гералдина ілімі зерттейді, туымыздың түсі, көк түсті, жоғары баға берген, күн бейнесі, ұшқан қыран, ою өрнек.

Жұп пікірі тыңдалады.
2.«ДЖИКСО-1» стратегиясы
1-топ
1. Сөйлемдерді дұрыстап құрастырыңыздар
Міндеті /сыйлау-/ әрбір адамның /мемлекеттік рәміздерді.
2. Құрастырылған сөйлем айтылу мақсатына қарай қандай сөйлем?
Сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдырыңыздар.

2-топ
1. Тудың пайда болу тарихын айтыңдар?
2. Көп нүктенің орнына бастауышты қойып жазыңдар
... ертеден келе жатқан мемлекет белгісі.
3-топ
1. Геральдика деген не? Оның негізін салушы кім?
2.Төбемізде желбірей бер, туымыз!
Берілген лепті сөйлемді хабарлы сөйлемге айналдырыңыздар.

4-топ
1. Біздің туымызда не бейнеленген?
2. Мемлекеттік рәміздерге нелер жатады? сөйлемді хабарлы,
бұйрықты сөйлемге айналдырыңдар.

Топ пікілері тыңдалады.

ІІІ. Ойтолғаныс сатысы
«Ойтолғау»
1. «Мемлекеттік рәміздер – еліміздің қасиетті белгісі»

2. Тест сұрақтарына жауап беріңіздер
• Ұлттық ою-өрнек қайда бейнеленген?
а) Әнұран ә) Елтаңба б) Ту
• Шұғылалы күн қайда орналысқан?
а) тудың ортасында ә) Елтаңбада б) тудың сабында
• Шәкен Ниязбеков қай рәміздің авторы?
а) ту ә) Елтаңба б) Әнұран

Кері байланыс парағы толтырылады.

Үйге тапсырма: Мемлекеттік рәміздер тарихы. (іздену)
«Қазақстан» өлеңін жаттау, 1.2.5 тапсырма: сөйлем түрін
анықтау, салыстыру.

Шәкірттерім – ең қымбатты адамым,
Тілін тауып, жанын ұқтым баланың.
Мейірімге шөліркеген кездерде
Мөлдіреген пәк жанарға қарадым.

Көздерінен көрдім бақыт ұланның,
Мұрагері мынау байтақ даланың
Халық атты ұлы мұхит тамшысы
Әр шәкіртім – ең қымбатты адамым

 
Өзіндік сараптама

«Мемлекеттік рәміздер тарихы» тақырыбындағы сабағымның
мақсаты: Мемлекеттік рәміздер жайлы мәлімет
бере отырып, тілдік құзіреттілігін дамытуға жағдай
жасау, жай сөйлемнің түрлеріне шолу жасау.
Сабақтың міндеттері:
• Мемлекеттік рәміздер тарихынан мағлұмат алады.
• Тақырып бойынша топпен, жұппен, жеке жұмыс жасай алады.
• Ойларын жеткізе біледі.
• Жай сөйлем түрлерін ажырата алады.
Сабақтың түрі: «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» жобасы
Сабақтың әдісі: «Түртіп алу», «Жұптасыңыз, талқылаңыз, ортаға салыңыз», «Еркін жазу» стратегиялары
Сабақтың техникалық құралдары: мультимедиялық кабинеттің қондырғылары.
Жалпы сабақ өту барысында алдыма қойған мақсатыма жеттім.
Сабақты бастамас бұрын оқушылардың қызығушылықтарын ояту мақсатында
«ой қозғау» стратегиясы қолданылды. Оқушылар
• Қазақстан қандай мемлекет?
• Қазақстан Республикасының Президенті кім?
• Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздерін білесің бе?
сұрақтарының төңірегінде жеке, жұптық, топтық жұмыстар жасады.
«Мағынаны тану» сатысында «Түртіп алу» стратегиясы қолданылды. Оқушылар
«Мемлекеттік рәміздер тарихынан» тақырыбындағы мәтінді оқи отырып, белгімен жұмыс жасады, орыс тіліне аударды.
«Жұптасыңыз, талқылаңыз, ортаға салыңыз» стратегиясы бойынша оқушылар жұптаса отырып ( тапсырманы орындайды) берілген сөз тіркестерін орыс тіліне аударды, сөз тіркестерін қатыстыра отырып сөйлем құрады, сурет салды.
• Ең алғаш, көне ту, латын тілі, гералдина ілімі зерттейді, туымыздың түсі, көк түсті, жоғары баға берген, күн бейнесі, ұшқан қыран, ою өрнек.
Жұп пікірі тыңдалды.
«Жигсо-1» стратегиясын қолдандым. Оқушылар төмендегі топтарға бөлініп, жұмыстар жасады: 1-топ
1. Сөйлемдер құрастырып, құрастырылған сөйлем айтылу мақсатына қарай қандай сөйлем екендігін түсіндірді, сөйлемді сұраулы сөйлемге айналдырды.
2-топ
3. Тудың пайда болу тарихын айтты.
3-топ
1. Геральдика деген не? Оның негізін салушы кім? Сұрақтарына жауап беріп,
Төбемізде желбірей бер, туымыз! сөйлемін хабарлы сөйлемге айналдырды.
4-топ
1. Біздің туымызда не бейнеленген? Сұрағына жауап беріп, Мемлекеттік рәміздерге нелер жатады? сөйлемін бұйрықты сөйлемге айналдырды.
Ойтолғаныс сатысында
«Мемлекеттік рәміздер – еліміздің қасиетті белгісі» тақырыбында ойтолғау жазды.
• Бұл сабақтың ерекшелігі – оқушылар жеке, жұппен, топпен жұмыс жасады;
o Ойларын жеткізе білуге тырысты;
o Мемлекеттік рәміздер тарихы жайлы мәлімет алды;
o Оқушылар сабақта қызығушылық білдіріп, белсенділік танытып отырды.
o Жай сөйлем түрлерін ажырата алады.
Оқыту үрдісіндегі тиімді технологиялардың бірі - «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту» жобасы. Осы жобамен өткізілген «Мемлекеттік рәміздер тарихы» тақырыбындағы сабағым сәтті өтті деп ойлаймын.

Түсіндірме хат

Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер

Оқулық авторлары: Г.И.Уайсова, Ә.Е.Жұмабаева

Қолданылған бағдарлама: «Қазақ тілі» оқулығы. Үшінші(базалық)деңгейлік курс бағдарламасының жеті модулі.

Тақырыптың бөлімі: Кіріспе,негізгі бөлім,қорытынды

Жылдық сағат саны:136 сағат

Апталық сағат саны: 4 сағат

Сабақ кезеңдері:Ұйымдастыру кезеңі, топқа бөлу, үй тапсырмасын тексеру,үй тапсырмасын қорыту,жаңа ілімді игерту,қорытынды,үйге тапсырма,бағалау.

 Сабақта қолданылған әдістемелер, Интернет бетшесі, Қазақ тілі оқыту әдістемесі.

Пайдаланылған аппаратура: маркер,постер,оқулық мультемедиялық тақта,

Оқытудың белсенді әдіс-тәсілдері: Кір жаятын жіп стратегиясы,конверт-сұрақ, сурет бойынша әңгіме құрастыру, топпен постер қорғау, деңгейлік тапсырма,

Сөздер банкісі.

Сыныбы: 3

Пәні: Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер

Сабақтың мақсаты: оқушыларға сөйлемдегі негізгі ойды білдіретін тұрлаулы мүшелер туралы түсінік бере отырып, топ арасында сөйлем ішінен таба білуге талпындыру.

Оқу нәтижесі: сөйлем ішінен тек тұрлаулы мүшелерді таба білуге, топ ішінде жұмыс жасауға дағдыланады.

Түйінді идеялар: сыныпта психологиялық ахуал туғыза отырып, оқушыларды топқа бөліп алғаннан кейін, бұрынғы білімімен жаңа білімді ұштастыра отырып, слайд, видео көрнекілігімен, ір түрлі тапсырмалармен сыни ойлата отырып, тапсырмалады орындауға, топтаса жұмыс жасауға үйрете отырып, сабақ соңында жиынтық бағалаймын.

Белсенді стратегиялар: диалог арқылы оқыту, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, бағалау, талантты дарынды оқушылармен жұмыс, АКТ-ны пайдалану, жасерекшелік сай оқыту, басқару және көшбасшылық.

Ресурстар: ана тілі оқулығы, орта мерзімді жоспар, слайд, видео, телефон.

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: психологиялық дайындық. 1,2,3,4 сандарн саната отырып, 4 топқа бөлу.

Үй тапсырмасын тексеру: 58-жаттығу (Кір жаятын жіп стратегиясы арқылы)

Үй тапсырмасын қорыту: конверт-сұрақ. 4 топ 3 сұрақтан дайындап көрші топқа ұсынады. Жаңа сабақ:  сұраққа-толық жауап. Күннің жадын жазу.сұрақ 1-топқа:

-балалар, мен не істедім?

Балалар:-мұғалім жазды. Бастауыш пен баяндауышты тапқызып, сол сөйлемді  күрделендіру.

Қаражорға биін көрсете отырып, 2-топқа сұрақ қою.

Балалар:-құрылысшылар биледі.-құрылысшылар далада қара жорға биін биледі.

3-топқа: 1оқушыға телефон соғу.

Балалар:-телефон шырылдады-Асылайдың телефоны шырылдады.

4-топтан бір оқушыны орнынан тұрғызып, сұрақ қою.

Балалар:- Дильназ тұрды-Дильназ орнынан тұрды. Екі  сөйлемді салыстара отырып, екі сөйлемдегі негізгі ойды тапқызу.

Оқулықпен жұмыс. 60-жаттығудағы сұрақты 1-топқа оқыту, жауабын 2- топқа оқыту, 3-топ түсіндіреді, 4- топ тақырыпты ашады.

Тақырыпты тақтаға жазу. «Тұрлаулы мүшелер». Тұрлаулы мүшелерге байланысты жаттығулар орындату.

61-жаттығу (ауызша). 3 топ 1 сөйлемнен оқиды, тұрлаулы мүшелерді табады, 4-топ сарапшылар дұрыстығын байқайды.

62-жаттыу. Сөйлемдерді оқып, тыныс белгісін қойып, сөйлемдерді көшіріп жазу. Тұрлаулы мүшелерді табу.  

63-жаттығу. Мақалды  оқып жатқы жазу. Мағынасын түсіндіру. 1-топ 1-мақалды жатқа айтады, 2-топ түсіндіреді. 3-топ 2-мақалды жатқа айтады, 4-топ түсіндіреді. Мақалды жатқа жазған соң көршісіне тексерту.(жұптық жұмыс)

65-жаттығу. Сурет бойынша әңгіме құрастыру. Әңгімеге ат қою. Тұрлаулы мшелерді табу. Топпен постер қорғау.

Деңгейлік тапсырма: тақтада сөйлемдер берілген әр топтан оқушылар өз деңгейлеріне байланысты сөйлемдерді таңдап, тұрлаулы мүшелерді табады.

Сабақтық қорытындылау. Тақырыптық түйінді сөздер. Сөздер банкісіндегі конфет ішіне салынған  сөйлемдерді оқып, бүгінгі біздің тақырыбымызға байланысты сөйлемдерді «Біздің тақырып» банкісіне салады.

Бағдаршам арқылы бағалау. Стикер арқылы кері байланыс.

Үйге тапсырма: 64-жаттығу.

Бағалау: дескриптор  бойынша топ басшыларының бағалауы.

Түсіндірме хат

Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер

Оқулық авторлары: Г.И.Уайсова, Ә.Е.Жұмабаева

Қолданылған бағдарлама: «Қазақ тілі» оқулығы. Үшінші(базалық)деңгейлік курс бағдарламасының жеті модулі.

Тақырыптың бөлімі: Кіріспе,негізгі бөлім,қорытынды

Жылдық сағат саны:136 сағат

Апталық сағат саны: 4 сағат

Сабақ кезеңдері:Ұйымдастыру кезеңі, топқа бөлу, үй тапсырмасын тексеру,үй тапсырмасын қорыту,жаңа ілімді игерту,қорытынды,үйге тапсырма,бағалау.

 Сабақта қолданылған әдістемелер, Интернет бетшесі, Қазақ тілі оқыту әдістемесі.

Пайдаланылған аппаратура: маркер,постер,оқулық мультемедиялық тақта,

Оқытудың белсенді әдіс-тәсілдері: Кір жаятын жіп стратегиясы,конверт-сұрақ, сурет бойынша әңгіме құрастыру, топпен постер қорғау, деңгейлік тапсырма,

Сөздер банкісі.

Сыныбы: 3

Пәні: Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Тұрлаулы мүшелер

Сабақтың мақсаты: оқушыларға сөйлемдегі негізгі ойды білдіретін тұрлаулы мүшелер туралы түсінік бере отырып, топ арасында сөйлем ішінен таба білуге талпындыру.

Оқу нәтижесі: сөйлем ішінен тек тұрлаулы мүшелерді таба білуге, топ ішінде жұмыс жасауға дағдыланады.

Түйінді идеялар: сыныпта психологиялық ахуал туғыза отырып, оқушыларды топқа бөліп алғаннан кейін, бұрынғы білімімен жаңа білімді ұштастыра отырып, слайд, видео көрнекілігімен, ір түрлі тапсырмалармен сыни ойлата отырып, тапсырмалады орындауға, топтаса жұмыс жасауға үйрете отырып, сабақ соңында жиынтық бағалаймын.

Белсенді стратегиялар: диалог арқылы оқыту, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету, бағалау, талантты дарынды оқушылармен жұмыс, АКТ-ны пайдалану, жасерекшелік сай оқыту, басқару және көшбасшылық.

Ресурстар: ана тілі оқулығы, орта мерзімді жоспар, слайд, видео, телефон.

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: психологиялық дайындық. 1,2,3,4 сандарн саната отырып, 4 топқа бөлу.

Үй тапсырмасын тексеру: 58-жаттығу (Кір жаятын жіп стратегиясы арқылы)

Үй тапсырмасын қорыту: конверт-сұрақ. 4 топ 3 сұрақтан дайындап көрші топқа ұсынады. Жаңа сабақ:  сұраққа-толық жауап. Күннің жадын жазу.сұрақ 1-топқа:

-балалар, мен не істедім?

Балалар:-мұғалім жазды. Бастауыш пен баяндауышты тапқызып, сол сөйлемді  күрделендіру.

Қаражорға биін көрсете отырып, 2-топқа сұрақ қою.

Балалар:-құрылысшылар биледі.-құрылысшылар далада қара жорға биін биледі.

3-топқа: 1оқушыға телефон соғу.

Балалар:-телефон шырылдады-Асылайдың телефоны шырылдады.

4-топтан бір оқушыны орнынан тұрғызып, сұрақ қою.

Балалар:- Дильназ тұрды-Дильназ орнынан тұрды. Екі  сөйлемді салыстара отырып, екі сөйлемдегі негізгі ойды тапқызу.

Оқулықпен жұмыс. 60-жаттығудағы сұрақты 1-топқа оқыту, жауабын 2- топқа оқыту, 3-топ түсіндіреді, 4- топ тақырыпты ашады.

Тақырыпты тақтаға жазу. «Тұрлаулы мүшелер». Тұрлаулы мүшелерге байланысты жаттығулар орындату.

61-жаттығу (ауызша). 3 топ 1 сөйлемнен оқиды, тұрлаулы мүшелерді табады, 4-топ сарапшылар дұрыстығын байқайды.

62-жаттыу. Сөйлемдерді оқып, тыныс белгісін қойып, сөйлемдерді көшіріп жазу. Тұрлаулы мүшелерді табу.  

63-жаттығу. Мақалды  оқып жатқы жазу. Мағынасын түсіндіру. 1-топ 1-мақалды жатқа айтады, 2-топ түсіндіреді. 3-топ 2-мақалды жатқа айтады, 4-топ түсіндіреді. Мақалды жатқа жазған соң көршісіне тексерту.(жұптық жұмыс)

65-жаттығу. Сурет бойынша әңгіме құрастыру. Әңгімеге ат қою. Тұрлаулы мшелерді табу. Топпен постер қорғау.

Деңгейлік тапсырма: тақтада сөйлемдер берілген әр топтан оқушылар өз деңгейлеріне байланысты сөйлемдерді таңдап, тұрлаулы мүшелерді табады.

Сабақтық қорытындылау. Тақырыптық түйінді сөздер. Сөздер банкісіндегі конфет ішіне салынған  сөйлемдерді оқып, бүгінгі біздің тақырыбымызға байланысты сөйлемдерді «Біздің тақырып» банкісіне салады.

Бағдаршам арқылы бағалау. Стикер арқылы кері байланыс.

Үйге тапсырма: 64-жаттығу.

Бағалау: дескриптор  бойынша топ басшыларының бағалауы.

             Аққу, шортан,һәм шаян

             Аққу, шортан,һәм шаян

   Мәриям  Хакімжанова 1934 жылы өткен КСРО Жазушылар одағының бірінші съезіне қатысқан. Келесі жылы оның «Жеңешемнің елеңдері» атты түңғыш жыр жинағы жарық көрді, ақын өлеңдері сыршылдығымен, шынайылығымен оқырман қауым назарын аударды.  

   Соғыс жылдары жазылып, Кеңес Одағының Батыры М. Мәметованың өшпес ерлігін шабытты жырға қосқан «Мэншүк» поэмасы ақын шығармашылығында үлкен бір бе­лес болды. Ақын ғүмыр бойы өз өлеңдерінің алтын арқауы — анапық сезімді жырлап етті. «Ана махаббаты» (1953), «Ана жүрегі» (1958), «Бөбегім менің — өлеңім менің» (1959), «Ана мейірімі» (1961), «Ана көктемі» (1963) және басқа жинақтарында лирикалық кейіпкердің естен кетпес әсерлі бейнесі жасалған.

  Мәриям  Хакімжанова 1906 жылғы 16 қарашада Қостанай облысының қазіргі Алтынсарин ауданындағы «Қызыл шоқ» ауылында туған. Мектепті бітіргеннен кейін Қазақ педагогика инсти-тутының жанындагы рабфакта оқыды, «Әйел тендігі» (қазіргі «Қазақстан эйелдері») журналында қызметкер, жауапты хатшы болды. 1934 жылы отбасының жагдайымен Орынбор об-лысына кешіп барып, біраз жыл сондағы аудандық «Екпінді» газетінде бөлім меңгерушісі болып жүмыс істеген.

  М. Хакімжанова 1938-44 жылдар -аралығында Қазақстан Жазушылар одағының халық ақындары секциясын басқарды. Кейінгі жылдарда Ғылым академиясының Тіл және әдебиет институтында кіші ғылыми қызметкер, Республикалық кітап палатасында аға редактор, «Жаңа өмір» журналында әдеби қызметкер, Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасында аға редактор міндеттерін атқарды. 7-ақпанда жасы 89-ға қараған шағында үзаққа созылған науқастан көрнекті ақын, Қазақстанның халық жазушысы Мәриям Хакімжанова дүние салды.

   Мәриям  Хакімжанова фольклор туындыларын жинау, ақын, жыршы, жыраулар шығармашылығын көпке таныту ісіне үлкең үлес қосты. Қайталанбас дарын иесі Мүрын жырауды ел ішінен тауып, танып, соғыс кезінде Алматыға алдырғандардың бірі — Мәриям Хакімжанова. Ақын жыраудың аузынан «Қырымның қырық батыры» циклының негізгі дастандарын жазып алып, халықтың игілігіне айналдырды.

   М. Хакімжанованы барша жүртшылық айрықша қүрмет түтатын, ел анасындай ардақтайтын. Ақын әдебиетші қыз-келіншектердің бірнеше буынына ақылшы, үстаз болды, талайлар оның жан жылуын сезінді, риясыз көмегін көрді.

Ақынға «Қазақстанның халық жазушысы» қүрметті атағы берілген, орден, медальдарға ие болған.